Heimir - 22.11.1904, Blaðsíða 9

H E I M I R
105
kyrkjunni og reyna að komast frain úr skuld þeirri, er á henni
hvílir; en til þess er á þá heitið, að láta týra betur á trúarskar-
inu. ■ Þeim er sagt, „að leggja rækt við manninn með sjálfum
sér"(?) vegna þess, að það verði ávallt „eitthvað úr trúræknum
rnanni", hann sé „sífelt að seilast upp fyrir sig", en „hjá hinum
fari garðurinn í órækt og veröi allur illgresi vaxinn." (bls. 86)—
Alls yfir eru líkingarnar í þessari ræðu eitthvað leiðinlegar og ó-
eðlilegár, eins og þetta bendir til, er vér höfum þegar tilfært,
engu síður en grundvöllur sá, er ræðan byggir á, nefnilegá að
kyrkjuleg trú sé það eina, er gjöri manninn að manni. Þá stað-
hæfingu hefði verið mikið nær að sanna fyrst, áður hún er lögð
til undirstöðu nokkurra hugleiðinga, er þaðan verða að draga
sitt sannleiksgildi.
Þá er „Skólastjórn með enskum þjóðum", hugleiöingar um
ólagið á Reykjavíkur skólanum, og yfirvöldunum heima bent á,
að þeir geti fengið „planið hjá mér" og sniðið sér stakk eftir
„Manitoba University".
Þá er „Vestur-íslenzk menning", grein að mörgu leyti skýr
og skiimerkileg, og eru í henni verðskuldaðar áminningar til vor
íslendinga um það hiröuleysi, er vér sýnum í notkun alþýðu-
skólanna, og um það varúðarleysi, er vér sýnum í því að hlaupa
eftir hverri hrópandi rödd, er berst til vor með blöðunum.
Aftur á móti er grein þessi skrifuð mjög í anda höfundarins,
og kemur þar fram hans einkennilega skoðun á þvf, hvað menn-
ing sé og siðgæði. Það er skoðun, sem er einkenniieg vegna
þess, að hún fer öldungis í bága við texta orð greinarinnar og
flest af þvf, er höfundurinn virkilega segir í greininni.
Hann byrjar á því að lýsa, hversu stóra uppvakning það
hafi orsakað meðal Japaníta hreyfing sú og rót það, er komist
hefir á trúarskoðanir þeirra nú á seinni tíð. Og svo ber hann
þetta Japanska ástand saman við ástand vort Islendinga og finn-
ur hversu miklir eftirbátar vér erum. „I svo ótal mörgu situr
íslendingurinn við sinn ólundar keip", segir hann, „einsog band-
ingi, reyrður og bundinn viðjum vanans, hvað svo sem fyriraug-
un ber." En Japanítinn skiftir um skoðanir, kastar því, sem úr-
elt er orðið, en helgar sér allt hið nýjasta, er þekkingin hefir að
bjóða.