Heimilisblaðið - 01.03.1951, Page 6

34
HEIMILISBLAÐIÐ
ókleifan varnarmúr frá suð-
vestri lil norðausturs. Gefur sú
sýn þegar nokkra hugmynd um
hvílíkt furðuverk liér er um
að ræða.
Á leið minni að Almannagjá
sé ég ýmsar minni gjár og
sprungur í Þingvallahrauni og
eru sumar þeirra æði djúpar
og stórbrotnar. En ég gef þeim
lítinn gaum, því að hugur
minn er bundinn við Almanna-
gjá eina og þangað hraða ég
mér. /
Ég kem nú að vegamótum
og liggur annar vegurinn til
norðausturs (í fyrstu) en liinn
í gagnstæða átt. Sá, sem stefn-
ir í norðaustur, mun vera svo-
nefndur Kahladalsvegur, og
þar eð hann liggur inn með
Almamiagjá lield ég eftir lion-
um dálítimi spöl, því að ég vil
gjarnan sjá innri liluta gjár-
innar.
Mig ber nú hratt yfir og
er ég bráðlega kominn all-
langt inn með Almannagjá.
Held ég þá eigi lengra í þessa
átt, stíg af lijólinu og labba
upp hallami að gjánni. Þetta
er aðeins stuttur spölur og er
ég brátt kominn á leiðarenda
og sjálf gjáin opnast fyrir fót-
um mér.
Djúp þótti mér gjáin þarna,
en þó eigi úr hófi fram. Vegg-
ir liennar voru nálega lóðréttir
beggja vegna og sá ég hana
hvergi síðar jafn fagurlega
mótaða sem á þessum stað.
Upp úr botni gjárinnar teygð-
ust kynlegir klettar, sem
minntu á álfaborgir þjóðsagn-
anna. Stóðu þeir einstakir, með
stuttu millibili. — Eigi þarf
lengi að virða gjárbákn þetta
fyrir sér til þess að fá liug-
boð um, að liún muni fáa
eiga sína jafningja, enda er
liún réttilega talin vera eitt
af undrum íslenzkrar náttúru.
Fátt ber jafn augljóst vitni
um ægimátt náttúruaflanna
sem hún. Saga hemiar og for-
tíð er vissulega athyglisverð-
ur kafli í jarðsögu landsins.
Einliverntíma fyrruin, löngu
fyrir árdaga sögu vorrar, liafa
harðstorkin berglög hraunsins
brotnað þarna sundur á löngu
svæði, eða alla leið norðan frá
Ármannsfelli suður í Þingvalla-
vatn. Hefur það gerzt með
þeim hætti, að geysimikil
liraunspilda liefur sigið niður
austanmegin gjárinnar. Eystri
takmörk þessarar sigdældar
eru Hrafnagjá — sem er ömi-
ur mesta hraungjá á Þingvöll-
um — og hallinn upp af aust-
urbarmi liennar. Hrafnagjá
blasir nú einnig við mér
greinilega, eins og dökk lína
yfir hraunið, með sömu stefnu
og Almannagjá.
Vestri barniur Almaimagjár
er yfirleitt miklu liærri en
sá eystri. Verður það skiljan-
legt, þegar framangreind
myndun hennar er « liöfð í
huga. Af sönm ástæðu er þetta
eölilega öfugt í Hrafnagjá. —
I heild sinni eru báðar þessar
hraungjár stórfengleg furðu-
verk og verða ógleymanlegar
öllum þeim, er séð liafa.
Er ég hafði dvalið drjúgan
tíma þarna við Almannagjá,
og virt liana fyrir mér á ýmsa
vegu, held ég til baka, að áð-
urnefndum vegamótum. Held
ég svo inn á veg þann, sem
þaðan liggur til suðvesturs —
um gjána — og nær alla leið
til Reykjavíkur. Svo langt er
þó för minni ekki lieitið,
heldur ætla ég aðeins að
bregða mér upp í Gjáliamar-
inn vestanvert við Almanna-
gjá, til þess að njóta útsýnis
þaðan, sem er frábært. Þar
sem vegurinn liggur eftir
gjánni er vesturveggur lienn-
ar geysihár og hvergi annars
staðar er hún jafn ferleg á
að líta.
Af gjáhamrinum birtust mér
Þingvellir og umliverfi þeirra
í nýrri mynd. Allt hið víðáttu-
mikla svæði innan fjallalirings-
ins lá fyrir fótum mér að
kalla. Hinir eyðilegu liraun-
flákar, Þingvellir sjálfir og
himinblátt vatnið, blöstu við
mér í lieild. Og umhverfis allt
þetta risu líguleg fjöll, blæ-
fögur og lokkandi. Var sýn
þessi svo mikilfengleg, að orð
fá eigi lýst.
Mikill hluti þessa yfirbragðs-
mikla svæðis, sem blasti þarna
svo fagurlega við mér, er raun-
verulega afar mikil dæld,
nefnilega Þingvalladældin svo-
nefnda. Nær liún alla leið
norðan frá Skjaldbreið að
suðurjaðri Þingvallavatns og
liggur vatnið þannig í syðsta
hluta liennar. -—• Sigdæld sú,
sem ég gat um hér að fram-
an, og takmarkast af Almanna-
gjá og Hrafnagjá, er aðeins
nokkur hluti þessarar firna-
miklu dældar.
Eftir að hafa virt víðsýni
þetta nokkuð fyrir mér held
ég enn af stað og er nú ætl-
un mín að skoða Öxarárfoss.
Ég fer því, sem leið liggur,
niður í Almannagjá aftur og
síðan inn með henni, þar til
ég kem að fossinum.
Eins og kunnugt er, er öx-