Ægir - 01.03.1991, Qupperneq 36

144
ÆGIR
3/91
yfir hásumarið. Má því reikna með
því að meðalstærð þess flota, sem
hingað sótti, hafi verið mun meiri
en fram kemur í töflunni.
Tölurnar í dálkum 3 og 4 eru
ekki síður athyglisverðar. Af dálki
3 má sjá, að heiIdarveiði Breta hér
við land jókst verulega á árunum
1924-1927, en frá 1919-1923
hafði afli þeirra á íslandsmiðum
aukist ár frá ári.4 Á árunum 1928
og 1929 dró nokkuð úr aflanum
en síðan jókst hann aftur, náði
hámarki 1932 en var mun meiri
allan 4. áratuginn en þann 3. Þetta
gæti vissulega bent til þess að
aukin sókn hafi skilað árangri, en
þegar betur er að gáð, kemur í Ijós
að svo var ekki. Eins og fjórði og
síðasti dálkurinn sýnir, jókst afli á
sóknareiningu, þ.e. milljón tonn
togtíma, frá 1924 til 1925, en fór
síðan minnkandi til 1930, er hann
jókst lítillega aftur. Árið eftir
minnkaði hann aftur og var flest ár
fjórða áratugarins miklu minni en
á árunum 1924 og 1925, þrátt
fyrir stóraukna sókn og vaxandi
heildarafla.
Af þessu verður ekki dregin
önnur ályktun en sú, að þegar um
miðjan 3. áratuginn hafi sóknin
náð því hámarki, sem fiskstofn-
arnir þoldu. Úr því tók þeim að
hnigna og þá hlaut veiðin að
byggjast í æ ríkari mæli á yngri og
smærri fiski en áður. Og eins og
sýnt er í töflu 2 voru áhrif sóknar-
innar á þá þrjá stofna, sem Bretar
sóttu mest í, svipuð:
Tafla II. Afli á tonn togtíma af þorski, ýsu og kola, 1924—1937. (tonn) Ár Þorskur Ýsa Koli
1924 2.024 468 106
1925 2.333 437 104
1926 1.905 433 94
1927 1.544 514 88
1928 1.049 382 61
1929 1.037 345 61
1930 1.324 337 77
1931 1.318 252 65
1932 1.632 218 57
1933 1.534 159 45
1934 1.326 163 43
1935 1.402 173 43
1936 1.400 223 47
1937 955 132 35
Heimildir: Bulletin Statistique og Fisheries Statistical Tables 1919-1937.
Þessar tölur sýna glöggt hver
þróunin var í veiðum á þessum
þrem tegundum. Kolastofninn var
minnstur og veikastur og lét því
fyrst undan síga fyrir vaxandi
sókn. Við vitum ekki hve stórir
þessir þrír fiskstofnar voru við lok
fyrri heimsstyrjaldar, en eins og
taflan sýnir tók að draga úr kola-
aflanum á hverja sóknareiningu
þegar árið 1926 og síðan minnk-
aði veiðin hratt, ef undan eru
skilin árin 1930 og 1931. Árið
1933 var kolaveiði á sóknarein-
ingu meira en helmingi minni en
hún hafði verið í áratug áður.
Svipaða sögu er að segja af
ýsuveiðinni. Hún náði hámarki
árið 1927 en fór síðan ört minnk-
andi og var 1931 meira en helm-
ingi minni en 1927.
Þorskstofninn var langstærstur
þessara þriggja, en engu að síður
tók þorskafli á sóknareiningu að
minnka greinilega þegar 1926 og
minnkaði síðan mikið næstu þrjú
árin. Ólíkt því sem átti sérstað um
hinar tvær tegundirnar jókst hins
vegar þorskaflinn nokkuð 1930 og
hélst síðan tiltölulega stöðugur
fram til 1936, en 1937 var aflinn á
sóknareiningu mun minni en
næstu ár á undan. Ástæður afla-
aukningarinnar á árunum 1930-
1936 verða ræddar í næsta kafla,
en Ijóst er að enginn þessara
þriggja fiskstofna þoldi hina miklu
sóknaraukningu, sem átti sér stað
á fyrri hluta 3. áratugarins. Ber þá
og að hafa í huga, að þótt við
höfum ekki gögn um afla annarra
Crimsbytogarinn „Stafnes", smíðaður 1936 (Grimsby Fish).