Heima er bezt - 01.05.1961, Page 17

bili, voru Vaglaskógur og Hallormsstaðarskógur. En
mikilvægustu friðunaraðgerðirnar voru tvímælalítið
verndun Þórsmerkur og Ásbyrgis. Verður það seint
ofmetið, hvílíkum náttúruverðmætum Skógrækt ríkis-
ins hefur borgið með friðunaraðgerðum sínum fyrr og
síðar, auk hins hagnýta gildis, sem þær hafa haft.
Skógarnir innan girðinganna tóku víðast hvar vel við
sér, jafnskjótt og þeir fengu að vera í friði, einkum þó
norðanlands og austan. Og brátt fóru þeir að gefa af
sér nokkrar tekjur í viði, sem úr þeim var höggvinn.
Einkum kom skógurinn sér vel til eldsneytis á styrjald-
arárunum 1914—18, þegar erlent eldsneyti var í senn
torfengið og óhóflega dýrt. Eitt þeirra ára voru t. d.
höggnar 300 lestir af eldivið í Vaglaskógi.
En allt um það var áhugi landsmanna á skógræktinni
enn litílL Margir voru að vísu góðviljaðir málinu, en
þeir litu á það, sem meinlaust og gagnslítið föndur,
sem að vísu væri skemmtilegt og öllum landslýð til
ánægjuauka, en gæti aldrei orðið til verulegs gagns. En
alltaf voru þó nokkrir menn, sem héldu vöku sinni og
hugsuðu hærra en svo, að skógræktin snerist um það
eitt að friða verðlítil, úrkynjuð birkikjörr. Og reitirn-
ir frá aldamótunum tóku að segja til sín. Vöxtur þeirra
tók að örvast, þegar frá leið og eftir þann kyrking, sem
í þá hljóp á harðindaárunum milli 1910 og 20. Á Ak-
ureyri, Hallormsstað, Grund og Þingvöllum tóku barr-
viðirnir að teygja úr sér, og ágætur vöxtur revndist
víða í görðum í trjám, sem gróðursett höfðu verið eftir
1920. Þar höfðu menn fyrir augunum staðreyndir, sem
ekki varð móti mælt. Þetta ásamt hátíðarskapinu, sem
þjóðin var í 1930, stuðlaði að því, að hafizt var handa
um stofnun Skógræktarfélags íslands á Alþingishátíð-
inni á Þingvöllum það ár. Nokkrum vikum áður höfðu
áhugamenn norður við Eyjafjörð stofnað þar skóg-
ræktarfélag, sem síðar varð Skógræktarfélag Eyfirð-
inga, hafði Jón Rögnvaldsson, garðyrkjumaður, for-
göngu um það. Aðalhvatamaðurinn að stofnun Skóg-
ræktarfélags íslands var Sigurður Sigurðsson, búnaðar-
málastjóri, hinn gamli frumherji skógræktarmálanna á
íslandi um aldamótin. Hafði hann nú um alllangt skeið
lítið sinnt þeim málum, enda haft ærnum störfum öðr-
um að sinna, við að skapa nýja ræktunaröld í landinu
og koma skipan á þau mál. En eldur áhuga hans kuln-
aði aldrei. Var hann kosinn fyrsti formaður Skógrækt-
arfélags Islands.
Fyrstu árin eftir stofnun félagsins gætti þess lítt. Það
var enn fámennt og lítils megnugt. Engu að síður er
óhætt að fullyrða, að stofnun skógræktarfélaganna
1930 var merkur áfangi í sögu skógræktar á íslandi, og
að þá var kveiktur sá neisti, sem bezt hefur glætt áhuga
manna á þessum málum síðar. Og það er trúa mín, að
þegar ritinn verður annáll aldar vorrar, verði stofnun
Skógræktarfélagsins talinn einn merkasti viðburður hins
söguríka árs 1930.
Framhald.
„Paé er langt
síoan við höfum sézt“
Síðastliðið haust — 1959 — dvaldi ég um tíma á
Patreksfirði. Þá sagði Ingimundur Halldórsson mér
eftirfarandi sögu.
Það mun hafa verið veturinn 1926 er sá atburður
gerðist er hér verður sagt frá. Þá var Ingimundur, sögu-
maður minn, fjármaður móður sinnar, Magnfríðar
Ivarsdóttur, er bjó þá ekkja í Gröf á Rauðasandi, en
Olafur Einarsson, þá orðinn bóndi í Stakkadal næsta
bæ fyrir innan Gröf.
Ólafur gætti sjálfur fjár síns, en Ingimundur fjár
móður sinnar. Fé þeirra gekk daglega saman svo fjár-
mennirnir hittust oft, enda kunnleikar góðir milli þeirra.
Þá bar það til síðla dags, er Ingimundur er búinn að
hýsa fé sitt, að hann sér ljós í svokölluðum Gröfum,
sem eru inn og upp frá túninu í Gröf. Sýnist honum
Ijósið bærast fram og aftur, en þó ávallt á sama stað.
Kemur honum þá í hug að nú muni Ólaf í Stakkadal
hafa vantað af fé sínu og sé hann að leita þess við ljós.
Ingimundur hugsar sér nú að hann skuli fara og
hjálpa Ólafi við leitina. Hann heldur því af stað og
stefnir á ljósið. Þegar hann er kominn upp í brekkuna,
fyrir innan og ofan túnið, bregður svo við að þar sem
ljósið er upp í brekkunni, sér hann baðstofuhús og
leggur Ijósinu út um gluggan frá 14” lampa, sem hékk
niður úr mæni baðstofunnar. %
Milli lampans og gluggans sér hann unga stúlku,
dökkhærða, klædda gylltum upphlut, gengur hún fram
og aftur á milli lampans og gluggans og sýnist Ingi-
mundi, sem einhver óeirð sé yfir henni, líkt og hún
væri að bíða eða vænti einhvers.
Ingimundur heldur nú ferð sinni áfram og stefnir á
ljósið í glugganum, en sýnin skýrist eftir því sem hann
nálgast bæinn. Þegar hann er rétt kominn að bænum
varð honum óvart litið af ljósinu, en er hann leit til
þess aftur var sýnin og ljósið horfið.
Nú er frá því að segja að þrjátíu og fjórum árum
síðar en þessi atburður gerðist, sem hér að framan er
sagt frá, eða síðla vetrar 1960. Þá er Ingimundur bú-
settur á Patreksfirði og búinn að eiga þar heima í mörg
ár. Þá er það eina nótt að hann dreymir eftirfarandi
draum:
Hann þykist staddur í brekkunni, þeirri sömu og
hann sá bæinn í fyrri 34 árum. Hjá honum stóð öldruð
kona og hafði gráa, skakka hyrnu á herðum, eins og
þær er aldraðar konur báru fyrrihluta þessarar aldar.
Kona þessi ávarpar hann og segir: „Nú erum við orðin
eldri en þegar við sáumst síðast, það er langt síðan við
höfum sézt, ög nú skal ég sýna þér bæinn minn.“ Þá sér
Ingimundur sama bæinn og hann hafði séð þar fyrir
þrjátíu og fjórum árum. Dyr stóðu opnar og sér Ingi-
Framhald á bls. 173.
Heima er bezt 161