Heimilið og KRON - 01.02.1939, Blaðsíða 4

HEIMILIÐ OG KRON
Á aðal framsóknarskeiði Kaupfélags
Þingeyinga sk'ipuðu stjórn þess, ásamt
Benedikt, þeir Pétur Jónsson á Gautlönd-
um og Sigurður Jónsson í Yzta-Felli. Hafði
það ráðuneyti fullkomið traust héraðsbúa
um langt skeið. Enda var þá að jafnaði
dágott viðskiptaárferði hér á landi og á-
fallalaust að kalla, en verð á innlendum
vörum hækkaði með jöfnum skrefum frá
ári til árs.
Síðustu 20 árin, eða síðan um lok heims-
styrjaldarinnar, vann Benedikt sleitulaust
að félagsmálum með þeirri kynslóð, sem
nú er miðaldra, og fyrri áratuginn var hann
áfram í stjórn kaupfélagsins, eða fram á
níræðisaldur. Á þessum árum hafa við-
skiptakreppur leikið íslendinga grálega, þó
að afleiðingar þeirra séu á annan hátt en
eftir eldgos og harðindi fyrri alda. Kom þá
i ljós, að lýðræðisskipulag það, sem ríkt
hafði í Kaupfélagi Þingeyinga um 50 ára
skeið, veitti stjórn þess eigi nægilega ör-
uggt aðhald til þess að framfylgja árlegum
skuldaskilum félagsmanna gagnvart félag-
inu. Þótt Benedikt væri á annarri skoðun
í því efni, en ýmsir yngri menn í félaginu,
vann hann hispurslaust með þeim til síð-
ustu stundar að velfarnaði þeirra mála, er
höfðu verið honum svo hugleikin og heilög
alla æfi. Samstarfsmenn Benedikts í félags-
stjórninni báru jafnan ábyrgð á stjórn og
framkvæmdum félagsins, en hann var ætíð
hinn sí-vökuli ljósberi í fylkingarbrjósti,
eða hjartað, sem undir sló. í meira en
fjörutíu ár gaf hann út blað félagsins,
sem nefndist „Ófeigur“, ritaði mest sjálfur
í blaðið og handskrifaði það með þeirri
frábæru rithönd, sem hélzt óbreytt til æfi-
loka. Átti hann blaðið frá byrjun, ritað með
eigin hendi, innbundið vönduðu leðurbandi
í ca. 20 bindum. Það rit er svo einstætt að
efni og frágangi, að slíkt mun vart finnast
í innlendum né erlendum bókasöfnum.. —
Benedikt birti félagsmönnum Kaupfélags
Þingeyinga hinar snörpu og orðhvössu hug-
20
vekjur sínar um samvinnumálin í „Ófeigi“.
Þar hélt hann fram sókn sinni og vörn fyr-
ir málstað félagsstjórnarinnar. Þess vegna
fór það svo, að andúð keppinauta kaup-
félagsins, og óánægja einstakra manna
innan félagsins, mæddi mest á honum. —
Gagnrýni og mótþrói félagsmanna beindist
oft mest gegn tillögum og kenningum Bene-
dikts. Enginn má ætla, að það hafi gengið
eins og í æfintýri að þjálfa samvinnu-
mennina í elzta samvinnufélagi landsins.
Þeir, sem kynnzt hafa þróunarsögu sam-
vinnufélaganna hér á landi og erlendis vita,
að hún er enginn draumur. Forvígismenn
þeirra hafa þurft að heyja stríð á báðar
hendur, annarsvegar við keppinautana og
hinsvegar við tortryggni og tvískinnung
meðal félagsmanna sjálfra.
Benedikt var jafnan hugleiknast að
minnast fyrstu vakningafundanna um
stofnun kaupfélagsins og fyrstu sigranna
í viðskiptum félagsins við dönsku selstöðu-
verzlunina í Húsavík.
Fyrstu starfsár kaupfélagsins eftir 1880,
voru mikil harðindaár á Norðurlandi, þá
voru mjög stopular skipaferðir. Sérstaklega
til hinna lakari hafna. Verzlunarstjórinn
í Húsavík var harðskiptinn og hugsaði sér
að stöðva kaupfélagshreyfinguna á byrj-
unarstigi. Hann neitaði því að láta kaupfé-
lagsmenn fá nokkra björg í bú sín einn
hafísveturinn, þegar matvöruskorturinn
fór að sverfa að þeim, nema að þeir verzl-
uðu eingöngu við sig og hættu við félagið.
Þá var það, að einn greindur bóndi í
héraðinu, Snorri Oddsson í Geita-
felli, kom að máli við Benedikt með þá til-
lögu, að félagsstjórnin fengi umboðsmann
sinn erlendis til þess að senda vetrarskip
með vörur til félagsins. Félagsstjórnin greip
tillöguna fegins hendi og sendi vörupönt-
unina með fyrstu ferð til útlanda. Þessi til-
raun bar þann árangur, að Tönnes Wathne
tókst að sigla skipi sínu gegnum hafísinn
inn á Húsavíkurhöfn á útmánuðum, með