Heima er bezt - 01.01.1959, Side 6

Aá áramótum
Áramót. Atburður, sem sífellt endurtekst í lífi voru,
en er, þrátt fyrir endurtekninguna, alltaf jafnnýr. At-
burður, sem alltaf skapar oss nýjar minningar og ný
viðfangsefni. Eins og straumur fljótsins rennur síbreyti-
legur en þó óslitinn, nýr og ferskur, þannig berst og
straumur tímans fram, og vér hljótum að fylgja hon-
um. Vér getum hvorki stöðvað hann, breytt rás hans
né numið staðar og látið hann renna áfram oss óvið-
komandi. En stundum grípum við tækifærið til að
staldra við augnablik. Eitt slíkt tækifæri eru áramótin.
Hið liðna ár er horfið og kemur ekki aftur, og hið
ókomna er oss jafn mikil ráðgáta og ætíð endranær. Og
hverju sinni, sem vér á áramótum stöldrum við, þá
horfum vér um öxl og minnumst þess liðna og gerum
meiri tilraun en endranær að rýna inn í framtíðina. Vér
gerum þá reikningsskil við oss sjálfa og umhverfi vort
fyrir liðið ár, og vér reynum einnig að gera áætlanir
um framtíðina, þótt oss sé ljóst, að hverri siglingu hlýt-
ur byr að ráða hvernig tekst.
Árið 1958 er liðið. Atburðir þess, sem fyrir skömmu
síðan voru líðandi stund, eru nú sumir orðnir eign sög-
unnar og komnir undir dómsvald hennar. Aðrir eru ef
til vill þegar gleymdir, eða að því komnir að gleymast,
hvort heldur sem þeir snerta líf einstaklingsins eða hag
heildarinnar. Nú, eins og endranær, megum vér vænta
þess, að margt af því, sem oss þótti miklu máli skipta
á líðandi stund, verði hégóminn einber í augum vorum
í framtíðinni, þegar fjarlægðin hefur sett mat sitt á
gildi hlutanna. Nvjar aðstæður og umhverfi skapa nýtt
mat á hlutunum. Slíkt er lögmál lífsins.
Ein er sú spurning, er vér hljótum að spyrja sjálfa
oss, er vér gerum upp reikningsskil liðna ársins: „Höf-
um vér gengið til góðs? “ Áætlanir vorar um framtíðina,
vonir og viðhorf, hljóta að hvíla á því, hvemig óhlut-
drægt svar vort við þessari spurningu hljóðar. Ef svarið
er jákvætt, getum vér horft vonglaðir fram á við, enda
þótt vér göngum þess eigi duldir, að erfiðleikar bíði á
vegi vorum. Vér höfum þá þegar brynjað oss gegn
þeim og smíðað oss vopn til varnar og sóknar. En ef vér
við nána athugun verðum að svara neitandi, er að vísu
síður en svo ástæða til að leggja árar í bát. En vér verð-
um að gera oss Ijóst, í hverju mistök vor eru fólgin,
hvar víxlsporin vom stigin. Þegar vér höfum fundið
það, er næsta verkefnið að ráða bót á misgáningi vor-
um og leita nýrra leiða út úr þeim ógöngum, sem van-
hvggja vor hefur skapað oss. Slíkt skapar oss vitanlega
aukna vinnu og nýtt erfiði. En til þess em oss erfið-
leikarnir fengnir, að glíma við þá og láta þá stækka oss
en ekki smækka vegna uppgjafar og þolleysis. Og sá er
sigur mannsins mestur, að fá unnið bug á sjálfum sér
og sínum eigin brestum og hopa ekki af hólmi, en að
ganga fram af fullri djörfung og hreinskilni við sjálfan
sig og aðra. Og það, sem er einstaklingnum sigur og
þroskaauki, horfir einnig til framfara og sigurs þjóðfé-
laginu eða heildinni, sem hann lifir í.
Ef vér skyggnumst um í þjóðlífi voru nú um ára-
mótin, verður því eigi neitað, að dökk ský og óveðurs-
blikur eru á Iofti og eigi verður séð, hvernig þau veðra-
brigði kunna að ráðast. Þó mun flestum ljóst, að tvennt
er uggvænlegast, eins og nú horfir: deilan um landhelg-
ina, sem raunar er prófsteinn á, hvort vér verðum þess
umkomnir að halda frelsi vom, og öryggisleysi í efna-
hagsmálum Iandsins, ásamt því losi og óreiðu, sem af
því leiðir.
Hér er eigi ætlunin að leggja orð í belg um hina póli-
tísku refskák stjórnmálaflokkanna, hvorki afsaka né
ásaka, heldur einungis skyggnast um af sjónarhóli á-
horfandans.
Ef vér lítum á efnahagsmál vor, skulum vér fyrst
minnast þeirrar staðreyndar, að þrátt fyrir allt er
þjóðin betur efnum búin og ræður yfir meiri tækjum
til þess að skapa sér velmegun en nokkru sinni fyrr.
Ennfremur, að þótt vér gætum óskað mörgum betra
hlutskiptis en þeir njóta, þá er víst, að sem heild munu
fáar eða engar þjóðir njóta betri lífskjara en vér gerum
nú. Þetta viðurkenna margir, og í trausti þessara stað-
reynda erum vér betur búnir en nokkru sinni fyrr, til
að mæta erfiðleikum og færa fórnir, ef þess verður
krafizt. Það mun og vera mörgum Ijóst, að vér lifum
um efni fram eins og stendur og jafnframt, að nauðsvn
krefur að spyrnt verði við fótum áður en komið er út
í fullkomna ófæru. Hins vegar fá menn ekki á það
sætzt, hvar viðspyrnan skuli hefjast. Tvær meginmein-
semdir virðast hafa fest rætur meðal vor. Annars vegar
flokkshyggjan, sem tekur ráðin af þjóðhyggjunni, og
hins vegar tortryggnin gagnvart öðrum, en hún er að
nokkru leyti sprottin af hinni fyrri. Enginn sigur vinnst
án fórna. Og enginn sigur vinnst af liði, sem er sundrað
hið innra af öfund og tortryggni. Ef íslenzka þjóðin
vill læra af reynslu liðinna tíma og ætlar að skapa sér
9 Heima er bezt