Ný þjóðmál - 15.11.1979, Blaðsíða 4

4
NY ÞJOÐMAL
Fimmtudagur 15. nóvember 1979
Unnið að minjasafni á Hrafns-
eyri um Jón Sigurðsson forseta
Ein hinna opinberu nefnda á
landi hér er Hrafnseyrarnefnd.
HUn er I tölu þeirra nefnda sem
eru ólaunaöar, nefndarmenn fá
enga þóknum greidda. Nefndin
var fyrst skipuó fyrir 25 árum
samkvæmt þingsályktun og
hlutverk hennar er aB stýra
framkvæmdum á Hrafnseyri.
Þaö þótti sjálfsagt í sambandi
viö lýöveldisstofnun aö
fæöingarstaö Jóns Sigurössonar
forseta væri sómi sýndur.
Þá var teiknaö hús sem
standa skyldi á Hrafnseyri og
hluti þess var byggöur. I þessu
húsi var gert ráö fyrir prests-
setri og heimavistarskóla fyrir
sveitabörn beggja megin
Arnarfjaröar. Enbyggöin eydd-
ist, prestakalliö var sameinaö
ööru og sveitabörnum sunnan
fjaröar var ekiö i skóla á Bildu-
dal. Hins vegar settist Hrafns-
eyrarbóndi aö I húsinu.
Hrafnseyrarnefnd var endur-
skipuð fyrir nokkrum árum.
Hún er nú aö láta byggja viö
húsiö á Hrafnseyri og fullgera
þaö. Viöbótin er ekki samkvæmt
upphaflegri teikningu, enda ætl-
uð til annarra nota. Enda þótt
börnum sveitarinnar sé nú
kennt á Hrafnseyri er ekki um
heimavist að ræöa.
Veriö er aö koma upp á
Hrafnseyri minjasafni til aö
minna á starf Jóns Sigurösson-
ar. Þaö byggist fyrst og fremst
á myndum og ljósritum. Bygg-
ingin nýja er einkum fundarsal-
ursem nota má tilhelgiathafna,
enda er lagöur i þessa byggingu
sjóður sem Ásgeir Ásgeirsson
forseti stofnaði til minningar
um konu sina, frú Dóru
Þórhallsdóttur, en hlutverk
hans var aö koma upp kapellu á
Hrafnseyri. Seinna bættust svo
sjóönum minningargjafir um
Asgeir sjálfan.
Embætti húsameistara rlkis-
ins hefur gert allar teikningar
að byggingunni. Höröur Bjarna-
son, fyrrum húsameistari rikis-
ins, hefur mjög veriö til ráöu-
neytis um bygginguna og nú i
seinni tiö Steinþór Sigurösson
listmálari.
Fjár til byggingarinnar hefur
veriö aflaö meö frjálsum fram-
landi i vesturviking, hann herj-
aö á Irland og fékk þar Grélaö-
ar, dóttur Bjartmars jarls. Þau
fóru til Islands 0 g komu í Ar nar-
fjörö vetrisiöaren Orn. Annvar
hinn fyrsta vetur i Dufansdal,
þar þótti Grélööu illa ilma úr
Þessi frásögn er sennilega
færö f letur eftir aö Hrafn
Sveinbjarnarson var látinn og
þvi er vel hægt aö hugsa sér aö
sögnin um hunangsilminn sé
eins og hver önnur helgisaga,
mynduð honum til dýröar, þó aö
Teikning af fyrirhuguöu húsi aö Hrafnseyri
lögum auk nokkurs styrks úr
þjóöhátiöarsjóöi. Nefndin lét slá
minnispening i tilefni af
hundraö ára ártiö Jóns forseta
og selja til stuönings
framkvæmdunum. Fjáröflun-
inni er þó alls ekki k>kiö og
veröur þvi haldiö áfram.
Landnáma segir svo frá
fyrstu byggö á Eyri viö Arnar-
fjörö:
„Ann rauöfeldur, son Grims
loðinkinna úr Hrafnistu og son-
ur Helgu dóttur Anar
bogsveigis, varö missáttur viö
Harald konung og fór þvi úr
jöröu. örn spuröi til Hámundar
heljarskinns norður I Eyjafiröi,
frænda sins. Þvi seldi hann Ani
rauöfeld lönd öll millim Langa-
ness og Stapa. Hann geröi bii á
Eyri, þar þótti Grélööu
hunangsilmur úr grasi.”
t Hrafnseyrarnefnd eiga sæti:
formaöur Þorhallur Asgeirsson,
ráöuneytisstjóri, „gjaldkeri
Agúst Böövarsson, landmæl-
ingamaöur, Halldór Kristjáns-
son, Kirkjubóli, Hannibal Valdi-
marsson, Selárdal og Sturla
Jónsson, Suöureyri.
enginn geti neitaö þvi aö eldri
arfsögn kynni aö hafa veriö til.
Um þaö þýöir ekki aö þræta, en
undarlegar eru sumar sagnir.
Hér má nefna söguna um önd-
vegissúlur fyrsta landnáms-
mannsins sem vissulega er færö
i letur þegar Reykjavik var svo
ómérkilegur staöur aö hún er
ekki nefnd I Sturlungu. Ekki er
ljóst hvenig nokkur maður heföi
þá getaö séö fyrir aö þar yröi
höfuöstaöur landsins.
Á Hrafnseyri varöveittist
örnefniö Grélutóftir. Viö álykt-
um aö þaö sé að réttu lagi
Grélaöartóftir og finnst aö frá-
sögn Landnámu bendi til aö hún
kynni aö hafa verið svo mikils
háttar aö eölilegt væri aö hús
yröu kennd viö hana engu aö
siöur en bóndann. Hafi bærinn
veriö færöur var enginn hlutur
eölilegrien aö rústir þess bæjar
sem hún haföi byggt bæru henn-
ar nafn. Þessar tóftir voru nú
orönar svo signar og vallgrónar
aö þær fundust ekki þótt gengiö
væri um eyrina fyrir utan túniö,
en þar var staöur þessa
örnefnis. En þegar Agúst
Böövarsson skoöaöi loftmynd
sem landmælingarnar áttu af
svæöinu þóttist hann merkja
hvartóftirværu og eftír þvi var
grafiö. Er skemmst frá þvi aö
segja aö þjóöminjavöröur lét
vinna þarna aö uppgreftri
sumurin 1977 og 78og þarna eru
bæjarrústir frá fyrstu timum
Islandsbyggöar. Langeldurinn
er talinn sanna þaö. Og þá sýn-
ist ýmsum aö þessi uppgröftur
styöji frásögn Landnámu og
einmitt betur en ella vegna þess
sem milli ber um naf n Grélaöar.
Landnáma er ekki i hvers
manns höndum og örnefni var
ekki sótt beint i hana en geymd-
ist I munni manna hæfilega
breytt til aö þekkjast en sýna þó
að það væri ekki sótt beint til
bókar.
Segja má aö hér sé ekkert
sannað en þetta er þó eitt af
dæmum þess aö steinarnir tala
og vitnisburöur þeirra fellur
ekki aö öllu sem fræöimennirnir
segja.
I næsta mánuöi eru liöin
hundraö ár siöan Jón Sigurðs-
son og Ingibjörg kona hans
létust. Otför þeirra var gerö i
Reykjavik voriö 1880. Næsta
sumar ætlar Hrafnseyrarnefnd
aö efna til samkomu á Hrafns-
eyri I tilefni af 100 ára ártiö
þeirrah jóna. Þá á aö vera hægt
aö nota hin nýju húsakynni og
sýna minjasafn forsetans.

