Verði ljós - 01.02.1896, Side 12

28
um braut. Á einstöku stað hitti hann sanntrúaða monn, sem börð-
ust gcgn slcynscmistrúnni, t. a. m. Nordal Brun í Bergen, sálma-
skáldið, er seinna varð biskup, og allmarga lcikmcnn. Til Dan-
mcrkur kom hann nokkrum sinnum á þessum árum. Dar var þá
byrjuð lík hreifing, einkum á Jótlandi. Hauge prjedikaði þar og
studdi hreifinguna.
Hauge hafði opið auga fyrir öllum verklegum framförum og
hvaða þýðingu þær gátu haft fyrir eflingu guðsríkis. Dcss vegna
rjcðst hann í að stofna pappírsmylnu í Eker. Dar var lifað ept-
ir anda kristindómsins, allir voru sem einn maður, enginn munur
á húsbónda og hjúi; guðs orð var iðulega haft um hönd ásamt
bænaiðju og sálmasöng. Mylnan varð miðdepill liins andlega lifs
í austurlandinu. Dangað streymdu menn hópum saman, öllum var
vel tckið og gefin líkamleg og andleg fæða. Árið 1801 gjörðist
Hauge kaupmaður og setti verzlun á stofn í Bergen. Dað, sem
meðal annars hvatti hann til þessa, var það, að Hauge sjálfum og
ýmsum af áhangendum hans hafði verið refsað fyrir flakk. Hann
sá og hverja þýðingu það gat haft, ef trúaðir menn settust að
víðsvcgar um landið; cn lmnn ímyndaði sjer, að hægra mundi að
koma því til leiðar, ef hann sjálfur gengi á undan. Auk þess var
honum það Ijóst, að lmnn og vinir hans mundu geta haft meiri
persónuleg áhrif, cf þeir yrðu sjálfstæðir mcnn og dugandi í verald-
legum cfnum. Hauge rak verzlun sína af miklum dugnaði, án þess
þó að missa sjónar á aðaltakmarki sínu, að boða guðsríki.
Yíða var honum vel tekið og miklu kom hann til lciðar; en
ekki vantaði þó mótstöðuna. Sumir gjörðu gys að honum og lircif-
ingu hans, aörir spunnu upp óhróður um liann óg vini hans. En
einkum voru þó prestarnir andvígir samkomunum. Deir skiptu
sjcr ekki af drykkjuveizlum og óguðlegum samkomum, en þessar
samkomur, guðsríki til eflingar, ofsóttu þeir eptir megni. Dannig
hafði vantrú tímans blindað leiðtoga þjóðarinnar í trúarefnum.
G-ömlu lagaboði frá 1741, er bannaði slíkar guðrækilegar samkoin-
ur, var beitt gegn Hauge og liann því hvað eptir annað tekinn
fastur; en þar cð engar sakir fundust gegn honum, varð að sleppa
honum jafnharðan aptur. En mótþróinn jókst og þar kom að lok-
uin, að Hauge var kærður fyrir stjórninni. Honum var þar gefið
að sök, að hann gjörði alt þetta til að afla sjer auðæfa, spilti áliti
yfirvaldanna hjá alþýðunni, væri óvinveittur allri sannri uppfræðslu
og kristindómi; honum væri það að kenna, að lestir og ósiðsemi