Alþýðumaðurinn - 04.02.1965, Blaðsíða 6

•'1 r
Guðrno Jónasdóttir
— Hlinningf
Hinn 26. jan, sl. andaðist
að Kristneshæli Guðrún Jón-
asdóttir húsfreyja, 92 ára að
aldri. Hafði hún átt við lang-
varandi vanheilsu að stríða
og verið rúmliggjandi um
mörg ár. Það er því ekki um
héraðsbrest að ræða, þótt ör-
vasa gamaimenni hverfi af
sviðinu, en þeim, sem þekktu
Guðrúnu, og muna hana með
an hún enn gekk heil til skóg-
ar, verður hún minnisstæð,
og þeir finna bezt, að eftir
hana verður autt skarð.
Guðrún fæddist að Bitru-
gerði í Glæsibæjarhreppi 18.
maí 1873. Foreldrar hennar
voru Jónas Eiríksson og Hug
rún Jónsdóttir, sem þá bjuggu
þar, en síðar á Kífsá. Af
fimm systkinum Guðrúnar
eru enn tvö á lífi hér í bæn-
um, Svanborg húsfreyja og
Stefán skipstjóri. Guðrún
fluttist hingað til bæjarins
18 ára að aldri, og hefur átt
hér heima síðan. Árið 1898
giftist hún eftirlifandi manni
sínum, Sigurði Jónssyni, sem
verður 93 ára 23. apr. n.k.
Þau hjón eignuðust 4 börn,
Hauk og Stefaníu, sem búsett
eru hér í bæ, Guðfinnu í
Reykjavík og Guðmund bíl-
stjóra, sem látinn er fyrir
nokkrum árum.
Margt hefur breytzt hér í
bæ, síðan þau hófu búskap
sinn hér i bænum, Guðrún og
Sigurður, laust fyrir aldamót
,in. Lífsbaráttan var harðari
þá, og það þurfti bæði dugn-
að og hagsýni til að koma þá
upp barnahóp við sæmileg
kjör. Enda lágu þau ekki á
liði sínu. Voru þau hjón sam-
hent í öllu og dugleg til hvers
konar starfa, svo að af l)ar.
Hjónaband þeirra var sér-
staklega innilegt, þótt bæði
væru skapmikil og héldu fast
á sínum málum. Guðrún hlaut
löngum að sæta vinnu utan
heimilis, en engu að síður
skapaði hún manni sínum og
hörnum vistlegt heimili, enda
fór saman reglusemi og snyrti
mennska.
Þau hjón byggðu fyrst í
Hafnarstræti 105 en síðar í
Brekkugötu 21, sem þá og
lengi síðan var nyrzta hús
bæjarins. Voru bæði húsin
reist i félagi við Tryggva
blikksm.ið, bróður Sigurðar.
Um allmörg undanfarin ár
hafa þau dvalið hjá Stefaníu
dóttur sinni, þangað til Guð-
rún sakir vanheilsu varð að
flytjast á sjúkrahús og síðar
að Kristnesi eins og fyrr seg-
ir.
Æfi Guðrúnar Jónasdóttur
var ekki viðburðarík fremur
en fjölmargra annarra alþýðu
kvenna, en hún var ein þeirra
mörgu, sem með erfiði sínu
hefur lagt stein í byggingu
þjóðfélags vors, og minning-
in um hana er fögur og björt
í hugum þeirra, sem hana
þekktu.
Hreppiiriiin
Framh. af 5. síðu.
og Gullbringus. 1903. — Húna-
vatnss. 1907. — Breytingar á
skipan sýslnanna eru þannjg
ekki frá hinum síðari árum, en
rétt er þó að nefna þær í þessu
sambandi.
Osagt skal látið, hvort þessi
skipting sýslna og smækkun hef
ur verið til góðs eður ei, en
erfitt virðist að átta sig á því
að hún stefni í rétta átt. — En
svo eru það hrepparnir. —
I sveitarstjórnarlögunum eru
heimildir til að skipta hreppum
og einnig til að sameina þá, eft-
ir vissum reglum, þar segir:
„Nú er kauptún eða þorp með
300 íbúa eða fleiri í hreppi og
hinn hluti hreppsins telur 200
íbúa eða fleira, og hefur þá hvort
um sig, kauptúnið eða »þorpið
annars vegar, og sá hluti hrepps
ins, sem kauptúnið eða þorpið
er ekki í, hins vegar, rétt til
þess að vera sérstakt sveitarfé-
lag.“
Og ennfremur segir í lögun-
um:
„Ráðuneytið getur skipt
hreppi, samkvæmt beiðni hrepps
nefndar að fengnum meðmæl-
um sýslunefndar, enda verði í-
og splan
búatala hvers, eftir að skipt hef
ur verið, eigi lægri en 200.“
Þannig er orðanna hljóðan,
og þetta er í lögum frá 1961!
