Heimilisblaðið - 01.05.1959, Blaðsíða 10

HVERS VEGNA
FÁUM VIÐ
I HÁLSINN?
Hver er ástœfóan
fyrir því, áð svo margir bur'Sast
rnefi hálsbólgu?
Og hvd8 er hœgt a8 gera viS því?
Á HVERJUM degi, þegar hráslagalegt er í
veðri megið þér — eða hver sem er úr fjöl-
skyldunni — búast við því að vakna með
slæmsku í hálsinum. Enginn krankleiki herj-
ar eins oft á okkur, að undanskildum þeim
sjúkdómi sem oft er fylgifiskur hins fyrr-
nefnda: venjulegu kvefi. En sökum þess, hve
margir verða fyrir því að fá í hálsinn, hættir
manni til að álíta þetta aðeins hversdags-
legan, en að vísu fremur leiðinlegan sjúk-
dóm. Sannleikurinn er þó sá, að „slæmska
í hálsinum" er e. t. v. eitthvert athyglisverð-
asta hættumerkið, sem líkaminn getur frá
ser gefið aðvörun um válega gerla, sem
komizt hafa gegnum framvirki líkamans og
búa sig undir að ráðast lengra inn.
I hálsinum eru margir flóknir vefjahlutar,
sem tengjast með kerfi af eins konar „ventl-
um I þar eru tilfæringar, sem lyftast, síga
eða dragast saman, þannig að við getum
andað, talað, etið og drukkið. Ef einhver
þessara ventla stöðvast, erum við í lífs-
hættu. Ef sköpulag hálsins breyttist agnar-
ögn frá því nú er, myndi hæfileikinn til að
tala hverfa: og heimurinn yrði að taka
upp fingramál og annað táknmál.
Vefirnir í hálsinum eru viðkvæmir og samt
nijög sterkir til varnar. Enda þótt þeir séu
varðir af þunnu slímlagi einu saman, geta
þeir þolað muninn á ísköldu, sem er -f- 13
gráður, og allt um í 65 stiga heitt kaffi.
immtu hverja sekúndu fer loftstraumurinn
við andardráttinn gegnum hálsinn með 15
kílómetra hraða á klukkustund, og hnerrí
eða hósti getur aukið þann hraða upp í 500
kílómetra á klst. Á hverjum degi komast
hálsgöngin í snertingu við á að gizka 12.000
lítra af súrefni og kolvetni — og um það bil
milljarð rykagna. Auk hverskyns reyks, seB* 1 *
leggur frá ökutækjunum og eitrar það loft
sem flest okkar anda að sér, herjar svíðandi
og tjörumettaður reykur á hálsinn á hverjurn
þeim sem reykir nokkuð að ráði. Sú marg'
brotna og hárnákvæma vefja-athöfn, seiu
nefnist „kynging", á sér stað um það bd
3000 sinnum daglega. Og nema því aðeins,
að maðurinn sé fjarri öllum öðrum, verðui"
háls hans daglega að gegna því hlutverki
sínu sem nauðsynlegt er, ef hann á að segj0
t. d. 25.000 orð yfir daginn.
Við skulum því doka um stund við þenn*
an líkamshluta, sem gegnir svona mörgum
og linnulausum verkefnum. Ef þér opnið
mimninn fyrir framan spegil, er úfurinn þa^
eina, sem þér sjáið af innri byggingu háls'
ins. Hann er aftasti hluti gómsins. En ef Yx
þrýstið niður tungunni með skeið, fáið YeX
greint hluta af kokinu — eins konar vega'
mótum, þar sem mætast göng úr nefi, munni,
lungum og maga. Sinn hvorum megin við
kokið fáið þér greint tvo kirtla — sporöskjU'
lagaða vefi — hálseitlana. Með sérstökum
„tannlæknaspegli" og þar til gerðum lamp3
gætuð þér komið auga á efta hluta barka'
kýlisins („adamseplið"), ásamt tveim ffla'
beinshvítum raddböndum.
Loftið, sem þrýstist upp á við úr lungun'
um, breytist við snertingu titrapdi radd'
bandanna í hærri eða lægri hlóð: raddii'-
Snöggar og hraðar hreyfingar í kokveggjun'
um, tungunni, úfnum og vörunum mynda —
ásamt tönnunum — þau orð, sem við segjuB1
með tilstyrk lungna og raddbanda.
Þar eð hálsinn verður oft fyrir aðsókB
reyks og sýkla í loftinu, sem við öndum
okkur, og þar eð mörg okkar misbjóða rödd
sinni, verður hún einatt ekki annað en rám*
hvísl — ellegar hverfur með öllu. Slíkur
sjúkdómur nefnist barkakvef (laryngitis)'
En hæsi þarf ekki að starfa af smitun. Sai'
ræn áhrif geta „dregið kverkarnar samau
og haft áhrif á hárnákvæma titrun raddbaud'
anna, þannig að styrkleiki og hæð raddaí'
innar breytist. Niðurbæld reiði og spenniu^'
98
HEIMILISBLAÐ15 '