Æskan - 01.09.1936, Blaðsíða 6

102
ÆSKAN
r
A norðurvegum
Venjulega er það svo, að við erum kunnugust í
nágrenninu, þekkjum best til þar, sem skemmst er
í burlu. Þó er það svo, að við erum eflaust langl-
um ófróðari um það landið, sem er miklu nær
okkur en nokkurt annað, en um ýms önnur lönd,
sem liggja margfalt lengra í burlu.
Grænland er næsta land við ísland. Stysta leið
þangað er ekki nema kringum 300 km. Þá vega-
lengd mætti sigla á hálfum öðrum sólarhring, ef
ekki væri hafísinn til hindrunar. Þó er næstum
því aldrei farið þangað. Og frá Grænlandi fáum
við líka sjaldan heimsóknir. Þess vegna vitum við
líka ósköp litið um landið og fólkið, sem þar býr.
Við vitum fátt um landið annað en það, að það
er stærsta eyjan í heiminum, rúmlega 20 sinnum
stærra en ísland. Og við vitum, að yfir mestöllu
þessu landflæmi liggur ógurleg jökulbreiða, aðeins
dálitlar auðar ræmur eru með sjó fram, helst við
sunnanverða vesturströndina. Á þessum auðu blett-
um býr fólkið, Eskimóarnir.
Kannske finnst ykkur það huggun, að fleiri en
við höfum verið fáfróðir um þetta mikla land-
flæmi. Það hafa flestir verið til skamms tíma. Fáir
aðrir en fífldjarfir ferðalangar hafa lagt leið sína
þangað, pólfarar eða veiðimenn eða þvílíkir æfin-
týragarpar. En á siðustu áratugum liafa fleiri og
fleiri djarfir menn og fróðleiksfúsir farið að veita
athygli þessu mikla íslandi. Leiðangrar hafa verið
gerðir út til þess að kynnast því og kanna það,
og þessir ferðalangar bafa margs orðið vísari. Þeir
liafa komist að raun um það, að einhverntima í
fyrndinni hefir enginn jökull verið þarna, veðrátt-
an verið hlý og mild, líkt og nú er í hitabeltinu,
að út við strendurnar finnast lög af steinkolum og
mólcolum, sem stafa frá þessum tíma, að ýms verð-
mæl efni er að finna í Grænlandsfjöllum, svo scm
járn, grafít, sem notað er í blýanta, kryolit, sem
notað er i glerung, og margt íleira.
En það er ekki heiglum lienl að fara í könnun-
arferðir um Grænland. Þar eru engir vegir né
samgöngulæki, veðráttan ákaflega óstillt og köld
og landið alll geysilega örðugt yfirferðar.
Einn þcirra, sem hvað mest befir kannað Græn-
land á síðari árum, er danskur maður, Lauge
Iíoch að nafni. Nú er best að láta bann sjálfan
segja ykkur uokkuð frá svaðilförum sinum. Yið-
talið, sem bér fer á eftir, átti danskur blaðamaður
við hann, þegar hann var kominn heim úr einum
leiðangrinum.
»Lilið þér á þetta,« segir Koch, og dregur upp
fjölda margar skínandi fallegar landslagsmyndir,
sem hann befir tekið í ilugvél yfir Grænlands-
jöklum.
»Flugvélin var okkur alveg ómissandi við að búa
til kort af landinu,« segir hann. »Nú skulum við
bugsa okkur, að við séum staddir úti við flugvél-
arskýlið að morgni til. Fjörðurinn er spegilsléttur,
aðeius jaki og jaki á reki hér og hvar. Við erum
þrír, sem ætlum upp og erum »útbúnir i odda-
klið«, vafðir í sauðskinnsúlpur, j)ví að j)að cr kalt
uppi yfir jöklinum, 35—40 stiga frost. Vélin er
ferðbúin, flugmaðurinn lileyp-
ir henni al’ stað, og hún æðir
út á fjörðinn með sívaxandi
hraða. Eftir 20 sekúndur er
hraðinn orðinn 200 lcm á klst.
og vélin fer að lyflast. Við
erum lausir við jörðina. Vélin
öskrar og dregur okkur hærra
og hærra. Eftir 20 minútur
erum við komnir í 4000 metra
hæð, og eftir hálfa klukku-
stund 7000 metra. Langt, langt
niðri glitrar jökullinn. Það er
dásamlegsýn,enþví miðurhöf-
um við ekki tíma til að virða
bana lýrir okkur. Við þurfum
að sinna ýmsum athugunum,
sem við eigum að gera.«
Kklund verkfræðingur rannsaknr fjöllfti á
Austur-Grænlandi, úr ilitgvél sinni