Ægir - 01.04.1954, Side 26

88
Æ G I R
sem inniheldur eggjahvítuefni. En það er
augljóst, að þessi iðnaður getur ekki hjálp-
arlaust vaxið jafnmikið né með sama hraða
og iðnaður í Norður-Ameríku og Norðvest-
ur-Evrópu.
Það starf, sem hefur verið framkvæmt
til þess að veita efnahagslega frumstæðum
ríkjum tæknilega aðstoð, hefur sannað hina
brýnu þörf fyrir gagngerða aðstoð við sjáv-
arútveginn. Slikt starf verður árangurs-
laust, ef sérhverri stofnun er ekki ljós á-
byrgð sin gagnvart sjávarútveginum, sem
ómissandi þætti í atvinnulífi þjóðarinnar,
og áherzla verður ekki lögð á þörfina fyrir
menntaða sjómannastétt. Mönnum er ljóst,
að ekki er einhlítt að hafa reynslu, frum-
kvæði um athafnir og tæknilega aðstoð,
þegar um er að ræða forráð og bollalegging-
ar um fiskveiðar. Oft er það ófullkomin
stjórn, sem stendur í vegi fyrir því, að fram-
farir geti orðið.
Hætt er við, að vitundin um brýna þörf,
geti leitt til of mikillar bjartsýni á því að
nota þau lirræði, sem fyrir hendi eru. Það
getur leitt til fljóthugsaðs samþykkis á
djarflegum og óraunhæfum áætlunum, að
einum er ljós matvælaskorturinn, en annar
aftur á móti einblínir á hinar miklu eggja-
hvítuefnabirgðir, sem fyrir hendi eru. Þessi
dæmi er auðvelt að skilja, ef mönnum er
Ijóst, að unnt er að auka hagnaðinn af sjó-
sókn í miklu stærri mæli en menn geta með
álika vinnu í landbúnaðinum. Ennfremur
hefur hin gífurlega útþensla, sem orðið hef-
ur i sjávarútvegi í löndum eins og Noregi,
Islandi, Danmörku, Suður-Afríku, Peru og
Mexico, e. t. v. styrkt þá trú, að fiskveiðar
séu eingöngu fólgnar í því að ná fiskinuin
úr hafinu og það sé því leikur fyrir óvana
menn. Þessu er álls ekki svo farið. Hinn
mikli munur, sem er á mögulegri fram-
leiðslu og þeirri framleiðslu, sein nú er, er
mikil hvatning til þess að láta i té tæknilega
aðstoð í ríkum mæli.
Til dæmis eru hin gagnkvæmu áhrif milli
staðnaðra viðskipta og frumstæðs þjóðfé-
lags, sem hindrar framfarir á mörgum svið-
um innan fiskveiðanna, mjög álirifamilcil
að því er snertir sjávarútveg, sem hefur
verið vanræktur til þessa.
Víða er sjávarútvegur lítils metinn þjóð-
félagslega, þótt hann krefjist dugnaðar og
áræðis. Hin almenna vanþekking á þessum
málum hamlar gegn hverri tilraun til að
bæta þjóðfélagslegan hag útvegsins. Rót-
tækar breytingar verða að styðjast við þá
reynslu, sem fengist licfur í háþróuðum
þjóðfélögum, þannig að vofa vanþekking-
arinnar verði að engu gjörð.
Með þessar staðreyndir í huga verður að
skoða hin sérstöku vandamál útvegsins, ef
von á að vera til þess að breyta „þörfinni“
i raunverulega „eftirspurn“. Stæling á þró-
uðum iðnaði er undantekningarlítið óheppi-
leg og jafnvel hættuleg. Nú sem stendur
virðist ekki vanþörf á að endurtaka hina
sanngjörnu kröfu, að sjómennirnir bíði
ekki tjón af efnahagslegum afturkipp og
þeim sé tryggð efnahagsleg og þjóðfélagsleg
velmegun. Að vel skipist i þessum málum,
er ekki sízt undir því komið, að unnt sé að
veita þaulhugsaða tæknihjálp byggða á
reynslu innan þessa sviðs, þar sem enn
hafa í þessum efnum verið gerðar tiltölu-
lega fáar hagfræðilegar rannsóknir. Þótt
menn hafi náinn kunnugleika á skipulagi,
útbúnaði og tækni í sambandi við sjávar-
útveginn og enn fremur langa reynslu af
þróun hans; eru tiltæk gögn enn ófullkom-
in og lítt örugg og jafnframt eru mörg at-
riði svo óljós, að þýðingu þeirra verður að
dæma eftir Hkum, þar sem slik reynsla er
ekki ótíð, þar sem iðnþróunin er komin á
hátt stig, er von til þess að þetta sé mikið
og erfitt vandamál hjá þeim þjóðum, sem
skammt eru á veg komnar.
Gagnstætt þessu hefur reynsla sú, sem
fengizt hefur innan landbúnaðarins, verið
kynnt af hinum stóra hópi faglærðra og
háskólagenginna manna, sem talin er end-
urspegla það öndvegissæti, er landbúnaður-
inn hefur í þjóðarbúinu. Hið hörmulega við
uppbyggingu útvegsins er, að sú reynsla, sem
gæti fært hinum þurfandi fjölda arðinn af
þeim bjargráðum útvegsins, sem fyrir hendi
eru, fæst of sjaldan og í of smáum mæli.