llj i; iA

*»r r tj jL(
yff
/V
I > í ri
v ;
.. . .. . lilJ.
\r m \i wí
GMVetrarþjónusta
CHEVROLET BUICK VAUXHALL OPEL
1.
2.
Mótorþvottur
Rafgeymasambönd hreinsuð
3. Mæling á rafgeymi og hleðslu
4. Skipt um loftsíu
5. Skipt um platínur
Skipt um kerti ■
Viftureim athuguð
Kúpling stillt
6.
7.
8.
9. Kælikerfi þrýstiprófað
10. Skipt um bensínsíu í blöndungi
11. Frostþol mælt
12. Mótorstilling
13. Öll Ijós yfirfarin og aðalljós stillt
14. Hemlar reyndir
15. Stýrisbúnaður skoðaður
16. Rúðuþurrkur og sprauta athuguð
Verð: 4 strokka vél kr. 30.522.—
6 strokka vél kr. 37.868.—
8 strokka vél kr. 47.009.—
Gildir 1/10—1/12 '79
Erlendar skuldir
Islendinga 262
milljarðar kr.
Efni, sem innifalið er í verði:
Kerti, platínur, frostvari, bensínsía og loftsía
SAMBANDIÐ VÉLADEILD
ÞJONUSTUMIÐSTOÐ
HÖFÐABAKKA 9. Símar: Verkst.: 85539
I júni sl. námu erlendar
skuldir Islendinga alls 262 mill-
I jörðum kr. Þar af voru oplnber
lán 176 m kr. og áttu rlkissjóöur,
1 rlkisstofnanir og rlkisfyrirtæki
af þeim 160 m kr. og bæjar- og
Isveitarfélög og stofnanir þeirra
16 m kr. Lánastofnanir svo sem
Ibankar skulduöu 47 milljaröa
kr. og lán til einkaaöila námu 39
I m. kr. Þar af voru fisklskipalán
(vélar og fl.) 8 m kr. lán til fisk-
I iönaöar námu 170 milljöröum
kr., önnur skipalán 9,7 m kr.
I flugvélalán 4,7 m kr. og önnur
lán 16,5 milljaröar kr.
t þjóöhagsáætlun, sem lögö
var fram á Alþingi af forsætis-
ráöherra I okt. sl. kemur fram,
aö fyrstu áætlanir bendi til þess
aö endurgreiöslur langra er-
lendra lána muni nema 45
milljöröum kr. á næsta ári. Til
þess aö gjaldeyrisstaöan versni
ekki þyrftu ný erlend lán aö
nema 55 m kr. miöaö viö aö
einnig þurfi aö mæta viðskipta-
halla upp á 10 milljaröa kr. Til
viöbótar endurgreiöslu langra
erlenra lána þurfi aö greiða 10
milljaröa kr. af skammtlma
skuldum á næsta ári — einkum
til Alþjóöagjaldeyrissjóösins —
en þaö heföi ekki áhrif á gjald-
eyrisstööuna. Til þess aö foröinn
rýrni ekki þyrftu erlendar lán-
tökur aö nema um 65 milljörð-
um kr., segir ennfremur I þjóö-
hagsáætluninni. Og ennfremur
segir þar: Erlendar lántökur
umfram þetta mark gætu tor-
veldaö stjórn peningamála á
næsta ári og fela I sér hættu á
aukinni greiöslubyröi á næstu
árum. Hér er miöaö viö, aö
erlendar lántökur veröi ákveön-
ar meö tilliti til þessa og er-
lendra kosnaðarþátta brýnustu
orkuframkvæmda og fram-
kvæmda I útflutningsiönaöi.
Mannfjöldi hér á landi 1.
desember 1978 var 224.384 og
eru þvl erlendar skuldir um 1100
þúsund kr. á hvern landsmann.
J