Búnaðarrit - 01.01.1904, Blaðsíða 104
100
kvæmlega jafnþungir, hvorf, sem þeir eru heitir eða
kaldir, svo hitinn heflr enga þyngd, og getur eftir því
ekki verið neitt líkamlegt efni. Gátan er ekki ráðin með-
vissu enn, en alment álit vísindamanna nú, er, að hit-1
inn sé hreyfing á frumögnum hlutanna: öll efni og aiiir
hlutir séu samsett úr ofursmáum frumögnum eða „atóm-
um“, miklu smærri en svo, að menn geti sóð þær í beztu
sjónaukum. Þessar agnir liggi ekki þétt saman, heldur
sóu tiltöiulega stór bil á milii þeirra, en þær dragi hver
aðra að sér með hinu sama óskiljanlega aðdráttarafli, sem
á sór stað milli hnattanna í himingeimnum oggerirþað'
að verkum, að vatnsdropinn í loftinu leitar alt af tii jarð-
arinnar, on aldrei burt frá henni; þessar agnir séu enn
fremur á sífeldri hreyfingu, snúist liver kring um aðra
eftir sömu lögum og tunglið kring um jörðina eða jörðin
kring um sólina; en þessi hreyfing á að vera með mis-
munandi hraða, eftir því, hve heitur hluturinn er; þeg-
ar hluturinn hitnar, verður hreyfingin hraðari, þegar hann
kólnar verður hún hægari; algerður kuldi, eða vöntun á.
hita, kemur þá ekki fram fyr en allar írumagnirnar standa
kyrrar, og það er miklu meiri kuldi en vér nokkurn tíma
höfum orðið varir við.
Þessi kenning hefir óneitanlega margt til síns máls,.
sem ekki er rúm til að rekjahér; það skiftir líka minstu
hvort hún er rétt eða röng, það getum vór látið vísinda-
mennina eina um; hitt hefir miklu meiri þýðingu fyrir
oss, hverjar séu orskakir hitans og hvaða lögum út-
breiðsla hans fylgi, og það vill líka svo vel til, að um
þau atriði geta vísindamennirnir gefið fuilnægjandi upp-
Jýsingar.
Orsakir hitans hér á jörðunni eru margar. Fýrst er
að telja sólarhitann, sem Jeggur oss til drýgsta skerfinn;
þá er jarðarhitinn, sem lætur að vísu ekki bera eins mikið
á sér, nema þá sjaldan að eldgosin Játa oss kenna afls
lians; engu að síður er hann ákaflega þýðingarmikill fyrir
tilveru vora, því ef hans nyti ekki við, mundi sólarhitinn.