Við þetta bætist svo lítið hug
hreystingar-atriði, ef svo mætti
segja:
„Nú hefur íbúatala lirepps
verið lægri en 100 samfellt í
fimm ár, og er þá ráðuneytinu
heimilt, eftir tillögum sýslu-
nefndar, að sameina hreppinn
þeim nágrannahreppi í sömu
sýslu, sem sýslunefnd telur eft-
ir atvikum bezt henta.“
Að hugsa sér: Það má að lög-
um kljúfa fámenna hreppa, þar
sem eru 400—500 sálir, í tvo
hreppa, og það er heimilt að
sameina hreppa, sem eru dauð-
vona sem sjjórnarfarslegar ein-
ingar öðrum hreppum, en það er
ekki heimilit að löguni fyrr en
slíkir hreppar eru komnir svo
á knén, orðnir svo fámennir, að
íbúatalan er komin niður fyrir
100 og það þarf að bíða í 5 ár
með bjargráðin. Það má sem
sé ekki sameina t. d. tvo 150
mannahreppa í einn. Þetta er
hreppapólitík, ekki hreppapóli-
tík hreppanna, heldur hreppa-
pólitík löggjafarvaldsins, þjóð-
félagsins. Og ég endurtek: Þetta
er löggjöf frá 1961! — Og hver
er svo árangurinn, afleiðingarn-
ar? Þær eru augljósar. Hvað eft
ir annað hafa lífvænlegir hrepp-
ar verið klofnir í tvennt og
þrennt: Það nægir að minna á
Svarfaðardalshrepp, Hofshrepp
í Skagafirði, Ólvushrepp, Holta-
hrepp í Rangárvallasýslu og
Vindhælishrepp í Húnavatns-
sýslu, svo dæmi séu nefnd. Hins
vegar hefur ekkert borið á því
að hreppar væru sameinaðir,
þeir eru hara látnir deyja drottni
sínum. Örlög Grunnavíkurhrepps
eru kunn og fersk í minni. Og
hvað bíður hinna 39 hreppa, sem
1962 voru með minna en 100
íbúa, -— nú eru þeir vafalaust
orðnir fleiri, sem þannig er orð-
ið ástatt um. Og í raun og veru
er of seint, og til lítils, að vera
að sameina deyjandi hreppa öðr
um stærri, slík sameining þarf
að eiga sér stað áður en hrepp-
arnir eru komnir í dauðateygj-
urnar. — Framh. í næsta blaði.
Amtsbókasafnið er opið alla virka
daga nema laugardaga kl. 2—7
e. h.
Minningarspjöld Elliheimilis Ak-
ureyrar fást í Skemmunni.
Brnhnr tognri tekinn i MIkIií
Framhald af bls. 1.
setningu Óðins þarna. Þá sagði
hann, að ef hann hefði stöðvað
skipið á þeim slóðum, sem varð-
skipsmenn kröfðust, hefði hann
niisst vörpuna.
Að lokinni yfirheyrslu skip-
stjórans, mættu fyrir réttinum:
1. stýrimaður, I. vélstjóri og
bátsmaður togarans, studdu þeir
allir framburð skipstjóra síns.
Þá komu fyrir réttinn yfir-
menn á varðskipinu: Þórarinn
Björnsson skipherra, Helgi Hall
varðsson 1. stýr.imaður, sem
báðir létu í ljósi það álit sitt,
að ógerningur hefði verið fyrir
togaramenn að kasta vörpunni
utan línu, þar sem hraði skips-
ins segði glöggt til um það,
hins vegar viðurkenndu þeir að
veiðarfæri hefðu þeir engin séð
utanhorðs fyrr en þeir komust
á hlið við skipið, utan landhelg-
islínu og heldur hefðu þeir ekki
séð togljós uppi fyrr.
Öll vitni í málinu, utan skip-
stjórinn Richard Taylor, voru
látin staðfesta framburð sinn
með eiði, hann var aðeins á-
minntur um sannsögli.
