Heima er bezt - 01.03.1959, Síða 10

til húsagerðar í bæjarhúsin, önnur en baðstofuna, hafi
allur fengist úr einum uppgjafa vefstól. Húsaskipan var
þannig: Baðstofan sneri út og frarn, með litlum fjögurra
rúða glugga á framstafni. Við hinn stafninn voru bæjar-
dyrnar og gengið úr þeim til eldhúss og búrs, sem voru
að baðstofubaki. Hæð þessara húsa er ekki vitað um, en
talið, að meðalmaður næði með hendinni út um eldhús-
strompinn, ef hann steig upp á hlóðarsteininn. Eins og
áður greinir, var á baðstofustafninum fjögurra rúða
gluggi, undir glugganum var lítið borð, og einn stóll
átti þar heima líka, en varð oftast að ýta honum inn
undir borðið, vegna plássleysis. Tvö rúmstæði voru
þarna inni, sitt undir hvorri hlið, en bilið á milli rúm-
anna ekki svo mikið, að tveir gætu setið gegnt hvor
öðrum á þeim, því þá rákust knén saman. Lengd bað-
stofunnar var svona vel rúmlengd, aðeins lítið skot aftan
við þau. Fjalir voru í baðstofugólfinu, að minnsta kosti
í bilinu milli rúmanna. Fyrir moldina um veggi og rjáf-
ur var tjaldað með teppum og striga. Bústofninn í
Klappargerði var einn hestur, og var hann hýstur í
bæjardyrum. Kindur voru í tveimur kofum, lömb í
öðrum, en ær í hinum, og stóðu þeir með dálitlu milli-
bili, eins og siðvenja var þá. Ærnar voru 15 að tölu, sem
þar voru nytjaðar að sumrinu.
Umgengni á þessu býli, bæði úti og inni, er talin að
dómi gagnkunnugs fólks þarna í nágrenninu og enn er
á lífi, hafa verið hirtnisleg, og ýmsir hafa orðið til að
líta inn til þessara frumbýlinga, vegna góðra kynna,
sem þau vöktu á sér.
Það er nú svona á stundum, að jafnvel hin minnstu
tilefni geta valdið hugleiðingum aftur í tímann og minn-
ingarnar vaknað upp í manni af ekki meira tilefni en
það sýnist vera að reka tána í frosna þúst af gömlum
mannabústöðum, jafnvel þótt ég væri hér á hraðri ferð
og mætti ekki láta hugann leiðast að öðru en að mér
munaði sem mest áfram, þar sem kona í barnsnauð beið
hinumegin við fjallið eftir miskunnarverkinu.
Þetta er nú orðinn nokkur útúrdúr, en nú held ég
áfram eins og ég mest má, og eftir dálitla stund stend
ég á hlaðinu á Hjartarstöðum. Ég vek þar upp og segi
hverra erinda ég sé kominn, en fæ þau svör, að læknir
sé ekki heima, hann hafi verið sóttur í gær út á Kross-
höfða (verzlunarstaður við Selfljótsós) og sé ekki kom-
inn heim aftur. Ég næ nú tali af konu læknisins og spyr
hana, hvort hún muni ekki geta tekið til tengurnar og
nauðsynlegustu meðul, og segist hún halda að hún geti
það. Lætur mig fara inn á meðan, og fæ ég þar hressingu,
mjólk og brauð. Eftir svona hálftíma eða þar um bil,
fær hún mér tösku með því umbeðna, en ég kveð og
held af stað út Hérað. Eftir því sem hægt var vegna
myrkurs, tek ég stefnuna á Hjaltastað, en þangað mun
vera um tveggja stunda gangur, eins og venjulega er
farið fótgangandi. Á Hjaltastað átti þá heima presturinn
Vigfús Þórðarson. Við vorum dálítið kunnugir, og hafði
hann einhvemtíma sagt við mig, að ef ég yrði á ferð þar
um, að láta ekki bregðast að koma við hjá sér. Er ég kom
þar á hlaðið, stóð opin bæjarhurð. Sá ég því að einhver
