Heimir - 01.12.1906, Qupperneq 7

H E I M I R
175
un prestatilbeiöslunnar eins og honum og sonum hans tveimur,
Skapta og Magnúsi.
Þaö bj'rjaöi snemma ágreiningur rnanna yfiir kyrkjumálum.
Séra Jón vakti hana íyrst í deilum sínum viö séra Pál Þorláks-
son. Eftir aC safnaöarinyndanir kofnust á fót í Dakota vökn-
uöu þau mál á ný, en í annari mynd. Menn voru rnargir fá-
tækir íþádaga. Sumir veigruöu sér viö aö ganga í söfnuö
vegna fátæktar, ekki af því að þeir ekki þráöu kristilegt safnaö
arlíf í bygöinni. Þegar þessir svo sóttu messur voru þeir álitn-
ir nokkurskonar óheimildarmenn aö því. Og heyrðist þá fyrst
aö „þeir væri aö stela guösoröi" meö því aö taka upp sæti frá
safnaöarmönnum á messustaönum.
Ekki hamlaöi Brynjólfi sjálfum fátækt né ófélagslyndi írá
safnaðar inngöngu, en hann kunni því illa, þeirn nýkristna siö
vesturíslenzku lútherskunnar, aö menn væri þjóíkendir fyrir aö
sækja helgar tíöir, Enda fór hann þá aö íhuga kyrkjukenning-
arnar fyrir alvöru. Skapti sonur hans kom þá heim um þaö
leyti og gerðist brátt öflugur forgöngumaöur frjálsrar trúár, er
ekki batt bagga sína kyrkju og kreddu hnútum. Vaknaöi þá
fyrir alvöru hin svonefnda „frítrúar hreyfing", sem kend var viö
þá Brynjólfsmenn.
Þaö var í Febrúar 1888 aö þaö myndaöist íyrst „Hiö ís-
lenzka menningarfélag", aö heimili Stephans G. Stephansson-
ar skálds, er þá bjó vestur viö Pembinafjöll í Garöarbygö. Þaö
var að tilhlutun fárra manna og voru aðalforkólfarnir þeir
Brynjólfssynir, Skapti og Magnús. Tilgángur félagsins var sá
aö rýmka um skoöanir manna og hafi þaö ekki gert þaö, þá
hefir enginn félagsskapur lej'st verkefni sitt af hendi. Félagiö
var starfandi í tvö ár. Þaö hélt: fyrirlestra-samkomur drottins-
dag hvern, er veöur og búsýsla manna leyfði. Fyrsta áriö
fluttu þessir fyrirlestra á fundnm þar: Ólafur Ólafsson uin
Andatrú. Skapti Brynjólfsson, Björn Halldórsson, Sigrbjörn
Stefánsson, Björn Pétursson, Stephan G. Stephansson o. fl.
Félagiö var tæplega myndaö þegar á þaö var ráöist í Sam-
einingunni af séra Jóni Bjarnasyni. Voru þá kjörnir Stephan
G, St. og Brynjólfur aö svara þeirri árás, sem þeir og gerðu.