Dómur í mólinu var svo kveð-
inn upp á sunnudagskvöld. Var
skipstjórinn dæmdur í 350 Jrús.
króna sekt og 45 daga varðhald
að auki, þá var honum gert að
greiða allan sakarkostnað. Veið-
arfæri, svo og afli, um 70 lestir,
var gert upptækt. Taylor áfrýj-
aði dómnum til Hæstaréttar og
hélt úr höfn laust eftir kl. 1
á mánudagsnólt. Hafði hann þá
sett tryggingar að upphæð 900
þús. krónur. Mun hér um að
ræða einhverja hæstu tryggingu
sem brezkum togara hefur ver.ið
gert- að setja.
Richard Taylor virðist mjög
prúðmannlegur í allri framkomu
og var aldrei á svipbrigðum hans
að sjá hvort honum líkaði bet-
ur eða verr. Enginn sá honum
heldur bregða, þegar dómurinn
var upp kveðinn, sama stillingin
einkenndi hann allan tímann.
Mestar líkur eru þó á, að með
þessum dómi hafi síðasta tæki-
fær.i hans sem skipstjóra lokið.
Ankfð innflntning:s€rel§i
Framhald af 1. síðu.
gólfdúkur, Jrakpappi og mið-
stöðvaofnar og katlar, járn- og
trésmíðavélar, borðbúnaður,
pappír og pappírsvörur, ritvél-
ar, leikföng og ýmsar aðrar vöru
tegundir. Innflutningur þeirra
vörutegunda, sem nú hætast við
frílistann, nam á ár.inu 1963 rúm
um 150 millj. kr„ eða rúmlega
Jrremur af hundraði heildarinn-
flulningsins. Þegar reglugerðin
er komin til fullra framkvæmda
1. júlí næstkomandi, verður al-
gjörlega frjáls innflulningur á
vörum, sem nema 76% heildar-
innflutningsins.
Þetta aukna viðskiptafrelsi
tekur að talsverðu leyti til vöru-
tegunda, sem undanfarin ár hafa
verið fluttar inn frá Austur-
Þýzkalandi, Póllandi og Tékkó-
slóvakíu. Það hefur verið stefna
Jressarar ríkisstjórnar, eins og
þeirra ríkisstjórna, sem sátu á
undan henni, að vernda mikil-
væga útflutningsmarkaði Islend
inga í Austur-Evrópu með því
að beina þangað innkaupum á
ýmsurn vörutegundum og leyfa
ekki innflutning á sömu vörum
frá öðrum löndum. Undanfarin
ár hefur þróunin í viðskiptum
við þessi jrrjú lönd hins vegar
verið sú, að við höfum keypt
mun meira af þeim en þau hafa
keypt af okkur. Á sl. ári versn-
aði gjaldeyrisstaðan v.ið Jressi
lönd t. d. um 75 millj. króna.
Þegar svo er komið virðist aug-
ljóst, að unnt sé að draga úr
þeim höftum á viðskiptum, sem
ætlað hefur verið að vernda inn-
flutning frá þessum löndum, án
þess að stofna útflutningsmörk-
uðum okkar í þessum löndum í
nokkra hættu. í kjölfar hins nýja
frílista mó því búast við því, að
framvegis verði hér á boðstólum
ýmsar vörur frá Vestur-Evrópu
og Ameriku, sem hingað til hafa
eingöngu eða aðallega verið flutt
ar frá fyrnefndum Austur-Ev-
rópulöndum. Að sjálfsögðu er
áfram frjálst að flytja þær inn
frá þessum löndum, og má gera
ráð fyrir, að verulegur innflutn-
ingur á þeim þaðan haldi áfram.
Hins vegar mun hinn nýi frílisti
ekki hafa nein áhrif á viðskipti
okkar við Sovétríkin eða Rúm-
eníu.
Það, sem fyrst og fremst hef-
ur gerl Jrað kleift að auka nú
frilistann svo verulega sem raun
ber vitni, er sú staðreynd, að
gjaldeyrisstaða þjóðarinnar batn
aði verulega á sl. ári. Gjald-
eyrisforðinn jókst um rúmar 280
millj. kr. og nam um síðustu ára-
mót tæpum 1600 mill. kr. Ríkis-
stjórnin væntir þess, að í kjölfar
hins aukna viðskiptafrelsis sigli
fjölbreyttara vöruúrval, neyt-
endum til hagsbóta, aukin sam-
keppni í verzluninni og í kjöl-
far hennar smám saman nokkur
lækkun á verðlagi.