Heimilið og KRON - 01.02.1939, Blaðsíða 7

HEIMILIÐ OG KRON
lægsta fáanlega verði og afhentar með
þeim minnsta kostnaði, sem verða má,
miðað við það magn, sem verzlað er með.
En þeir fá meira en vörurnar góðar og með
réttu verði, þeir fá hlutdeild í arði hvers
árs, af því að þeir eru félagsmenn og verzla
raunverulega við sjálfa sig. Og þeir fá enn-
þá meira. Þótt þeim kunni að finnast árs-
arðurinn lítill, en hann fer eftir tvennu,
viðskiptaupphæð og verzlunarmagni fé-
lagsins, ber þess að gæta, að auk þess, sem
útborgað er, fer stór fjárupphæð í sjóði, sem
hver félagsmaður sem verzlar við félagið,
eignast hlutdeild í, og sem kemur þeim
öllum til góða, sem skipta við félagið, í lágu
verði, stærri sjóðum og tryggingu fyrir því,
að vörurnar verði aldrei seldar öðruvísi en
með réttu verði. Þá er eitt ennþá ótalið,
sem að vísu snýr nú meir að þeim óverð-
ugu, það er þeim, sem ekki eru í kaup-
félági, en það er, að kaupfélögin halda
æfinlega vöruverðinu niðri, svo fremi þau
byggi á réttum grundvelli og séu rétt rekin.
Og því er þetta almennt viðurkennt og
æðimargir, sem ekki eru í kaupfélagi, þeim
þakklátir fyrir þá starfsemi. En ef maður
svo spyr þá sömu menn, hvort þeir verzli
þá við félagið, þennan bjargvætt, sem hald-
ið hefir niðri verðlaginu, þá er svarið oft
á þessa leið: „Ég geri það nú stundum, en
það munar ekkert um mig,“ en ef bara
hundrað menn með þúsund króna ársverzl-
un hugsa og breyta svona, hvað þýðir það
í umsetningu kaupfélagsins? Það er fljót
séð: hundrað þúsund krónur. Miklu minni
upphæð en það hefir þýðingu í starfsemi
kaupfélagsins og hefir beint og óbeint
áhrif á vöruverðið. Ef þessir hundrað menn
notfærðu sér pöntunarviðskipti við félagið,
fengju þeir 5% afslátt, sem er 5000 kr.,
miðað við framangreinda upphæð. Auk
þess kemur útborgaður tekjuafgangur,
inneign í stofnsjóði og sameiginleg eign í
varasjóði félagsins.
Gamalt máltæki segir, að „margt smátt
geri eitt stórt“, og sannleiksgildi þess er
svo viðurkennt og augljóst, að ekki þarf
að fjölyrða um, aðeins gildir að viðurkenna
það í framkvæmd, breyta eftir því. Og svo
að síðustu þetta: Það eru til fleiri leiðir,
en þegar eru taldar, til þess að týna verð-
mætum, draga úr verzlun á réttum stað og
láta heilbrigða og góða verzlunarstarfsemi
líða við það, en skaða þó sjálfan sig og sína
nánustu mest. Ein leiðin er sú, og sjálfsagt
sú versta, að kaupa ýmist ónauðsynlega eða
skaðlega hluti fyrir peninga, sem ekki mátti
af sjá frá brýnustu lífsnauðsynjum heim-
ilisins, frá fæði og klæði konu og barna
og frá sjálfum sér, ef vinnuþrekið átti að
haldast óskert og í bezta lagi. Það er t. d.
varla hægt að hugsa um það, nema með
hryggð í huga á þessum atvinnuleysis- og
krepputímum, að síðastliðið ár kaupa menn
áfengi fyrir kringum hálfri milljón króna
meira en öll umsetning KRON er það sama
ár. Þessi áfengiskaup fara fram aðeins á
félagssvæði KRON. Ég get ekki þessa vegna
þess, að ég álíti eða viti, að KRON-félagar
hafi verzlað svo mikið við þessa stofnun,
ég veit ekkert um það. Fjöldi manns sjálf-
sagt ekkert og nokkrir sennilega eitthvað.
Ég get um þetta vegna þess, að mér blöskrar
að hugsa til þessa. Ég sé í anda, hversu
geysilega þýðingu fyrir lífsafkomu og líðan
fólksins á þessu svæði það hefði haft, ef
þessari upphæð hefði verið varið fyrir
nauðsynlegar, hollar og góðar vörur, og
hvaða þýðingu slík verzlunarumsetning til
viðbótar þeirri, er KRON gerði, hefði haft
fyrir framtíð félagsins og verzlunarhætti
hér á þessu svæði. En að allir sæmilega
hugsandi og þroskaðir menn beiti áhrif-
um sínum í þá átt, að peningarnir fari fyrst
og fremst fyrir lífsnauðsynjar fólksins,
jafnframt því sem þeir lendi þar, sem mest
verður úr þeim, það myndi verða öllum til
góðs.
Felix Guðmundsson.
• 23