Vikuútgáfa Alþýðublaðsins - 04.02.1932, Blaðsíða 8
6
VIKUOTGÁFAN
Kafbáti sökt.
Flestum blaðalesendum mun í
fersku minni tilraun Wilkms til
pess að komast til norðurpólsins í
kafbát. Fékk hann bátinn lán-
aðann hjá flotamálastjórn Banda-
ríkjanna. Var ákveðdn leiga — til
málamynda — einn dollari.
Kafbátnum var síðan breytt, til
þess að verða hæfur í föri'na
undir hafísinn, en við pær breyt-
ingar raskaðist jafnvægi bátsins
(sem jafnan er mjög erfitt atriði
í kafbátum), og raskaðist svo
mjög, að báturinn varð lítt sjó-
fær. Komst hann ekki nema með
hjálp yfir Atlantshaf. Sífeldar bil-
anir ollu bvi, að för Wiikims
tafðist mjög, en að lokum komst
Wilkins svo langt á kafbátnum.
að hann gat kafað inn undir ís-
inn, en snéri við, við það.
Margir b«fa láð Wilkins för
þessa og kent honum um hve illa
gekk. En þeir, ssm kunnugir eru
fyrri förum Wilkins bæði með
Viihjálmi Stefánssyni og förum
hans til Suðurheimskautsland-
anna, svo og flugferð hans frá
Alaska til Svalbarða norður um
Grænland, efast ekki um, að þak
hefir verið öðru um að kenna en
Wilkins, og efast ekki um, að
flestir aðrir myndu hafa veriö
snúnir við áður en Wiilkins gerði
það.
Kafbátur Wilkins var skirður
Nautilus (nátílus) eftir kafbátn-
úm í hinni heimsfrægu sögu eftir
Jules Verne (er komið hefir á ís-
lenzku í vikublaðinu „Alþýðu-
blað“, er þeir gáfu út Pétur G.
Guðmundsson, Ágúst Jósefsson
og tíu menn aðrir).
-Fullyrt er, að þó ierð Nautiilus-
ar gengi svona illa, hafi fengist
margskonar verðmæt reynsla um
hvernig haga eigi slíkum ferðum,
ef þær yrðu farnar siðar, svo og
ýms þekking á eðh sjávarins, er
mönnum hafi ekki áður verið
kunn.
Pegar Wilkins var kominn aftur
með kafbátinn til Noregs, úr leið-
angrinum norður, var talað um
að draga hann vestur yfir Atlants-
haf tiil þess að slóla honum. En
þar eð þetta hefði orðið dýrara
en kafbáturinn er viröi til niður-
rifs, lagði flotamálastjórnin í
Wilkins að skoða 5000 watt raf-
magnsperu, er skoða átti við
dýralíf sjávarins.
Bandaríkjunum svo fyilT, að kaf-
bátnum skyldi sökt. Var fyrst æti-
unin að draga hann út í „Norsku
rennu“ svo nefnda, suðvestan við
Noreg, sem er eini staðurinn í
Norðursjónum, þar sem dýpið er
yfir 100 faðma. Kom frétt um
að búið væri að sökkva Nautilusi
á þessum stað, en frétt þessi kom
heldur fijótt, eins og síðar sýndi
sig. Pað var sem sé ekki haft
fyrir því að fara svo langt með
hann, heldur var honum sökt
nokkru út af Björgvin. Er sýnt
á fyrstu myndinni hér þar
sem verið er að sökkva honum.
T.ktnorkun barneigna
Nýlega hélt brezka landsfélag-
ið, er berst fyrir takmörkun barn-
eigna, fyrsta fund sinn á vetrin-
um í Coxton-höll, stórum sam-
konrusal í Lundúnum.
Hélt þar þjóðfrægur enskur
læknir, sir Thomas Harder, fyrir-
lestur um málið; sagði hinar ó-
takmöTkuðu barneignir gera þjóð-
inni viðlíka skaða og berklaveiki
og krabbamein, enda væri auð-
velt að sýna fram á að hinar
stjórnlausu bameignir ykju mjög
þessa tvo áminstu sjúkdóma, en
við hvorugum þeirra væri enn
fundin ráð. Hvatti hann mjög til
þess að upplýsa sem fyrst kon-
ur af öllum stéttum mn að hæfi-
legar barneignir (í stað þess að
láta tilviljunina ráða) væri grund-
völlurinn undir hamingju bæðj
foreldra og barna.
Ræða sir Thomas Harder vakti
mjög mikla eftirtekt af því, að
hann er læknir prinzins af Wales
(brezka Tíkiserfingjans), því Bret-
ar eru alment með afbrigðum
konunghollir og telja þá menn
töluvert meiri menn, sem kunn-
ugt er um að séu innundir hjá
konungsættinni.
■ Harold Laski prófessor, sem er
heimsfrægur rithöfundur og einn-
ig hélt fyrirlestur á fundinum,
sagði, að ef menningunni ætti að
halda áfram að fara fram, yrðu
mennirnir að sigra á öllum svið-
um náttúrunnar, en það væri ger-
samlega ómögulegt meðan hend-
ing ein væri látin ráða því, hve-
nær börn yrÖu til. Eins og nú
væri (í Englandi) væru flestar
verkamannakonur orðnar fangar
á heimili sínu þegar þær væru
25—26 ára gamlar, sökum þess
að þær væru búnar að eiga fleiiri
börn en þær með nokkru móti
gætu séð um þannig, að bæði
liði þeim sjálfum vel og börn-
unum, enda væri konan þá líka
venjulega orðin heilsulaus af of
tíðum barneignum.
Hér er um mál aö ræða, sem
varðar okkur íslendinga mikils,
því sennilegt er að barnadauði
mundi minka og öll heilbrigði
aukast að sama skapi og tak-
mörkun barneigna færi í vöxt.
Frð Keflavfk.
---1. febr.
Frá Keflavik var FB. símað í
dag: Sáttasemjari í vinnudeillum.
Björn Þórðarson lögmaður, kom
hingað á laugardag og hélt fund
meö útgerðaimönnum út af deilu-
málunum.
Þrír menn úr Otgerðarmanna-
félagi Keflavíkur hafa veriö kosn-
fr í nefnd til að ræða deiilumálin
við Alþýðusambandið. í nefndina
voru kosnir þessir menn: Elías
Þorsteinsson, Keflavík, Valdimar
Björnsson, Völlum, Egill Jónas-
son, Ytri Njarðvík. Eru þeir
staddir í Reykjavík.
Einn bátur, „Snarfari", réri í
nótt. Annars hamlar oliu- og
salt-leysi flestum frá að róa. Ver-
tíð byrjar hér vanalega fyrir og
um 10. jan., en i þetta skifti stóð
ekki til að byrja fyrr en nú um
mánaðamótin, þótt deilan hefði
ekki komið til.
Bátar í Sandgerði réru á að-
faranótt laugardags. Fengu þeir
10—12 og alt upp í 16—18 skip-
pund.
Mormómr ekki alveg af bakt
doflnir. 1 næstkomandi júnímán-
uöi ætla Mormónar að haida alls-
herjar E\TÓpuþiing í Brag í Ték-
'koslovakiu. Á þipginu mætir John
Widstoe, einn af hinmn 12 æðstu
prestum. Enn fremur mæta þar
fulltrúar frá Ameríku, en eins og
kunnugt er, er aðalaðsetur Mor-
móuþ. í Utíah. í Tékkóslóvakiu eru
nú sem stendur tólf mormónskir
trúboðar og nokkur hundruð trú-
bræður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Ólafur Friðrikssou.
Alþýðupreutsmiðjau.