Dýraverndarinn - 01.06.1976, Page 28

urnar halda saman fram eftir sumri,
og á haustin koma þær í trjágarða
bæja og borga til þess að taka toll
af berjum og öðru góðgæti, sem
þar er að fá. Skógarþrösturinn er
sæmilegasti söngfugl og syngur oft
mikið framan af sumri. Á haustin
er hann oftast þögull.
Einkenni: Allstór, þrýstinn fugl,
mógrár á baki, ljósari á kviðinn.
Framan á hálsinum og á bringunni
eru allglöggar, mósvartar dröfnur.
Hvít eða gulhvít rák fyrir ofan
augun. Rauðleitur neðan á vængj-
um.
Vetrarheimkynni skógarþrastar-
ins eru að einhverju leyti á Bret-
landseyjum og á írlandi og eflaust
víðar í Mið-Evrópu, enda þótt eigi
sé fullkunnugt um það ennþá.
(Stærð: 1. 220-265 mm, v. 117-
122,5 mm, n. 17-18 mm, fl. 30
mm, miðtáin 28-30 mm, þar af kló-
in 7-8 mm. Þyngd 60-70 gr.)
GRÁÞRÖSTUR (Turdus pilar-
is, L) og SVARTÞRÖSTUR Tur-
dus m. merula, L) eru haust- og
vetrargestir hér á landi og alls eigi
óalgengir, sér í lagi sunnanlands og
austan. Þeir eiga heimkynni í næstu
nágrannalöndum okkar austanhafs,
Gráþrösturinn er nokkru stærri
en íslenzki skógarþrösturinn og,
eins og nafnið bendir til, allur grár
á að sjá. Á fullorðnum karlfugli er
höfuðið og hálsinn að aftanverðu
grátt, en kollurinn (hvirfillinn) er
með stórum, svörtum dröfnum. Bak
og efri vængþökur móleitt, með
grá-móleitum fjaðurröndum. Búk-
urinn að neðanverðu hvítur. Vang-
ar, kverkin og ofanverð bringan
ryðgul, með dökkum dröfnum.
Flugfjaðrirnar mósvartar, með grá-
móleitum jöðrum. Stél svart. Nef-
broddurinn dökk-móleitur, en við
rótina er nefið gult. Fætur móleitir.
Kvenfuglinn er svipaður á lit, en
stélfjaðrirnar eru dökk-móleitar,
ekki svartar. Dröfnurnar ofan á
kollinum eru hvassyddar.
Gráþrösturinn hefir ekki ílengst
hér, svo vitað sé, en hann sést
víða hér á haustin og stundum fram
eftir öllum vetri, (1. 260-280, v. um
150 mm.)
SVARTÞRÖSTURINN heitir
svo af því, að karlfuglinn er al-
svartur, nefið er gult, nema á ung-
fugli á fyrsta hausti, þá er það
dökkt eða hornlitt. Fætur dökk-
móleitir. Augnalokin gul.
Kvenfuglinn er einlitur, dökk-
móleitur á baki. Kverkin og ofan-
verð bringan ljósmóleit, með dekkri
dröfnum. Kviðurinn grá-móleitur.
Nefið dökkt, en lýsist, þegar fugl-
inn eldist, og verður þá gulleitt.
Svartþrösturinn er einna algeng-
astur erlendur vetrargestur víða
sunnanlands og sést þar stundum
einnig að sumarlagi. Hefi ég óljós-
ar fregnir af því, að hann hafi orp-
ið eða verpi alloft á nokkrum stöð-
um á suðausturlandi, en hefi eigi
getað grafist fyrir það ennþá. (1.
260-290 mm, v. um 130 mm.)
STEINDEPILL
(Oenanthe oenanthe leucorrhoa
(Gemelin))
Steindepillinn er einn af ein-
kennisfuglum landsins og setur
fjörlegri og lífrænni svip en ella
væri á gróðurlítil öræfi, grjót og
urðir. Alis staðar er hann í fellum
og klettum, við skriður og gil, síið-
andi af lífsfjöri,síkjaftandiog„slett-
andi tungu í góm". Hann er farfugl,
sem kemur venjulega ekki mjög
snemma á vorin, um sumarmál og
stundum síÖ3r, stundum fyrr, og fer
það eftir veðráttu. Hann er auk þess
með snotrari fuglum, sem hér getur
að sjá. Fullorðinn karlfugl er ljós-
öskugrár á bakinu, en afturendinn
er hvítur, efri stélþökurnar og stél-
fjaðrirnar efst eru hvítar, en svartar
til endanna. Kviðurinn er hvítur
með gulleitum blæ, einkum efst á
bringunni. Svört, breið, að ofan
hvítjöðruð, rák er yfir um augun og
aftur að eyrum. Vængir, nef og fæt-
ur eru svartir. Kvenfuglinn er mó-
leitari á baki, sem þó lýsist nokkuð,
er líður á sumarið, og skollitaðri á
kviðinn. Ungarnir eru föl-móleitir
á baki og hvítu stélþökurnar eru
móleitar í endann. Kviðurinn er
skol-hvítur, en kverk og bringa
með móleitum jöðrum á fiðrinu.
Hann á heima um allt land, ofan
frá háfjöllum niður að sjó. í byggð-
unum og á láglendi yfirleitt, fer
hann að velja sér varpstað eigi síðar
en í maílok. Á hálendinu vorar oft-
ast svo seint, að þetta verður síðar
þar. Hann lætur sér nægja fremur
litla landareign, en hann nýtir hana
vel, og fæst af smádýrum, sem þar
er að finna, sleppa undan honum,
því að hann er eldsnar í snúning-
um og sístarfandi, en börnin mörg
og þörfin aðkallandi. Hreiðrið gerir
hann í holu milli steina, í vörðum
og veggjum, sem hlaðnir eru úr
grjóti, því að hann er víða heima
við bæi. Hreiðrið er ekki verulega
vandað að gerð, en þó vel fóðrað
innan úr þeim efnum, sem mýkst
hafa fundist og nærtæk verið, hár-
um, ull og einstökum fjöðrum.
Varptíminn er venjulega ekki fyrr
en í júní, nema vori venju betur.
Kvenfuglinn annast að mestu egg-
in, en þó hvílir bóndinn hana með
köflum. Utungunartíminn er 13-
14 dagar og ungarnir brölta úr
hreiðrinu 10-14 daga gamlir, ó-
fleygir að kalla og illa fiðraðir.
Mata foreldrarnir þá bæði í fyrstu,
28
DÝKAVERNDARINN