Ný þjóðmál - 15.11.1979, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 15. nóvember 1979
NÝ ÞJÓÐMÁL
5
r-----
Andrés Kristjánsson:
í von um nýja
og betri yinstri stjórn
Stjórnmálaflokkarnir, sem
ákveöiö hafa aö bjóöa kjós-
endum þjónustu sina i þessum
kosningum, eru sloppnir Ur
hreinsunareldi framboöanna og
dilla sér fyrir kjósendum sem
mest þeir mega, flestir meö
nokkrum brunablöörum eöa
jafnvel skaöbrenndir.
Sprengingar
Framboðssaga Sjálfstæöis-
flokksins er vafalitiö einna
hrikalegust sprengikeöja. Þar
uröu sprengingar á sprengingar
ofan.og bendir jafnvel ýmislegt
til, aö þar sé um kjarnaspreng-
ingar aö ræöa. Flokkurinn
gengur nU þverklofinn til
kosninga i tveim kjördæmum,
og hefur ekki annað eins upp-
nám oröiö á þeim vigstöövum i
mannaminnum. Likur munu til
þess, aö þeir komist báðir aö,
Sólnes og meö Blikidalsglæp
sinn og Eggert rangæingur, en
Halldór falli fyrir noröan meö
ósköpum.
Spútnikinn
i Reykjavik
Þegar Albert lýsti yfir for-
setaframboöi sinu jafnskjótt og
fararsniö sást á Kristjáni frá
Bessastöðum, greip felmtur um
sig i höll ihaldsins. Þóttust odd-
vitar þar sjá fram á þverbrot i
flokknum, meðan sú orrahriö
stæöi. Varö þaö ráö þeirra aö
bjóöa Albert borgarstjóra-
embætti i Reykjavik, næst
þegar ihaldiö byrjaöi þar aftur,
ef hann vildi draga forseta-
framboð sitt til baka. Albert var
skjótur til svars og lýsti yfir
skorinort, aö hann mundi fara i
forsetaframboðið hverju sem
rigndi og mundi hann aldrei
hirða um, hverjir byöu sig fram
gegn honum — jafnvel núver-
andi forseti sjálfur.
Þegar Birgir ísleifur frétti
þetta, varö honum nokkuð
hverft við og sá, aö hann haföi
sloppiö naumlega viö fórnar-
báliö. Hann dró af þessu þá rök-
rettu áiýkiiín, áu ílukkstorystan
mundi likleg til aö seilast til
hans aftur, ef fórn vantaði, og
þvi væri honum ráölegast aö
neyta þeirrar viöspyrnu, er
hann heföi enn, tií þess aö
komast i öruggari höfn, og siöan
skaut hann sjálfum sér eins og
spútnik inn i miöjan hóp próf-
kjörsaöals ihaldsins i
Reykjavik.
Þetta olli þvi, aö prófkjörið
fór alveg úr böndunum hjá
ihaldinu, þar sem allt I einu var
orðið einum of margt i hópi
hinna útvöldu. Birgir fékk byr
góðan, en Ragnhildur, Pétur
sjómaöur, Guömundur Garöar
o.fl. misstu fótanna og hröpuöu.
Nú var allt i upplausn, engin
kona, enginn sjómaöur, enginn
launþegafulltrúi i ihaldsörkinni,
og sumir létu ófriölega. Búast
mátti viö sprengilista.
Samkvæmt yfirlýsingu ihálds-
ins átti prófkjöriö um niu efstu
sætin aö vera bindandi og raöast
eins og atkvæöi féllu. En
nauösyn brýtur lög, og Ellert
var látinn siga. Prófkjör er
nefnilega ekki bindandi nema á
annan veginn, þótt fagurlega sé
talað, þegar flokkslif liggur viö!
Þá geta menn virt niöurstööu
prófkjörs aö vettugi. Þaö er eins
og menn skilji ekki, aö maöur,
sem býöur sig fram i bindandi
prófkjöri flokks er skyldugur til
þess aö taka þaö sæti, sem hann
er kosinn til, innan þess r am ma.
Geöþótti hans sjálfs eöa flokks-
forystu eftir á getur þar engu
um þokaö, nema svik séu höfö i
frammi. Þetta var hrossa-
lækning Ihaldsins I Reykjavik
viö skaöbruna sinum i próf-
kosningunni.
