Alþýðumaðurinn - 17.12.1964, Qupperneq 7

Bókafregnir
Frá Bókaútgáfunni
Fróða
hafa Alþm. borizt eftirtaldar
bækur:
Bergsveinn Skúiason: Um
Annes og eyjar, segir höf. þar
frá Breiðafjarðareyjum og út-
skögum við Breiðafjörð, en þar
er hann manna kunnugastur, og
hefur margt frá þessum stöðum
sagt fyrr og síðar. Frásögn þessi
er í senn fróðleg og skemmtileg.
Lýsingar eyjanna glöggar og
góðar, en mannlýsingarnar þó
enn betri. Þannig verður mynd
Olafs í Hvalllátrum ógleymanleg
liverjum, sem les. Breiðafjarðar-
eyjar eru og hafa verið eitt sér-
kennilegasta byggðarlag á ís-
landi. Þessi bók er merkileg
heimild um það bæði fyrr og
síðar. Margar ágætar myndir
prýða bókina.
Jan Whitcomb: Konur í kast-
Ijósi, í þýðingu Gissurar 0. Er-
lingssonar. Hér segir frá nokkr-
um konum, sem staðið hafa í
björtu sviðsljósi frammi fyrir
umheiminum sem leikkonur,
flugfreyjur, fyrirsætur, fegurð-
ardísir og konur, sem gegnt
hafa opinberum ábyrgðarstöð-
um. Segir þar frá baráttu þeirra,
einkalífi og athöfnum. Bókin er
skemmtileg aflestrar og opnar
að verulegu leyti sýn inn í ver-
öld, sem mönnum almennt er lítt
kunn. Og þótt bókin sé rituð
fyrst og fremst fyr.ir konur, þá
munu karlar ekki síður hafa
gaman af að kynnast söguhetj-
unum, sem margar segja sjálfar
frá lífi sínu og æfintýrum.
Þá eru og tvær barnabækur
eftir hina góðkunnu skáldkonu
Astrid Lindgren, Strokudrengur-
inn í þýðingu Jónínu Steinþórs-
dóttur og Lísa litla í Olátagarði
í þýðingu Eiríks Sigurðssonar.
Bækur Astrid Lindgren þarf
raunar ekki að kynna, þær hafa
þegar hlotið svo almennar vin-
sældir, og hafa það tvennt til að
bera, sem prýðir barna- og ung-
lingabækur, að vera skemmtileg-
ar og siðbætandi. Þegar þar við
bætist að þýðingarnar eru á
lipru máli þá eru þetta ákjósan-
legar bækur handa börnum og
unglingum, sem fullorðnir raun-
ar líka hafa gaman að glugga í.
St. Std.
Þjóðsaga
Fyrir nokkrum árum stofnaði
Hafsteinn Guðmundsson, prent-
smiðjustjóri útgáfufyrirtækið
Þjóðsögu, sem hefur valið sér
verkefnið að gefa út vandaðar
útgáfur af íslenzkum þjóðsagna-
söfnum. Reið hún á vaðið með
hina miklu útgáfu af Þjóðsög-
um Jóns Arnasonar í sex bind-
um, er hún unnin af vísindalegri
nákvæmni, hin fyráta íslenzk
þjóðsagnaútgáfa, sem svo er
gerð. Síðar hefur Þjóðsaga gef-
ið út nýjar útgáfur af Önnnu,
og Gráskinnu er hin síðarnefnda
i tveimur hindum, og nú er von
á Grímu í nýrri útgáfu í fimm
bindum. Er þar bætt við nokkru
nýju efni, og eins var síðara
bindi Gráskinnu nýtt. Þá hefur
Þjóðsaga gefið út Skrá um ís-
lenzkar þjóðsögur og skyld rit.
Allar bækur Þjóðsögu eru svo
fallega útgefnar, að leitun er á
öðrum vandaðri, eru þær því á
alla lund kærkomnar bókamönn-
um.
