Heimir - 01.12.1906, Blaðsíða 25

H E I M I R
193
ig lesiö er, og aö þeirri spurningu er eg ekki korninn enn. En
reyndar er óhætt aö segja, að ekkert í heiminum betri menn
minna en bækur þær og ræöur, setn til þess eru geröar, ekkert
hefir leiðinlegri áhrif, þó ekki sé tekið tillit til, að ekkert er
jafnlangt frá allri list. Álíka og ekki er unt að ala upp börnin
með því að sneypa þau stööugt, svo er ekki heldur hægt að ala
menn upp með sífeldum prédikunutn. Dæmið sjálft getur
stundum haft siðbætandi áhrif, ef mikið kveðut að því. Ogþað
eitt. En siðkennandi bók er ekki dæmi. Allir þekkja frá barn-
æsku þau boðorð, sem kenna að vera ekki eigingjarn, Ijúga
ekki, svíkja ekki og gera ekki öðrutn mein. Vér þekkjum þau
svo vel, að þau hafa engin áhrif á oss, enda þó þau sé sett
fram í kvæði. Vér getum þvf ekki vænzt þess, að rithöfundur-
inn vinni að betrun vorri; það er honum ofætlun. Vér eigum
að eins að krefjast þess af honum, aðhannskrifi samvizkusam-
lega og hafi hæfileika til að kenna oss eitthvað.
Og vér getum forðast þær bækur, setn vér vitum að gera
okkurað ónýtari mönnum.
En þá erum vérkomnir að annari spurningunni:
Hvad lcsum pér? Blöö. Því verður ekki neitað, að blaða
lesturinn er orðinn öllurn nauðsynlegur á þessum tíma, og er
oft til skemtunar. Hann færir oss líka fijótlega og (stund-
um) áreiðanlega ýmsa þekkingu, sem vér þurfum aö fá, þó hún
sé reyndar mjög á dreif. Vér eirum engu, þegar vér erum
komnir úr rúminu, nema vér þeytum undir eins um alla Evr-
ópu, Asíu, Afríku og Ameríku.------
Oss þykir líka vænt um, aö sjá vorar eigin skoðanir á
þrenti, þó þær séu oft varla annað en þeir hleypidómar, sem
vér höfum lært af náunganutn; vér viljurn fá þessar skoðanir
skýrðai og varðar á prenti betur en vér erum færir um sjálfir.
Misendis lesendur misendis blaða þarfnast líka daglegra skamta
af alls konar þvættingi og þvaðri um prívatlíf manna, og eira
ekki nema þeir sjái skammir í blöðunuin um þá inenn, sem eru
sjálfstæðir í pólitík og öðru og hafa því ekki hylli múgans.
Þetta er að minsta kosti skaplöstur Dana. Þó Danir séu orð-
lagðir fyrir það, hve þeir eru mikil góðmenni, eru þeir þó í