Eimreiðin - 01.01.1960, Page 27

EIMREIÐIN
15
u'ii. Hann auðgaðist jafnt og þétt fram á efri ár, en tapaði loks öllu
fé sínu að kalla eftir stríðið. Frá atvikunum að því sagði Valtýr
^unningjum sínum af sömu hugarró og liann talaði um daginn og
Veginn. Stilling Valtýs er því aðdáanlegri sem vitað er, að hann gekk
aldrei heill til skó gar á manndómsárum sínum, var langa ævi veill
1 uiaga. Hefur verið gizkað á, að harðrétti og jafnvel hungur í æsku
°g þegar hann sanrdi doktorsritgerð sína hafi valdið. í banalegunni
ö'úði hann fast á bata sinn. Bjartsýnin entist honum nálega fram í
audlátið. Hann lézt 22. júlí 1928, 68 ára að aldri.
r liita baráttunnar var Valtýr sakaður um rnargt, og sumt með
rettu. Honurn var borið á brýn, að hann vildi svíkja land og þjóð í
|lendur Dana og væri stefna hans sú ein að draga vald út úr land-
uiu. Af ýmsunr var hann talinn dansklundaður, enda miðaði hann
stjórnarskrárkenningar sínar við hin illræmdu stöðulög. En þó átti
hann mestan þátt í því frumvarpi, er samþykkt varð. Hann réð því,
horfið var frá landsstjórahugmynd Benedikts Sveinssonar, og
Sennilega til góðs. Valtýr hefur að sumu leyti verið víðsýnni og
framsýnni en andstæðingar hans. Það var honum að þakka, að sím-
1,1,1 var fyrst lagður til Seyðisfjarðar og þaðan yfir landið, en Hannes
^afstein og hans menn vildu fá hann lagðan til Reykjavíkur. „Mér
tnkst að bjarga málinu með því að fá ríkisþingið til að setja það skil-
yrði fyrir styrknum til Stóra nonæna félagsins, að síminn yrði lagð-
Ur til Austfjarða,“ segir Valtýr í bréfi til Þorsteins Gíslasonar (Óð-
,n,b 1925). Þingtíðindin 1901 sanna þessi ummæli. Svo mælti Hann-
es lr>- a.: „Því að fyrir utan það, að það mundi hafa í för með sér
°kljúfandi kostnað að viðhalda stöðugu sambandi gegnum land-
Þráð milli Reykjavíkur og Austurlands veturinn yfir, þá er það
st°pult og næsta óáreiðanlegt. ... Vér vitum að auk þess sem geng-
Ur til að bæta þær skemmdir, sem á símanum verða, þá þarf að
stofna telegrafstöð í hverri sveit og setja launaða telegrafista á hverri
stóð, og allur sá sægur af fólki, sem til þess þyrfti frá Seyðisfirði til
^eykjavíkur, mundi því verða þungur baggi fyrir landssjóðinn"
(•klþt. 1901, d. 1379—80). Sést af orðum Hannesar, að hann hefur
a^s ekki hugsað sér, að síminn lægi um landið, heldur aðeins til
^eykjavíkur, „þá mundi hann hafa í för með sér gagngerða breyt-
ln.?u á verzlun landsins.“ Og hefði stefna hans orðið ofan á, hlaut
verða bið á, að landsbyggðin fengi símann. „Valtýr hugsaði hér
um menningarhag lands alls, andstæðingar hans eingöngu um hag
t^eykjavíkur," segir Sigurður Guðmundsson. Giftudrjúg var og