Bókaforlag Odds
Björnssonar
hefur síðustu dagana sent frá
sér tvær bækur, sem ætla má,
að veki áhuga bókamanna og
ailra þeirra, sem þjóðlegum
hókmenntum unna. Önnur þeirra
er A fjalla- og dalaslóðum, eftir
Pál Guðmundsson frá Rjúpna-
felli (bróður Björgvins tón-
skáldsj. Seg.ir þar frá mönnum
og atburðum um Vopnafjörð og
Hólsfjöll og langur þáttur um
Möðrudalsmenn. Samdi Páll
þann þátt að áeggjan Ásgeirs Ás-
geirssonar forseta Islands. Páll
segir vel frá, er fróður og lang-
minnugur, og þættir hans hinir
skemmtilegustu. Hin bókin er
Ævisaga Jóns H. Þorbergssonar,
bónda á Laxamýri. Jón er, sem
kunnugt er, brautryðjandi á
sviði ísienzkrar sauðfjárræktar,
og ferðaðist á fyrri árum um
allt land að kalla og kom á flesta
bæi. En auk þessa hefur hann
komið víða v.ið sögu í fram-
faramálum landbúnaðarins og
rekið bú á tveimur höfuðbólum,
fengizt við kirkjumál og félags-
mál á ýmsum sviðum. Segir hann
frá þessu í ævisögu sinni, og má
af því ráða að víða sé við komið,
og mun marga fýsa að heyra frá-
sögn hans, sem um margt er gott
heimildarrit.
ísafoldarbækur
Eins og mörg undanfarin
ár, er ísafoldarprentsmiðja einn
fyr.irferðarmesti bókaútgefandi
landsins. Kennir margra grasa í
bókasafni hennar, og skal hér
getið helztu bókanna, sem nú
koma á jólamarkaðinn. Eftir
Árna Ola er bókin Horft á
Reykjavík, hin fjórða í röðinni
af sagnaþáttum hans um höfuð-
borgina, og fylgir henni registur
yfir hin heftin. Er þetta fróðleg
bók og skemmtileg víða, og eink-
um þó fyrir þá, sem hug hafa á
byggðarsögu höfuðborgar.innar.
Þá er greinasafn eftir Snæbjörn
Jónsson, Misvindi, víða er þar
komið við og læsilegt í hvívetna.
Skáldsögur íslenzkra höfunda
eru: Drengur á jjalli, smásögur
eftir Guðmund Daníelsson,
Myllusteinninn eftir Jakob Jóns-
son, Taminn til kosta eftir Guð-
rúnu Á. Jónsdóttur og Signý
eftir Þorbjörgu Árnadóttur. All-
ar eru sögur þessar hinar læsi-
legustu, sumar kannske dálítið
reyfarakenndar, en halda lesand-
anum vakandi. Nú undanfarið
hefur verið gerð nokkur árás á
konur þær, sem skrifa skáldsög-
ur. Sú árás er ómakleg með öllu,
og t. d. eru báðar þær konur,
sem hér eiga í hlut gæddar ósvik-
inni frásagnargáfu, enda sýna
viðtökur þær sem þjóðin veitir
„kerlingabókunum“, að þær
kunna að segja frá, svo að fólk
tekur eftir. En ef til vill er það
hámark listarinnar að skrifa
bækur, sem enginn nennir að
lesa eða getur skilið í, en svo
virðist vera hugmynd þeirra,
sem mest amast við sögum
kvennanna.
Sérkennileg bók er Dáleiðsla,
huglœkningar og segullœkning-
ar, eftir Sigurð Herlufsen, og
verður áreiðanlega mikið lesin.
Þýddar bækur eru: Sól dauðans,
grísk saga í þýðingu Sigurðar A.
