Ægir - 01.03.1974, Page 9

takast megi að efla þær tækniathuganir og
þjónustu, sem hér um ræðir.
Eins og fyrr segir, má halda því fram, að
skipatæknileg rannsóknastörf séu hér á frum-
stigi. Það sem byrja þarf á samkvæmt mati
okkar hjá Fiskifélaginu er í stuttu máli at-
hugun á veiðitækinu sjálfu, þ. e. skipinu, með
öllum búnaði —• stærðarflokkun, sjóhæfni,
stjórnhæfni, sóknar- og veiðihæfni.
Til þess að mynd verði á þessu, þarf að
stórauka upplýsingasöfnun og úrvinnslu um
skipin, stærð, og útbúnað allan. Framkvæma
þarf prófanir tækja, áður en mælt er með þeim
til almennrar notkunar í fiskiskipum. Rann-
saka þarf hæfni skipsins á siglingu og veiðum.
Athuga þarf nánar ýmsan útbúnað í lest, m. a.
með hliðsjón af geymslu og gæðum hráefnis-
ins, svo og aðferðir við lestun og losun. At-
huga þarf ýmsa þætti í sambandi við viðhald
tækja og skipa, t. d. tæringu og varnir gegn
henni og taka upp fyrirbyggjandi viðgerðir og
viðhald.
Hér þarf að koma til samvinna ýmissa sér-
fræðinga og stofnana, svo og náin tengsl og
uPPlýsingaskipti tæknimanna og útgerðar- og
skipst j órnarmanna.
Rannsóknir í þágu fiskiðnaðarins.
Eg vil þá að lokum nefna rannsóknir í þágu
fiskiðnaðarins og í framhaldi af þeim þróun
nýrra afurða (product development) og kynn-
ingu á þeim og markaðsathuganir.
Vísindalegar fiskiðnrannsóknir hófust hér
á landi skömmu eftir 1930, er dr. Þórður Þor-
bjarnarson réðst til Fiskifélagsins. Þær hafa
vaxið að viðgangi, þótt sjálfsagt megi halda
því fram með rétti, að betur hefði mátt gera,
nf meira fjármagn og aðstaða hefði fyrr verið
íyrir hendi. Á þeim 40 árum, sem liðin eru, má
segja að bylting hafi orðið í fiskiðnaði okkar.
Fjölbreytni afurðanna hefur aukizt, nýir
niarkaðir unnir. Kröfur kaupenda hafa og
vaxið og þar af leiðandi þarfir framleiðenda
fyrir auknar rannsóknir, enda er samkeppnin
hörð á þeim mörkuðum, sem við seljum á.
Með þessum auknu þörfum fiskiðnaðarins,
ehki sízt þegar hafðar eru í huga þær breyt-
mgar, sem hljóta að gerast á framleiðslu- og
naarkaðsmálum okkar, þegar áhrif viðskipta-
sambands okkar við hið stækkaða EBE fara
að koma í ljós, geri ég ráð fyrir að ýmsar
breytingar þurfi að gera á skipulagi rann-
sóknarmálefna fiskiðnaðarins.
Raunar eru þýðingarmiklar breytingar þeg-
ar að gerast, þar sem farið er að huga að því
að koma upp rannsóknastofnunum víðsvegar
um land. Hefur þegar myndarlega af stað
verið farið í Vestmannaeyjum og stofnun
fleiri slíkra stöðva er á prjónunum.
Er þessi þróun e. t. v. vonum seinni, þar
sem ógjörlegt var orðið að fullnægja hinum
margbreytilegu kröfum fiskvinnslufyrirtækja
víðsvegar um land í einni rannsóknastofnun.
Þessari þróun þarf því að hraða.
Annað skipulagsatriði þarf skjótlega að taka
til athugunar og e. t. v. í sambandi við stofn-
un rannsóknaraðstöðu víða um land, en það
er hið stóra hlutfall beinnar þjónustu í mynd
gæðaeftirlits, gæðamats og ýmissa prófana,
sem nú fara fram á Rannsóknastofnun fisk-
iðnaðarins og ég tel að skyggi á það hlutverk
stofnunarinnar að sinna eiginlegum rann-
sóknum.
Umrædd þjónusta er vissulega nauðsynleg,
en hún krefst ekki langtíma skólagöngu
starfsmanna. Spumingin er, hvort ekki megi
framkvæma hana í landshlutastofnunum, eða
að fyrirtækin sjálf eða samtök þeirra taki
hana að sér í samráði og samvinnu við lands-
hlutastofnanirnar. Slíkt fyrirkomulag mundi
létta miklu af Rannsóknastofnun fiskiðnaðar-
ins og gera henni þar með kleift að snúa sér
að raunverulegum vísindalegum viðfangsefn-
um í ríkari mæli en nú er. í þessu tilliti má og
varpa fram þeirri spurningu, hvort eftirlit með
því að ýmsum reglum um hreinlæti, gæða-
flokka o. fl. samrýmist almennum rannsókna-
störfum, faglegum leiðbeiningum o. fl. þess
háttar.
Rétt er að skjóta því hér inn, að þessar
prófanir og þjónusta er töluvert tekjuatriði
fyrir Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins.
Þessi atriði o. fl. hafa að sjálfsögðu verið
rædd hjá stjórn Rannsóknastofnunar fiskiðn-
aðarins og ráðgjafanefnd.
Þarfir fiskiðnaðarins fyrir vísindalegar
rannsóknir skiptast að mínu mati einkum í
tvennt. í fyrsta lagi eru það magnrannsóknir
á hefðbundinn hátt, þ. e. athuganir á hrá-
efninu og nýtingu þess frá fyrsta stigi eftir
að fiskurinn er kominn um borð í veiðiskipið
og þar til hann hefur farið í gegnum hin ýmsu
vinnslustig. Þetta felur í sér efna-, eðlis- og
gerlafræðilegar athuganir á fiski á ýmsum
ÆGIR — 65