Ægir - 01.11.1935, Qupperneq 16

242
Æ G I R
hefur hann rekið nokkrum sinnum, eða
sem hér segir:
lcS45 í Fljótum (við Skagafjörð).
1900 i Húnavatni.
1902 í Innra-Hólmi (við Akranes).
1904 í Landeyjasandi.
19? i'annst einn ofansjávar innan við
Garðskaga.
Þessar upplýsingar eru teknar úr hók
Dr. Bjarna Sæmundssonar: Fiskarnir,
en í grein, sem sami höfundur ritaði í
Náttúrufræðinginn (1. árg. l»ls. 164), bæt-
ir hanu þessu við :
1915 rak einn á Landeyjasandi, og
1928 rak þar annan (á Önundarstaða-
fjöru).
1931 rak loks einn á Hraunfjörur i
Grindavik, og er það eína tunglfiskalirf-
an, sem hér hefur rekið, að eins 32 cm
á lengd. A síðuslu 90 árum liafa því
fundist hér 8 tunglfiskar, og einn þeirra
lifandi (1902). Myndir af tunglfiskum
eru í Fiskabók Bjarna i)ls. 436 og 437,
og í Náttúrufræðingnum 1. hls. 164.
Árni Friðriksson.
Leviathan (Austri hinn mikli).
Það eru liðin 80 ár siðan enski verk-
fræðingurinn fsamhard Kingdom Brunel,
lagði fram teikningar og áætlarkostnað
á smíði risaskipsins, sem margir kann-
ast við og almennt var hérnefnt »Austri
hinn mikli«. Smíði sliks risaskips, þegar
eimski]) voru bæði fá og smá, þótti sá
viðburður, að skipið varð frægl um all-
an heim, nafn þess og myndir af því,
varð jafnkunnugt uppi í sveitum og við
sjóinn. Sjaldan mun eins mörgum mynd-
um hafa verið dreift út af sama skipi
og »Austra mikla«. Hér á landi mátti
áður fyr líta á stofuveggjum, myndir af
skipinu og í Nýrri sumargjöf er mynd
af þvi og undir henni er prentað: »Austri
hinn mikli« í sjávarháska. N}f sumar-
gjöf og Lestrarhók sira Þórarins Böðv-
arssonar í Görðum, voru dýrgripir barna
jafnt og fullorðinna manna meðan þær
voru í umferð.
Teikningar og áætlanir Brunels þóttu
undraverðar og félag var stofnað til að
koma hugmyndinni í framkvæmd; var
það árið 1854. Þá byrjaði smíði og allt
gekk að óskum, þar til renna átti skip-
inu i sjóinn, en það var hinn 3. nóvem-
her 1857. Skipiðseig eíns ogtilætlað var
eftir brautinni, sem l)yggð hafði verið,
en allt í einu skipaði Brunel að stöðva
það; virtist honum sem eitthvað væri
ekki nógu traust og vildi lagfæra. Þegar
aftur átti að koma skipinu af stað, varð
því ekki mjakað, hvernig sem reynt var.
í þrjá mánuði var reynt að koma skip-
inu á llot og tókst það loks, hinn 31.
janúar 1858, en sú vinna og tilfæringar,
sem lil þess fór, kostaði 120 þúsund
pund sterling í slað 14 þúsund pund,
sem áætlað var. Þann kostnað þoldi fé-
lagið ekki og varð gjaldþrota.
Eftir miklar bollaleggingar var lolvs
annað félag stofnað til þess að fullgera
skipið og annast rekstur þess. Arið 1859
fór það fyrstu ferðina frá London lil
New-York og voru farþegar alls 37, en
á fyrsta farrými gátu verið 800 manns,
á öðru 2000 og á þriðja 1200, eða alls
gat skipið flutt 4000 farþega. A þessari
ferð hreppti það versta veður, sjör gekk
í hina fögru sali og sprenging varð í
vélarúmi og fórust þar 6 menn, en þrátt
fyrir það tók skipið höfn í New-York
eftir 11 daga útivist. A þessari l'erð fram
og aftur töpuðu eigendur 5000 sterlings-
pundum, og skipið fór að eins 4 vöru-
ílutningaferðir til New-York og á öllum
varð halli, Austri hinn mikli hafði 10