Heima er bezt - 01.01.1966, Blaðsíða 29

anna? Er ekki ástæðan sú að þessum unglingum finnist
bönnin hefta frelsi sitt? Þau skilja heldur ekki ætíð
nauðsyn þess að sett séu slík bönn og reglur.
Sumir vilja kenna þetta skyldunáminu. Þeir telja að
þessir annmarkar í lífi ungmenna hafi aukizt eftir að
skyldunámið var lengt. Vinnan hafi verið hollur skóli.
Ekki get ég fallist á, að aukin skólaskylda hafi skapað
þetta vandamál, því áður en skólaskyldan var lengd,
sóttu flest ungmenni framhaldsnám að eigin ósk.
En eru þá reglur þjóðlífsins að verða of flóknar?
Vekja bönnin andúð ungmenna, en ná ekki fullri virð-
ingu þeirra?
Erfitt er að svara þessum spurningum, en á eitt má
benda, sem telja má bjarta hlið á þessu dökka vanda-
máli: Allar tilraunir, sem gerðar hafa verið, til að auka
frelsi ungmenna og sýna þeim traust, virðast hafa gef-
izt vel. Má þar nefna vínlausar samkomur ungmenna,
þar sem héraðsstjórnir hafa staðið fyrir danssamkom-
um ungmenna með fjölbreyttum skemmtiskrám. Má
þar meðal annars nefna samtök Borgfirðinga undir for-
ystu sýslumannsins Ásgeirs Péturssonar.
Á útlánsstofum almennings bókasafna í Reykjavík
eru lesstofur fyrir börn, sem mega ganga í hillur bóka-
safnsins og velja sér bækur. Á þessum lesstofum gilda
vitanlega strangar reglur um framkomu, en þessar regl-
ur vilja börnin ekki brjóta. Þau skilja reglurnar og
virða.
Það virðist svo sem lausn vandamálsins sé fólgin í því,
að sýna ungmennum aukið traust og fá þau til að skilja
það, að þeir, sem fylgja vel lögum og reglum, njóti bezt
frelsis í skjóli þess, sem við nefnum bönn og reglur. Og
bezt fer á því, að ungmennin stjómi þessu sem mest
sjálf. Það virðist því rétt ályktun, að því betur, sem
ungmennum er treyst, þess betur reynast þau.
Fyrir 12 árum flutti ég erindi í útvarp i barnatíma,
sem ég nefndi Reykjavík og börnin. Ég ætla að leyfa
mér að birta orðréttan kafla úr þessu erindi eins og það
var flutt þá, en þeir unglingar og börn, sem þá hafa
hlustað á barnatímann og verið þá segjum 10—15 ára
em nú tuttugu og tveggja til tuttugu og sjö ára. Þessi
æskulýður, sem lifði yfirleitt áhyggjulausu og glöðu lífi
fyrir tólf árum hefur nú tekið á sig skyldur og kvaðir
fullorðna fólksins og eiga fyrir sér vandamálið stóra að
ala upp og styðja í störfum þann æskulýð þjóðarinnar,
sem tekur við af þeim á sínum tíma.
Og hér birtist þá erindið:
REYKJAVÍK OG BÖRNIN.
„Já, börnin í Reykjavík. Ég ætlaði einmitt að minn-
ast ofurlítið á þau, og í lok tímans, ætla ég að segja
sögu, sem segir frá því, hvernig lítil 6 ára stúlka hafði
æskileg og bætandi áhrif á heimili sitt.
Ég gat þess fyrr, að í Reykjavík einni væru um 60
þúsund manns. (Þetta var árið 1954.) Af því eru skóla-
börn yfir 6000, og unglingar á skólaskyldualdri um
2000. Margt sögulegt hlýtur því að gerast í Reykjavík,
þar sem svo margt er af fólki, bæði ungu og gömlu.
Margt er líka sagt í útvarpi og blöðum frá Reykjavík,
og ekki allt sem fegurst. Stundum eru sagðar fréttir af
börnum í Reykjavík og ljótu framferði þeirra. Ég ætla
engar slíkar sögur að segja ykkur, enda er ég sannfærð-
ur um það, að börn í Reykjavík eru ekkert lakari en
börn annars staðar á landinu. Ég segi þetta ekki alveg
út í bláinn, því að ég þekki fjölda barna víðs vegar um
landið, og einnig allmörg börn í Reykjavík.
En ég vil líka minna ykkur á það, öll börn og ung-
menni, sem þessi orð mín lesið, að barnavinurinn mesti,
Jesús frá Nasaret, talaði aldrei um góð og vond börn,
heldur aðeins um börn. „Verið eins og böm,íl sagði
hann við þá fullorðnu, þegar hann áminnti þá um gott
hugarfar. Jesús benti á börnin sem fyrirmynd. Ég vil
líka segja það, að ég tel, að ég hafi meira lært af þeim
hundruðum barna, sem ég hef kennt, en þau hafa ef til
vill lært af mér. Ég ætla ekki að útskýra þetta nánar, því
að þetta er eitt af því, sem ekki er hægt að skýra. En
brosandi tillit bárns og saklaus trúnaður þess og traust,
er manni stundum meira virði, en vísindaleg sönnun í
sálfræði. Það er gaman að vera barn og ráða yfir slík-
um töfrum.
Ég gat þess fyrr, að börnin í Reykjavík væru ekki
verri en annars staðar á landinu, og ég held að þetta sé
rétt hjá mér, en líf þeirra er miklu fleiri vandkvæðum
háð, en þeirra barna, sem alast upp í strjálbýli.
í fjölbýlinu, bæði í Reykjavík og öðrum kaupstöðum
og kauptúnum, rekast börnin á svo mörg bönn og marg-
ar reglur í leik sínum og ærslum. í þéttbýlinu, bæði í
Reyltjavík og annars staðar, er svo margt, sem má ekki.
En eitt er það, sem er sérstakur yndisauki, sem börn
í kaupstöðum fara að mestu á mis við, og það er sam-
býlið við skepnurnar — húsdýrin. Folöldin, lömbin,
kálfarnir, kettlingarnir og hvolparnir eru góðir leikfé-
lagar, sem mýkja og þroska hugarfar barnanna. Engin
fræðibók og engin myndabók jafnast á við þessi ung-
viði. Þeir, sem eiga börn í þéttbýlinu og ala þau þar
upp, mega ekki gleyma þessu og reyna á allan hátt, að
bæta börnunum upp það, sem þau fara þama á mis við.
En eitt verða börnin að skilja, sem eiga heima í Reykja-
vík og öðrum kaupstöðum og kauptúnum, sem hafa
margar reglur og mörg bönn, að þessar reglur og bönn
þreyta börn minnst, ef þau læra ung þessar reglur og
varast snemma að brjóta bönn og reglur. Hvað ungur
nemur, sér gamall temur.
Ég hef hér fyrir framan mig lítið spjald, sem útbýtt
hefur verið meðal skólabarna í Reykjavík á þessu skóla-
ári (1954). Það er prentað með grænu letri og setning-
arnar allar eiga að leiðbeina börnum um framkomu og
hegðun.
Á miðju blaðinu er skráð þessi setning: „Allir góðir
menn elska blómin og jurtirnar.“ Og á öðram stað þessi
Heima er bezt 25