Tímarit lögfræðinga - 01.10.1991, Blaðsíða 9

Björn Fr. Björnsson, Páll Hallgrímsson og Torfi Hjartarson, sem jafnframt eru
heiðursfélagar, voru meðal stofnenda þess. Þá má nefna hér Jón ísberg sýslu-
mann Húnvetninga, Gunnlaug Briem yfirsakadómara og Þórð Björnsson
fyrrverandi ríkissaksóknara, sem allir hafa verið í félaginu frá 1961. Ýmsir aðrir
hafa verið skemur, en þó verulegan hluta af þeim tíma sem félagið hefur verið
til. Sumir þessara manna hafa tekið virkan þátt í starfsemi félagsins og gegnt
trúnaðarstörfum fyrir það. Búast má við að sú saga sem hér er sögð sé í ýmsum
atriðum frábrugðin þeirri mynd sem einstakir félagsmenn hafa gert sér af henni.
Þá munu menn seint verða sammála um það hvaða atburðir það eru sem skipta
máji fyrir sögu félagsins. Þessi hætta er ekki síst fyrir hendi þar sem sá sem þetta
ritar hefur aldrei tekið neinn beinan þátt í starfsemi félagsins. Það er því eins víst
að atburðir séu litnir öðrum augum og annað mat lagt á mikilvægi þeirra í
sögulegu samhengi, en gert er af þeim mönnum sem beinlínis upplifðu þá. Reynt
hefur verið að draga úr þessu eins og hægt er með því að leita til nokkurra manna
sem hafa tekið þátt í starfsemi félagsins. Rétt er þó að benda á að sumir þeir
atburðir sem síðar verða nefndir eru í sjálfu sér ekki sögulega mikilvægir. Frá
sumu er frekar sagt til fróðleiks og skemmtunar. Vonandi hefur með þessu tekist
að skapa mynd af sögu félagsins sem jafnvel þeir er lengst muna aftur geta fellt
sig við. Hærra er markið ekki sett.
Eftir athugun á gögnum félagsins sýnist eðlilegt að skipta sögu þess í þrjú
tímabil. Fyrsta tímabilið nær frá 1941-1957. Á þessu tímabili hét félagið Félag
héraðsdómara. Eins og nafnið bendir til áttu aðeins héraðsdómarar aðild að því.
Næst er það tímabilið 1957-1964. Þáttaskil verða 1957 þegar nafni félagsins er
breytt í Dómarafélag íslands. Jafnframt því fengu hæstaréttardómarar aðild að
félaginu. Lok tímabilsins miðast við róttækar breytingar á skipulagi félagsins
árið 1964, þegar því var skipt í tvær deildir, Sýslumannafélagið og Dómarafélag
Reykjavíkur. Þriðja tímabilið nær frá árinu 1964 til ársins 1977. Lok þessa
tímabils miðast við stjórnarskipti í félaginu árið 1977. í kjölfar þeirra efldist
félagið mjög og starfsemi þess varð fjölþættari og þróttmeiri en dæmi eru um
áður í sögu þess. Eðlilegt þykir að skoða þetta sem upphaf nýs tímabils í sögu
félagsins. Því tímabili er raunar ekki lokið enn.
Eins og við er að búast eru gögn félagsins þeim mun betur varðveitt sem nær
líður nútímanum. Við bætist að starfsemin hefur aukist nokkuð og því eðlilega af
fleiru að taka. í samræmi við þetta eru heimildir um síðasta tímabilið í sögu
félagsins fjölbreytilegastar og mestar að vöxtum. Af þessari ástæðu hefði mátt
ætla að frásögn af starfi félagsins yrði því ítarlegri sem nær dregur nútímanum.
Hér hefur hins vegar verið farin sú leið að hafa frásögnina af síðasta tímabilinu
hlutfallslega knappari en frásögn af öðrum tímabilum, ef undan eru skilin
upphafsár þess. Fyrir þessari ákvörðun má færa ýmis rök. I fyrsta lagi þau að
sagan yrði óhóflega löng ef gera ætti nákvæma grein fyrir starfsemi félagsins á
167