Heima er bezt - 01.12.1958, Side 26

Þær skilja hvor aðra. Eldhússtúlkan horfir einbeitt á
sýslumannsfrúna og segir sárri og ískaldri röddu:
— Nei, frú Hildur. Þér skuluð ekki þurfa að óttast
neinn misskilning af minni hálfu. Því lofa ég yður.
Frú Hildur svarar ekki strax. Hún roðnar óþægilega
og lítur undan tilliti Ástu. Hin djúpa kvöl, sem speglast
í augum þessarar munaðarlausu stúlku, knýr á hið helg-
asta og bezta í sál hennar á þessari stundu, og frú Hildur
er sér þess meðvitandi, að hún er ekki eins sönn kona,
og metnaður hennar býður henni að vera. En hún
verður að varðveita heiður sonar síns, hvað sem það
kostar. Frú Hildi er það vel ljóst, að hún hefir sært
Ástu meira en lítið og segir að lokum milt og hlýlega:
— Við mæðginin viljum gjarnan greiða götu þína á
einhvem hátt, þó að þú farir héðan, ef þú getur þegið
það af okkur.
Ásta brosir kalt og svarar hressilega: — Ég þakka yður
fyrir, en þess ætti ekki að vera þörf. Samúðin mætir
okkur alls staðar, þessum smælingjum, hvar sem við för-
um. Mennirnir eru svo ríkir af réttlæti og góðvild.
Frú Hildur roðnar enn meir en áður, og henni er
mjög órótt, en hún segir þó einbeittri röddu: — Já, sem
betur fer er réttlæti og góðvild ríkur þáttur í fari flestra,
en slíkt er bara stundum vanvirt og misskilið, því er
nú ver.
Ásta svarar engu, og samtalið verður ekki lengra,
því Þórður sýslumaður nemur staðar í búrdymnum og
og segir við konu sína:
— Jæja, loksins fann ég þig, Hildur mín, ég er búin
að leita þín um allt húsið. Reykjavík biður um samband
kið þig strax.
— Nú, ég skal koma á stundinni. — Frú Hildur hrað-
ar sér fram úr búrinu, og dyrnar lokast að baki sýslu-
mannshjónanna.
XV.
Ásta aflæsir búrhurðinni og hallar sér fram á borðið.
Hún getur ekki lengur innibyrgt djúpan sársauka, sem
svellur í sál hennar, og gefur honum nú fullt frelsi í
brennheitum támm, sem falla þungt og þétt niður á
búrborðið. Orðið „meðaumkun“ bergmálar miskunnar-
laust í vitund hennar og hljómar eins og dómsorð yfir
framtíðarhamingju hennar. Nú veit hún fyrir víst, á
hvaða grundvelli vinátta Vals er byggð. Hann hefir
trúað móður sinni fyrir öllu, trúað henni fyrir því að
hann hafi af eintómri meðaumkun tekið heimilislausan
einstæðinginn upp af göm sinni og útvegað henni vist
á heimili foreldra sinna. Það gat heldur ekki annað verið
en einskær meðaumkun, sem kom honum til að gera
þetta. Engin orð hafa sært hana dýpra. En af hverju?
Hefir hún ekki alltaf þráð samúð og hlýju, síðan móðir
hennar dó frá henni? Jú, vissulega. En nú finnst henni
ekkert sárara en að vita sýslumannssoninn hafa samúð
með kjörum sínum, og þessi stund opinberar henni
leyndasta sannleika sinnar eigin sálar. Hún elskar Val
og hefir elskað hann frá þeirri stund síðastliðinn vetur,
er hann lyfti henni fótbrotinni og ósjálfbjarga af göt-
unni upp í faðm sinn og bar hana inn í bifreiðina, sem
ók henni að sjúkrahúsinu. Drengileg framkoma hans
frá fyrstu kynnum þeirra hefir stöðugt vakið hjá henni
meira traust á honum, en hann hefir misnotað það og
leikið sér að því helgasta, sem hún átti í hjarta sínu.
Ef til vill var ást hennar réttlaus og einskis virði í
augum hans, af því að hún var fátæk og einmana vinnu-
stúlka, sem ekkert á annað til að gefa.
Brennandi reiði blandast hinum djúpa sársauka í sál
Ástu og herðir skap hennar. Hún er frú Hildi hjartan-
lega þakklát fyrir það, hve hreinskilnislega hún benti
henni á sannleikann í þessu máli og opnaði með því
augu hennar í tíma. Og hér eftir skal hún ekki mis-
skilja samúð sýslumannssonarins glæsilega, því hefir hún
lofað frú Hildi, og því lofar hún einnig sjálfri sér á
þessari stundu.
Að nokkrum vikum liðnum er vistráðningartíma
hennar á sýslumannssetrinu lokið, og þá leggur hún út
í heiminn á ný, heimilislaus og einmana, en miklu rík-
ari af biturri reynslu en áður. Henni finnst gleði sín
með öllu glötuð, og að hún mun aldrei framar öðlast
hana á ný, en alltaf ganga á leiðum vonlausrar óham-
ingju. Nú ná harmþrungin tárin ekki lengur að svala
henni, og gráturinn sefast hægt, en nístandi tómleiki
gagntekur særða og Ijósvana sál hennar, og hún gleym-
ir tímanum.
Einhver kemur inn í eldhúsið og staðnæmist þar. Ásta
opnar búrhurðina og gengur fram fyrir. Sveinn er
staddur í eldhúsinu og segir við Ástu:
— Viltu gera svo vel að gefa mér vatn að drekka?
— Já, það er velkomið. — Hún nær í vatnsglas og
réttir honum. Svo gengur hún að eldavélinni og segir:
— Má ekki bjóða þér kaffi, Sveinn, það er til, ég þarf
aðeins að skerpa ofurlítið á könnunni.
— Ég þakka þér fyrir, það væri ágætt að fá ofurlítinn
sopa, maður er alltaf svo þyrstur í þessum blessuðum
hita. En ég má ekki tefja lengi, því við þurfum að fara
að rifja bráðum aftur. Þetta er svoddan feikn af heyi,
sem liggur flatt, og við þurfum helzt að ná því öllu
upp í sæti í kvöld, ef þess verður nokkur kostur. Það
flýtir varla svo mikið fyrir heyskapnum, þetta Reykja-
víkurdót, þegar það er komið hingað, ef ég þekki það
rétt.
— Reykjavíkur-dót? — Ásta hefir orðið upp eftir
Sveini. — Hvað áttu við?
— Er Hildur ekki búin að segja þér frá gestunum,
sem væntanlegir eru hingað á morgun?
— Nei, mér er alveg ókunnugt um þá.
— Jæja, hún kom beint frá símanum út á tún í dag
til þess að segja Val frá því, að Hafsteinn kaupmaður
og fjölskylda hans væru væntanleg hingað annað kvöld.
— Er það eitthvert skyldfólk þeirra hjónanna hérna?
— Nei, þetta eru bara góðkunningjar. Valur hefir
öll sín skólaár í Reykjavík haft aðsetur hjá þessu fólki,
og þeir eru skólabræður, Hreiðar kaupmannssonurinn
og hann. Svo er dóttirin, ung og falleg. — Sveinn brosir
glettnislega, en Ásta svarar engu. Hún gengur inn í
búrið og nær í bollapör handa Sveini. Kaffið er nú
orðið vel heitt, og hún hellir því í bollann. Sveinn fer
428 Heima er bezt