í Reykjanesi tókst einnig
heldur böksulega til hjá
ihaldinu. Heima-varnarliðiö á
Suöurnesjum fékk engan full-
trúa, og veröur aö láta sér
nægjá forsjá hins, enda skiptir
þaö ólikt meira máli.
Bragamál kratanna
Skúta kratanna viröist hafa
sloppiö litt brotin gegnum fram-
boös-brimgaröinn, nema henni
hlekktistlltillega á fyrir norðan.
Árni vikingur Gunnarsson réöst
meö bægslagangi á gamlan
mannþar ograkhann niður fall
mikiö. í átökunum varö prúöur
sakleysingi fyrir hnjaski og
varö óvlgur, en krataviking-
urinn grét þá slysni hástöfum
eins og valur yfir rjúpu. Nú eru
mestar likur til, aö afleiöingin
veröi sú, aö liö Sólness veröi
brögótt nokkuð, en Stefán
Jónsson fái allvæna sveit verka-
fólks frá krötum til liös viö sig.
Arni er sem sagt heldur tæpur
og slysinn.
Braga-málin I Reykjavikurðu
hins vegar aöeins krýningar-
hátiö fyrir Benedikt Gröndal —
hin snjallasta sjónhverfing.
Hundaheppni i
Alþýðubandalaginu
Alþýöubandalagiö viröist
hafa sloppiö úr framboös-
eldinum meö einstakri hunda-
heppni. Kommunum á Akureyri
tókst ekki aö rétta Stefán Jóns-
son, þrátt fyrir þrjár harðar at-
rennur, og sú einstaka heppni
mun borga sig vel á kjördegi,
eins og mál standa þar nú. Lúö-
vik tókst aö draga sig I hlé
eystra, án þess aö steyta á
nokkru arfmálaskeri. A Suöur-
landi skorti Baldur herslumun
þr&tt fyrir fullan vilja, og allt er
þar slétt og fellt á yfirboröi. t
Reykjav.ik leiddu þeir kvenna-
mai sintil lykta meö hofmanns-
brag, og þar þurfti ekki aö láta
neinn vikja fyrir Guömundi J.
Sem sagt, Alþýöubandalagið
mun halda sinu.
Fallkandidatinn
mikli i hásæti
1 framboösmálum Fram-
sóknarflokksins hefur satt aö
segja gengiö á ýmsu, og hafa
mönnum óneitanlega oröið þar
nokkuö mislagöar hendur, aö
ekki sé meira sagt.
Eftir hrap flokksins I kjölfar
ihaldsþjónustunnar i siöustu
kosningum, gætti I mörgum
kjördæmum landsins tilhneig-
ingar til þess aö láta þá ekki
vera i baráttusætum á listum
flokksins aftur, sem hlotið höföu
versta úrreiö i siöustu
kosningum og tapaö þingsætum.
Þannig dró Ingi Tryggvason sig
i hlé i Norðurlandskjördæmi
eystra og Gunnlaugur Finnsson
á Vestfjöröum. Þeir voru svo
kurteisir menn og óeigin-
gjarnir aö þeir töldu þetta eöli-
legtog vissuekkiannaö en þetta
ætti velþóknun flokksforyst-
unnar. En varla haföi þessu
veriö komiö i kring, þegar i
baráttusæti listans 1 Reykjavik
var settur mesti fallkandidat
siöustu kosninga, Guömundur
Þórarinsson, sem haföi unniö
þaö sér til ágætis aö brjótast i
annað sæti listans siöast meö
málaliösstyrjöld i prófkjöri, en
tapaöi siöan meö ósköpum þing-
sætinu i kosningunni og átti sinn
þátt I þvi, aö um þriöjungur
Andrés Kristjánsson
kjósenda flokksins i Reykjavik
hljop eins og hann ætti lifiö aö
leysa i Alþýöubandalag eöa
Alþýöuflokk — eöa eitthvaö
annaö. Núheföi veriö eölilegast,
aöhann sem óeigingjarn félags-
hyggjumaöur heföi lýst yfir, aö
réttværi aö finna annan mann I
annaö sætiö, alveg eins og þeir
Ingi og Gunnlaugur höföu gert
og ýmsir fleiri. En þaö var nú
eitthvaö annaö. Fallkandidatinn
mikli barðist eins og ljón viö að
halda sinu sæti, og var sú saga
öll heldur nöturleg sjálfs-
einkunn. • - —
1 fulltrúaráöi Framsóknar-
flokksins i Reykjavik fór fram
forval eöa tilnefningar um
skipun i efstu sæti Listans. Þar
varö Haraldur Ólafsson, vamm-
laus vinstri maöur, töluvert
ofan viö Guömund. Þetta kom
vist á óvart — þvi aö viö þessi
úrslit var sem eitthvert Irafár
gripi forystuliöiö. Og nú voru
allir sótraftar á sjó dregnir.
