Heima er bezt - 01.04.1981, Síða 31

DÆGUR
lióð
Fyrirskömmu sat ég á tali við kunningja sem er vel að sér
um margt sem að skáldskap lýtur. M.a. spurði ég hann
þeirrar áleitnu spurningar, hvort líklegt væri að Grímur
Thomsen hefði gert sig sekan um að fara rangt með þátíð-
ina af sögninni að nema (í þeirri merkingu að læra eitthvað
af einhverjum) í ljóðlínunum:
Náttúrunnar numdir mál,
numdir tungur fjalla.
Ég hafði aldrei heyrt þessa þátíðarmynd af þessari ágætu
sögn og eftirgrennslanir lítinn árangur borið. En ég gat
ómögulega trúað að þetta ágæta skáld hefði gert sig sekan
um beygingarvillu. Að vísu hafði ég lesið um það að ýmsa
hnökra mætti sumsstaðar finna á skáldskap hans, svo sem
augljósa rímgalla o. þ. h. En bókmenntafræðingum ber þó
saman um að hann hafi verið vel að sér í tungunni svo sem
kvæði hans bera augljóslega vitni um. Auk þess er hann
fyrsti íslendingurinn sem lagði sérstaka stund á sögu evr-
ópskra samtímabókmennta við Hafnarháskóla og skrifaði
þar meistaraprófsritgerð um enska skáldið Byron. Þá mun
hann hafa ritað greinar um íslenskar bókmenntir, einkum
fornan skáldskap. í dönsk tímarit. og gaf út tvær sýnis-
bækur íslenskrar sagnaritunar á dönsku. Og fleira hefur
verið nefnt um þekkingu hans á skáldskaparfræðum.
Kunninginn benti mér á að í orðabók Blöndals megi
finna þá þátíðarmynd sem Grímur notar í áminnstum
ljóðlínum. Og þá er augljóst að hann vissi lengra nefi sínu
um blæbrigði íslenskrar tungu, svo sem reyndar haldið
hefur verið á lofti. Þessvegna er ekkert undarlegt þótt kot-
karlar í fræðunum verði hugsi þegar þeir hnjóta um eitt-
hvað se"m þeir telja grunsamlegt í skáldskap hans.
En nú finnst mér sjálfsagt að bregða upp því ljóði þar
sem umræddar ljóðlínur er að finna. Það er gott kvæði
jafnvel þótt málvilla hefði sannast á Grím.
JÓNAS HALLGRÍMSSON
Þú sem áður foldar fljóð
fögrum ljóðum gladdir,
og til hreysti hraustum óð
hugi drengja kvaddir.
hefur nú fljóða’ og hölda sál
hryggt úr öllum máta;
þeirsem íslenskt mæla mál
munu þig allir gráta.
Úr fjörugu máli fegri sprett
fékk ei neinn af sveinum;
hjá þér bæði lipurt og létt
lá það á kostum hreinum.
Þú gast látið lækjarnið
í ljóðum þínum heyra,
sjávarrót og svanaklið,
sanda bárur keyra.
Gast í brag við björgin foss
bráðum látið sinnast,
og hendingarnar heitum koss
hverja við aðra minnast.
Náttúrunnar numdir mál,
numdir tungur fjalla,
svo að gastu stein og stál
í stuðla látið falla.
íslands varstu óskabarn,
úr þess faðmi tekinn,
og út á lífsins eyðihjarn
örlagasvipum rekinn.
Langt frá þinna feðra fold,
fóstru þinna ljóða,
ertu nú lagður lágt í mold,
listaskáldið góða.
Oft var mér hugsað til forfeðranna, torfhúsafólksins, í
kuldunum í vetur. Ömurleg hljóta lífsskilyrði þessa fólks að
hafa verið í slíkri kuldatíð í óupphituðum, saggafullum og
dimmum torfbæjunum, þó út yfir tæki þegar hafísinn
lagðist að landi og bannaði nauðbjargir úr sjó. Enda hrundi
þá fólk og búpeningur niður. Þegar lesið er um þessa sögu
undrar það mann að nokkur skuli hafa verið eftir til frá-
sagnar. En fólkið þraukaði.eins og við, samtryggingar- og
kröfufólkið, berum gleggst vitni um.
Á því er ekki minnsti vafi að það var vonin sem hélt
þjóðinni uppi gegnum aldir. Því fór vel á því að Vigdís
forseti gerði einmitt vonina að umtalsefni í fyrsta nýárs-
ávarpi sinu til þjóðarinnar. Vonin hefur alltaf verið allt
okkar líf, — vonin um sól og yl, gras og fiskigengd í sjó og
vötnum. Því skal ekki neitað að skáldin gerðu sitt til að
magna þessa kennd og kannske einmitt þess vegna voru
þau í hávegum höfð, hvort sem ort var eftir kúnstarinnar
reglum eða ekki.
Hér á eftir fer kvæði eftir Fornólf (Jón Þorkelsson þjóð-
skjalavörð). Það er hægt að syngja það, lagið er; Fanna
skautar faldi háum.
Heimaerbezt 139