Magnússonar, 1 langferð með
Neistanum, ein hinna vinsælu
Jack London bóka, og Þá bitu
engin vopn, spennandi frásögn
um glæpafaraldur Ameríku fyrir
nokkrum árum. Gúró, eftir hinn
vinsæla höfund, Anitru. Þá eru
margar barnabækur og skal sér-
staklega getið nýstárlegs æfin-
týris, Jólaeyjan, eftir Einar Guð-
mundsson, Ragnheiður Jóns-
dóttir sendir frá sér söguna
Katla og Svala svo að eitthvað
sé nefnt. í stuttu máli sagt, eilt-
hvað er þar fyrir alla.
Almenna bókafélagið
hefur verið mjög athafnasarut
á þessu ári eins og að undan-
förnu. I hinum vinsæla bókafl.
Lönd og þjóðir, hafa komið út
Mexikó, Sólarlönd Afríku og
Spánn. Alls eru nú komin út 10
bindi í þessum flokki, og hafa
fáar bækur notið meiri vinsælda,
sem rekja má til óvanalega fal-
legs frágangs og nýstárlegs efnis,
sem sam.ið er af sérfróðum
mönnum og mjög vel til þýðinga
vandað.
Þá hefur Fuglabók AB, Fuglar
Islands og Evrópu, verið endur-
prentuð, nokkuð aukin. Sú bók
hefur verið og er sífellt hið mesta
eftiræti allra náttúruunnenda,
enda samin og þýdd af ágætum
sérfræðingum. í bókinni eru
rúmlega 1200 fuglamyndir og
380 útbreiðslukort. Hún er hand-
hægur leiðarvísir til að þekkja
fugla.
Fyrir nokkru hóf AB útgáfu á
bókaflokki um íslenzka náttúru.
Auk Fuglabókarinnar hafa áður
komlð út Hafið, eftir Unnstein
Stefánsson og Náttúra Islands,
eftir marga af hinum færustu
náttúrufræðingum landsins. í ár
kom út Gróður á Islandi eftir
Steindór Steindórsson frá Hlöð-
um. Er þelta grundvallarrit um
íslenzkt gróðurlendi, byggt á
áratuga rannsóknum höfundar.
Um sálfræðileg efni hafa kom-
ið út bækurnar: Um œttleiðingu,
eftir dr. Símon Jóh. Ágústsson
og Veröld milli vita, eftir dr.
Matthías Jónasson, sem báðar
fjalla um mikilvæg vandamál nú-
tímans. Eldri rit um skyld efni
eru Furður sálarlífsins, eftir Har-
ald Schelderup og Hugur einn
það veit, eftir Karl Strand. Enn
má nefna fræðiritið Þættir um
íslenzkt mál.
Eftir Jón Óskar komu út ferða-
hugleiðingar frá Ítalíu og Rúss-
landi: Páfinn situr enn í Róm,
og frumsamin skáldrit. Austan
Elivoga, ljóð eftir Böðvar Guð-
mundsson, smásögusafn Guð-
mundar Frímanns Svartárdals-
sólin og skáldsagan Jómfrú I}ór-
dís, eftir Jón Björnsson.
Nýlega er komið út lokabindi
hins mikla ritverks Kristjóns Al-
bertssonar um Hannes Hafstein.
Sennilega hafa engar íslenzkar
bækur vakið jafnmikla athygli
eða leitt af sér eindregnari við-
brögð, ýmist til andófs eða
hrifningar. Fyrsta bindið kom
út haustið 1962 í 6000 eintaka
upplagi, sem allt seldist upp á
tæpum þremur vikum, og varð
þá strax að prenta viðbótarupp-
lag. Annað bindið hefur einnig
selzt mjög mikið.
Og nú, eftir að lokabindið er
komið út, vírðist síður en svo
hafa dregið úr áhuga almenn-
ings á þessu mikla ritverki. Ekki
orkar tvímælis, að aldrei fyrr
hefur viðburðaríkasta tímabili í
sögu islands verið gerð ýtar-
legri skil en í þessari ævisögu
Hannesar Hafsteins, hins glæsi-
lega skólds og þjóðarleiðtoga.