Flokksforystan sagöi mönnum,
að gjaldkeri flokksins mætti
ekki falla. Framkvæmdastjóri
flokksins eyddi vikunni i aö tala
máli Guömundar sins góöa.
Siðan gekk sama fólkiö til
kosninga aftur, og þá haföi svo
skipast, aö Guömundur var nær
þremur tugum atkvæöa ofan viö
Hjrald \r?! sér vikiö i flokks-
ræöi.
Guömundur Þórarinsson er
mikill dugnaöarmaöur,
greindur vel, en félagshyggja
hans er varla tveggja aura
virði. Hins vegar er eigingirni
og sérgæska i góöu meöallagi
eins og lif hans og starf hefúr
boriö ljóst vitni. Þaö er auövitaö
enginn glæpur, en varla meö-
mæli til forýstu i hópi félags-
hyggjumanna. Framganga
hans i prófkjörinu siðast og at-
fylgi nú eftir falliö mikla sýnir
ljóst hver hann er.
Skipun annarra sæta á
listanum skiptir vitanlega litlu
eöa engu máli. Haraldur
Ólafsson er góöur og gildur, en
heföi þurft aö.vera i ööru sæti.
Þar fyrir neöan er listinn mikill
hægri fáni. Þar veröur ekki
þekktur einn einasti áhrifa-
maöur samvinnumanna.en hins
vegar þrir eöa fjórir núverandi
og fyrrverandi kaupmenn. Slikt
heföi einhvern tima þótt
ófróöleg spásögn.
Snögg stakkaskipti
Ekki var allt björgulegt i
framboöum Framsóknarmanna
annars staöar á landinu. I
Reykjanesk jördæmi fundu
menn snotrasta Varöbergspilt i
efsta sætiö. A Vestfjörðum lét
Steingrimur sem hann leitaði aö
vinstri manni i annaö sætiö meö
sér, en greip siöan brottfluttan
málviking og annálaöan stefnu-
kólf I fangiö. A Austurlandi
hljóp á snærið hjá þeim glaö-
beittur og ungur kaupfélags-
stjóri, en nokkuö snöggsoöinn
Framsóknarmaöur, og settur i
baráttusætið meö sama!
A Suöurlandi geröist beinlinis
ummyndun i stil viö Þorvald
Garöar eöa Pétur postula. Þar
var ungt og nýsprottiö yfirvald
af góöum og gildum ihaldsmeiöi
nýsest á valdastól, og haföi virst
mönnum vel. Einn daginn l
byrjun nóvember ritaöi hann
inngöngubeiöni i Framsóknar-
flokkinn. Daginn eftir fór hann i
profkosningu og fékk 85 atkvæöi
á móti 84 atkv. séra Sváfnis til
þriöja sætis á framsóknarlista
Suöurlands. Þriöja daginn
settisthann á listann. Ævintýrin
gerat enn.
Hvað hljóta vinstri
menn að kjósa?
Á öndveröu framboösskeiðinu
nú I haust virtist forysta Fram-
sóknarflokksins hafa nokkurn
hug á þvi aö beina Framsóknar-
flokknum á vinstri veg og biðla
til vinstra fylgis i landinu. Slikt
var ekki óeölilegt og heföi átt aö
geta oröiöflokknum verulegt afl
iil þess aö lyfta hcnum upn úr
tapgljúfrinu. pvi miöur nerur
þannig tekist til um framboö i
baráttusæti viöast hvar á
landinu, aö þessar vonir fara
minnkandi. A þeim sjást allt of
viöa fingraför þess ihalds, sem
haft hefur kverkatak á
flokknum siöasta áratuginn.
