Dýraverndarinn - 01.05.1981, Qupperneq 11

Hreindýr og hreindýraveiðar
Hin síðari ár hafa hreindýrin á
Austurlandi breytt mjög háttum
sínum. Aðalsumarhagar þeirra hafa
til skamms tíma verið í nágrenni
Snœfells en þaðan leituðu þau út
heiðar og niður í byggð er vetra
tók. Síðustu 10-15 árin hefur ce
stœrri hluti hjarðarinnar tekið sér
bólfestu í Austfjarðafjallgarðinmn,
og dölum inn af Austfjörðum, allt
frá Borgarfirði í norðri til Horna-
fjarðar í suðri.
Kýrnar bera niðri á fjörðunum
og halda sig þar og í fjöllunum allt
árið ásamt törfum og geldneytum.
Við talningu hreindýranna sl. sum-
ar kom í ljós að rúmlega helming-
ur hreindýrastofnsins var á þessu
svæði. Hvað valdið hefur þessari
breytingu á hátterni hreindýranna
er erfitt að geta sér til um en benda
má á að samtímis því að hreindýra-
stofninn mun hafa verið í hámarki
þessi ár, grisjaðist byggð nokkuð í
fjörðunum. Byggð lagðist af milli
Norðfjarðar og Eskifjarðar fyrir u.
þ. b. 20 árum og 10-15 ár eru síð-
an byggðin milli Borgarfjarðar og
Seyðisfjarðar, Víkur og Loðmund-
arfjörður, fór að mestu í eyði. Á
þessum tveimur svæðum halda
hreindýrin sig mest ásamt Mjóa-
firði, en þar hefur byggð dregist
saman. Þá hefur mér dottið í hug
að staðhættir á fjörðunum henti
hreindýrunum vel að því leyti að
skammt er milli fjalllendis og lág-
lendis. Oft er það svo á vetrum að
snjó rífur til fjalla og geta þar ver-
DÝRAVERNDARINN
ið góðir hagar þó jarðbönn séu á
láglendi. í annan tíma auðnast lág-
lendið í vetrarhláum þó haglaust sé
til fjalla. í fjörðunum eru hreindýr-
in ekki nema nokkrar mínútur að
skokka milli fjalls og fjöru. Bænd-
ur í fjarðabyggðunum munu líta
þetta landnám hreindýranna nokk-
uð misjöfnum augum. Víst er um
það að þau gagna nærri landinu á
takmörkuðum svæðum á vetrum og
séð hef ég skemmdir á gróðurlendi
eftir þau sem lengi verða að hverfa,
en stórfelldar vil ég ekki kalla þær.
Þó neita ég því ekki að sumarið
1979 (ef sumar skyldi kalla) sá ég
verulega eftir fyrstu gróðurnálun-
um, sem gægðust upp úr túninu og
flestar fóru í hreindýrin.
Mér virðist einsýnt að varðveita
skuli hreindýrastofninn. Hreindýr-
in lífga verulega upp á fáskrúðugt
dýralíf í landinu. Flestir myndu
sakna þeirra ef þau hyrfu þó að þau
séu misjafnlega vinsæl eins og er.
Ekki er þó ráðlegt að láta þeim
fjölga svo mjög að þau verði alls
staðar illa þokkuð. Hóflega og hæfi-
lega stofnstærð álít ég vera á bilinu
2000—4000 hreindýr eða svipuð og
hún hefur verið undanfarin ár.
Dreifi hreindýrin sér meira um
landið en nú er, mætti stofninn að
sjálfsögðu vera stærri. Jafn sjálf-
sagt sýnist mér að nytja stofninn án
þess að ganga nær honum en að
framan er greint og má tala um
aukabúgrein í því sambandi - en
það orð er nú mjög í tísku.
Vissulega hafa verið leyfðar veið-
ar undanfarin ár en spurning er
hvort ekki mætti standa betur að
þeim málum og því eru þessar lín-
ur settar á blað, ef verða mætti til
að vekja til umhugsunar um þessi
efni. Fulltrúar menntamálaráðu-
neytisins hafa um árabil komið
austur á land og haldið fundi með
hreindýraeftirlitsmönnum og odd-
vitum þar sem einkum hefur verið
rætt um hreindýraveiðarnar. Þetta
framtak ráðuneytisins er þakkarvert
og mættu fleiri valdastofnanir í
þjóðfélaginu taka það til fyrirmynd-
ar. Fundirnir hafa verið gagnlegir
en þó hefur mér þótt nokkuð á
skorta að ráðuneytismenn tækju til-
lit til upplýsinga sem þeir hafa
fengið á fundunum undanfarin ár
um breytta háttu hreindýranna, svo
sem að framan er rakið, og hefur
því hlutdeild fjarðabyggðanna í
þeim fjölda hreindýra, sem heimil-
að hefur verið að veiða árlega, ver-
ið mikils tii of lítil. Nokkuð hefur
þó þokað í þá átt að veita fjarða-
byggðunum meiri hlutdeild í veið-
unum og mest á síðasta ári. Hlutur
uppsveitanna á Héraði, sem áður
höfðu langstærstan kvóta, hefur því
7