Af öðrum ævisögum, sem
komið hafa út hjá AB, má nefna
Jón Þorláksson, eftir Sigurð
Stefánsson vígslubiskup, Sjálfs-
œvisögu Hatmesar Þorsteinsson-
ar, æviminningar Jóns Krabbe,
Frá Ilafnarstjórn til lýðveldis, og
Myndir og minningar Ásgríms
Jónssonar, skráðar af Tómasi
Guðmundssyni.
Nýkomin eru tvö slærstu
verkin, sem AB hefur með hönd-
um á þessu ári, en þau eru bókin
um Surtsey, sem dr. Sigurður
5
Þórarinsson hefur séð um, og
Kvœði og dansleikir í útgáfu
Jóns Samsonarsonar magisters.
Bókin um Surtsey er einstætt
heimildarrit í máli og myndum
um óv.iðjafnanlegt jarðsögulegt
fyrirbrigði. Hafa menn beðið
hennar með mikilli eftirvænt-
ingu og fyrirspurnir borizt um
hana úr ótrúlega mörgum lönd-
um. Aldrei hefur lieldur verið
lögð jafnmikil vinna í nokkra
bók félagsins af þessu tagi og
Surtsey. Alls er bókin 112 bls.
og auk teikninga í formála hefur
hún að geyma fimmtíu myndir,
valdar úr meira en eitt þúsund
ljósmyndum, og er helmingur
þeirra litmyndir.
Kvœði og dansleikir er mikið
rit í tveimur bindum eða alls á
níunda hundrað blaðsíður. Er
það fyrsta verkið í safni ís-
lenzkra þjóðfræða, sem unnið
hefur verið að á vegum AB um
alllangt skeið. Að meginhluta
taka Kvœði og dansleikir til forn
kvæða, sem svo hafa’verið nefnd,
vikivaka og viðlaga, en af öðr-
um efnisflokkum má nefna stök-
ur, kviðlinga, afmorskvæði, þul-
ur og langlokur. Telur AB sér
mikið happ að hafa fengið mag.
Jón Samsonarson til að búa út-
gáfuna úr garði. Hefur hann
unnið að henni í nokkur ár.
Þetta er tvímælalaust á sínu
sviði veglegasta safn þeirra
kvæða, sem orðið liafa til með
þjóð vorri á liðnum öldum, og
hefur fæst af þeim verið tiltækt
fyrr en nú, enda sitthvað ekki
áður komið í leitirnar. Þarf því
ekki að efa, að Kvœði og dans-
leikir eignist sæti meðal grund-
vallarrita í þjóðlegum bók-
menntum Islendinga og áreið-
anlega er hér um að ræða mikla
námu fróðleiks og skemmlunar.
Bækur fró Leiftri
Á undanförnum árum hefur
Bókaútgófan Leiftur gefið út
nokkrar skáldsögur sögulegs
efnis, sem veitt hefur verið minni
athygli en skyldi í því mikla
bókaflóði, sem yfir þjóð.ina
berst. Verður þeirra getið hér
að nokkru og annarra athyglis-
verðra Leifturbóka.
Joan Grant nefnist brezkur
kvenrithöfundur, sem skrifað
hefur nokkrar bækur, sem vakið
hafa geysilega athygli, er þar
hvorttveggja að höf. segir þar
frá nýstárlegum hlutum í litríkri
frásögn, en þó meira hitt, að hún
telur bækurnar árangur af dular-
reynslu sinni. Hún hafi sjálf
beinlínis lifað og séð atburði þá,
sem frá er skýrt. Hvaða dóm
sem menn leggja á það þá eru
bækur þessar forvitnilegar, því
að höf. lýsir þar liðnum tímum
af nákvæmni og þekkingu, sem
talið er víst, að hún hafi ekki
Framh. á 4. síðu.