mundi vera kominn á fætur, var þó klukkan ekld nema
sex að morgni. Þá áttu þar heima Sigurður og Ingibjörg,
er seinna bjuggu á Jökulsá í Borgarfirði. Mun Sigurður
hafa gætt kinda þar eins og víðar, þar sem hann var í
vistum, og verið árrisull að vanda. Ég hafði tal af Ingi-
björgu, og sendi hana inn til prests — því hann var ekki
kominn á fætur — með orð um, hver kominn væri, og
það með, að nú kæmi mér vel að fá hressingu. Það leið
heldur ekki langt þar til prestur var kominn alklæddur út
á hlað, og lá mér við að undrast, hvað hann hefur haft
hraðann á að komast í fötin. Er skemmst frá að segja, að
ég fékk þarna hinn ágætasta beina, en ætlaði raunar líka
að fá hest eitthvað úteftir, en engan hestinn þá búið að
skaflajárna, svo ég varð að halda áfram á hestum post-
ulanna og stefndi nú á Klúku, en fer nú að óttast um að
skeð geti, að við læknir förumst á mis, á meðan ekki birti
svo, að sjáist til mannaferða, en að Klúku var vissara að
koma, ekki sízt vegna þess, að Stefán bóndi var manna
líklegastur til að þíggj a, ef læknir ætti eftir svolitla lögg
í vasapelanum, ekki heldur aðrir líklegri til að geta bætt
í hann, ef með hefði þurft. En er ég kom að Klúku,
hafði læknir ekki þar komið, og ekki heldur búið að
járna neina hesta. Greip ég þar í mig svolítinn bita og
hélt svo áfram gangandi út eftir og mæti þeim nöfnum,
Jóni Jónssyni lækni og Jóni Scheving á Nauteyrinni
fyrir utan Unaós, ríðandi á öldum gæðingum. Eftir að
hafa boðið góðan dag og heilsazt, spyr læknir: „Ertu
að sækja mig?“ Segi ég það vera og í hvaða erindagjörð-
um. „Já, nú er ljótt í efni, því tengurnar mínar eru heima
og meðul, sem nauðsynlegt er að hafa.“ Nei, líttu hérna
ofan í töskuna, sem ég er með, ég bað konu þína að láta
í hana, það sem hún héldi, að með þyrfti.“ Þrífur hann
svo töskuna og skoðar í hana og segir, að allt sem hann
þarfnist muni vera þar.
Bið ég nú Jón Scheving að fylgja nafna sínum upp á
Gönguskarð á klárnum. Hafði hann ekki önnur orð þar
um, en það væri nú sjálfsagt. Sneru þeir nafnar nú við
og riðu allgreitt út eftir, en ég þykist nú sjá mitt óvænna,
þar sem ég var líka farinn að finna til þreytu, að verða
eins fljótur upp á Gönguskarð og þeir. Tek samt það ráð
að stytta mér leið, með því að fara sem beinasta línu,
út og upp Þrep í stefnu á Hámela og utan við þá, þar
sem lækurinn úr skarðsgilinu fellur niður eftir. Kem ég
þar í veg fyrir þá nafna mína. Eftir það urðum við sam-
ferða upp í skarðið. Þá var ekki farið lengra með hest-
ana. Kveðjum við þar Jón Scheving, en rétt um leið
kemur þarna Ágúst Ólafsson — maður af Bakkagerði.
Hafði hann verið sendur upp á Krosshöfða á vit lækn-
inum, því kvisast hafði með einhverjum ferðamanni, að
læknir hefði verið sóttur þangað daginn áður. Bið ég
nú Ágúst að hraða sér ofan í Njarðvík, og reyna, ef
hægt væri, að fá þar hest handa lækni að sitja á suður
að Bakkagerði. En ég bind brodda mína á lækni, því
harka og svellklístur var á fjallinu. Leiði ég hann svo,
en reyni að tylla mér í gamla spora, þar sem brattast var.
Gátum við nú ekki farið nema hægt og erum við all lengi
Framhald á bls. 96.
86 Heima er bezt