Heima er bezt - 01.04.1972, Side 19

ROGNVALDUR S. MOLLER, OLAFSFIRÐI:
Ve gna jarðarrarar
Smásaga
Pað var vetrarkvöld snemma á góu. Ég var að
leika mér að dótinu mínu á gólfinu í dyngjunni
hjá ömmu minni. Reyndar átti ég ekki heima
hjá afa og ömmu, en það var ærið oft að ég
dvaldi hjá þeim tíma og tíma, stundum mánuð í einu.
Amma var að sauma út. Sem kaupmannsfrú gat hún
leyft sér að hafa náðuga daga, enda hafði hún tvær
vinnukonur til að snúa í kringum sig, og hamingjan
hjálpi þeim, ef henni líkaði ekki verk þeirra.
Afi hafði verið að vinna á skrifstofu sinni, en kom
nú inn. Hann var kominn í kvöldjakkann sinn og settist
að venju á stól andspænis ömmu. Ég flýtti mér að standa
á fætur og sækja vindlakassann hans. Afi hafði alltaf
þann sið að reykja einn eða tvo vindla á kvöldin, þegar
hann sat hjá ömmu, en annars tuggði hann skro.
—Var ekki lítið að gera í búðinni í dag, — spurði
amma, þegar afi var búinn að hagræða sér í stólnum og
kveikja í vindlinum.
—O, þetta eins og venjulega. Nokkrir hér úr þorpinu
komu að fá sér kaffipund, eða eitthvað smávegis, og svo
kom einn kotbóndi framan úr afdölum, Sigfús í Skugga-
hlíð.-
—Er hann ekki einn af þeim, sem skulda öll ósköp—
—Jú, hann skuldar of mikið til þess, að ég geti búizt
við, að hann greiði það tímann að fullu.
—Mér finnst þú alltaf of vægur við þá, þessa karla,—
sagði amma, og leit yfir gleraugun. —Þú þarft að borga
það, sem þú færð. Én á hverju ætlar þú okkur að lifa,
ef aðrir borga þér ekki? Léztu karlinn hafa eitthvað—
Afi tottaði vindilinn hugsandi. Svo leit hann hálf
undirfurðulegur á ömmu.
—Já, ég lét hann hafa smávegis.—
Amma varð þung á brúnina, eins og jafnan þegar rætt
var um fjármuni og meðferð þeirra.
—Hvað hugsar þú eiginlega, maður? Heldurðu, að þú
eigir að ala önn fyrir þessum rolum í sveitinni. Ef þeir
eru að drepast úr eymd, þá á hreppur þeirra að sjá fyrir
þeim, en ekki þú. Ég veit ekki betur, en ég eigi minn
hlut í verzluninni, svo eitthvað hlýt ég að mega leggja
til málanna. Hefurðu nokkra tryggingu fyrir því, að
þessi maður, og aðrir, sem skulda þér, geti greitt skuldir
sínar, ef þú yrðir að hætta verzluninni? —
Afi strauk hökuskeggið hugsandi.
—Þeir hafa allir föst viðskipti við mig, og hafa lofað
mér öllu innleggi. Ullin frá þeim í vor á að gera nokk-
urn veginn upp í skuldirnar, og........
—Og svo koma þeir með miklu minna en þeir lof-
uðu,— greip amma fram í fyrir honum. —Það er alltaf
sama sagan á hverju vori. Þeir segja, að kindurnar hafi
drepizt úr hor, týnzt í fönn í hausthretum, eða bráða-
pestin hafi grasserað hjá þeim. Og alltaf trúir þú þeim,
og alltaf hækkar skuldalistinn.—
—Þeir svíkja ekki viljandi, karlagreyin,— sagði afi af-
sakandi. —Flestir þeirra eru í eðli sínu hrekklausir og
heiðarlegir, og berjast við að framfleyta sér og sínum
við erfið lífsskilyrði. Ég hef engu tapað á þeim til þessa,
og vonandi verður það ekki þessi ár, sem ég á eftir að
verzla hér í Osnum.—
—Afér þætti gaman að heyra, hvers vegna þú lézt
þennan karlfausk hafa úttekt í dag,— sagði nú amma,
og var ögn mildari á svipinn, því hún vissi vel, að þau
afi þurftu ekki að kvíða elliárunum, hvað efnahaginn
áhrærði.
—Ja, það var nú þannig,— mælti afi hugsandi, —að
eftir hádegið í dag var ég á skrifstofunni. Þá kom Þórð-
ur búðarmaður, og sagði, að Sigfús í Skuggahlíð væri
að biðja um úttekt. Ég leit á reikninginn hans og sá, að
karlinn skuldaði þegar of mikið, svo ég bannaði Þórði
að láta hann hafa nokkuð.—
Amma varð undrandi á svipinn.
—Nú svo þú neitaðir honum þá? En hvað fékk þig
til að skipta um skoðun? —
—Ég var nokkuð lengi á skrifstofunni,— hélt afi áfram.
Þegar ég kom fram í búðina var karlinn enn að sniglast
þar, ásamt nokkrum búðarslæpingjum. Ég skipti mér
ekkert af honum. Hann stóð einn úti í horni, ákaflega
vellulegur og eymdin skein af honum. Hann var þrút-
inn í framan, og ég sá ekki betur en hann væri með tár
í áugunum. Ég heyrði ógreinilega að hann var að tauta
eitthvað við sjálfan sig, en ég gat ekki greint hvað það
var, svo ég færði mig meðfram hillunum nær honum, en
sneri þó alltaf bakinu í hann. Og nú fór ég að greina
eitt og eitt orð hjá honum. Hann var eitthvað að muldra
um Boggu sína og begrafelsi. Þá rann upp fyrir mér ljós.
Sigfús hafði verið að biðja um úttekt vegna þess, að
dauðsfall hafði orðið á heimilinu, en ekki getað stunið
því upp. Ég fór inn á skrifstofuna aftur og kallaði á
Framhald á bls. 141.
Heima er bezt 127