Eigi aösiöur veröa vinstrimenn
i landinu þó aö muna og meta,
aö vinstri stjórn veröur ekki
mynduö nema meö aöild Fram-
sóknarflokksins, og starf ólafs
Jóhannessonar, annarra ráö-
herra flokksins og þingmanna
við þaö að koma á og halda viö
þeirri vinstri stjórn, sem krat-
arnir sprengdu illu heilli, var
mikilvægt lóð á rétta vogarskál,
og I ljósi þess og von um beint
framhald, hljóta vinstri menn
aö óska flokknum sæmilegrar
eflingar nú eins og jafnan hefúr
orðiö eftir aöild aö vinstri
stjórn. Formaöur flokksins,
Steingrimur Hermannsson,
hefur og lýst þvi opinberlega
yfir, aö hann viljivinstri stjórn
eftir kosningar. A þaö veröa
menn að treysta og vona, aö
honum bregöist ekki mann-
dómur til þess aö standa viö
þann yfirlýsta vilja I verki og
kjósi heldur stjórnarandstöðu
en ihaldssamvinnu aö
kosningum loknum, ef ekki
veröur komiö saman vinstri
stjórn.
Samtakafólk, og annaö
vinstra fólk I landinu, sem setur
kröfuna um vinstra samstarf -
fremst á odd, á stefnu sinni
samkvæmt ekki annars kost en
kjósa Alþýöubandalagiö eöa
Framsóknarflokkinn núna. Aö
kjósa Alþýöuflokkinn nú væri aö
verölauna hann fvrir rof vinstri
stjórnaroghættu á Ihaldsstjórn.
Þetta er því augljósara, sem
formaöur Alþýöuflokksins hefur
ekki fengist til aö lýsa yfir, aö
hann viiji vinstri stjórn eftir
kosningar. Lægi sú viljayfir-
lýsing fyrir hlyti að gegna ööru
máli um afstööu vinstri manna
til hans.
Enn hlýtur þaö aö skýra þessi
mál áö.ihaldið hefur nú sett fram
yfirlýsingu um „leiftursókn
gegn veröbólgu”, en hún hlyti
aö fela i sér striö viö launþega
og reidda svipu atvinnuleysis.
Ólafur Thórs geröi þaö eitt sinn
aö kosningaslagorði sinu, aö
veröbólguna mætti lækna með
„einu pennastriki”. Geir segir
raunar hiö sama. Pennastrik
hansheitir „leiftursókn”. í raun
og veru er þetta feimulaus
s t r iö s y f ir 1 ý s i ng gegn
almenningi, fyrirheit um að
hann veröi látinn greiöa þann
ofurkostnaö, sem „leifturstriö
gegn veröbóglu” hefur i för meö
sér I framkvæmdahöndum
jnainsins. SPm hlifir ætiö Jj’pióst-
mylkingum sinum éfíir mætti.
Framsóknarflokkurinn og
Alþýðubandalagið hafa tekiö
myndarlega upp i sig viö þessa
stefnuboöun ihaldsins og standa
þar saman hlið viö hliö. Sú sam-
staöa gegn ógnum sameiginlegs
meginóvinar ætti aö styrkja
vonir vinstri manna um, aö
hessir tveir vinstri flokkar snúi
nægilega bökum saman i mál-
efnalegri kosningabaráttu til
þess aö grundvöllur nýrrar
vinstri stjórnar styrkist, og þeir
veröi nægilega sterkt og sam-
stætt afltilþessaö gefa hennilif
og heilsu.
Andrés Kristjánsson
Veiðimanna-
hús i Dölum
Myndin sýnir veiöimannahús
viö Höröudalsá i Dölum hjá
bænum Seljalandi. Mikll fjöldi
veiöimannahúsa er viö ár og
vötn landsins og sum þessara
húsa eru vegleg og hafa nokkur
veriö notuö I þágu sveitanna aö
vetrinum, svo sem til sam-
komuhalds, skólareksturs og
fleira. Þó er mestur fjöldi
húsanna einfaldir skálar meö
plássi fyrir nokkra menn.