Skutull - 16.09.1946, Blaðsíða 2

2
S K U T U L L
SKUTULL
Vikublað.
Ábyrgur ritstjóri
og útgefandi:
Hannibal Valdimarsson
Hrannargötu 3, Isafirði.
Símar 160 og 49.
ALÞING
kvatt saman í skyndi
næstkomandi fimmtudag
þann 19. september.
Áður hafði samkomu-
dagur Alþingis verið á-
* kveðinn 28. september.
Það mun vera eitthvert
aðkallandi viðhorf í utan-
ríkismálum, sem því veld-
ur, að alþingismenn eru
nú kvaddir saman með
hraðskeytum næsta fyrir-
varalítið.
Stefán Jóhann Stefánsson
er fyrir nokkrtí heim kominn af
móti norrænna þingmanna, sem
haldið var í Osló fyrir skemmstu.
Hinir aðrir fulltrúar Islands á mót-
inu voru Gunnar Thoroddsen,
Bjarni Ásgeirsson pg Sigfús Sigur-
lijartarson. Ritari íslenzku nefnd-
arinnar var Jón Sigurðsson skrif-
stofustjóri Alþingis. Á mótinu, sem
var það 25. í röðinni, voru mættir
70-—80 fulltrúar frá öllum Norður-
löndunum fimm
Ásgeir Ásgeirsson
er um liessar mundir staddur
vestur í Ameríku sem fulltrúi Is-
lands á þingi Alþjóðabankans.
Héraðsskólinn á
Elzti héraðsskóli landsins á 40
ára afmæli um
Pað mun hafa verið á safnaðar-
fundi Núpskirkjusóknar í septem-
bermánuði 1906, að samþykkt var
gerð um að stofna til unglingaskóla
að Núpi. Nefnd var kosin til að
liafa forgöngu að skólastofnuninni
og skipuðu hana séra Sigtryggur
Guðlaugsson, Kristinn Guðlaugsson
og Jón Gabríelsson bóndi á Skaga.
Nefnd þessi hefir starfað fljótt
og vel, því að í janúarmánuði 1907
tók Núpsskólinn til starfa. Petta var
skóli ætlaður unga fólkinu í sveit-
unum. hlutverk hans var það sama
og lýðliáskólanna -dönsku. Hann
skyldi starfa á þjóðlegum, kristi-
legum grundvelli, enda hefir ekki
verið vikið frá þeirri stefnu til
þessa dags.
Áreiðanlega má rekja þessa skóla-
stofnun til þess, að séra Sigtryggur
hafði á unglingsárum sínum dvalið
part úr vetri í alþýðuskóla að Hlé-
skógum í Eyjafirði hjá hinum þjóð-
kunna alþýðufræðara, Guðmundi
Hjaltasyni. Guðmundur hafði árum
saman dvalið erlendis og orðið þar
gagntekinn af hinni nýju stefnu, er
lýðháskólar Grundtvigs boðuðu.
Parna kynntist séra Sigtryggur lýð-
háskólahugsjóninni.
Hinsvegar verður utanlandsför
séra Sigtryggs til Danmerkur og
Finnlands ó þessum árum til þess
að kynna sér æskulýðsskóla í þess-
um löndum beinlínis að teljast
markviss undirbúningur að stofnun
Núps'skólans.
Skýrir það líka til fulls, hversu
skjótlega skólinn.gat tekið til starfa
eftir að málinu hafði verið hreyft
og nefnd kosin, svo sem fyrr segir.
Nemendur skólans fyrsta árið
voru 20, flestir úr Dýrafirði.
Er Skutull ekki fróður um það,
hverjir voru í þessum fyrsta ár-
gangi skólans, en þó mun það vera
rétt, að meðal þeirra hafi verið
Ingimar Jóhannesson formaður
Sambands íslenzkra barnakennara.
Vafalaust mun það og koma í ljós,
við athugun, að í þeirri sveit hafi
verið fleiri góðir og gegnir eða jafn-
vel þjóðkunnir menn.
Eins og að líkum lætur, átti skól-
inn við kröpp kjör að búa lengi
framan af, bæði um húsnæði og all-
an ytri búnað. En hugsjónaeldur
brautryðjendanna veitti birtu og
yl,og örvaði vöxt og viðgang bæði
ytra og innra. Þannig ávann Núps-
skólinn sér heiðurssess meðal ís-
lenzkra alþýðuskóla.
Séra Sigtryggur Guðlaugsson var
skólastjóri Núpsskóla allt frá stofn-
un hans fram til ársins 1930. Þá
tók við skólastjórninni Björn Guð-
mundsson frá Næfranesi í Dýra-
firði, sem um fjöldamörg ár hafði
verið aðalkennari og hægri hönd
séra Sigtryggs við skólann. Gegndi
Björn því starfi allt til ársins 1942,
að séra Eiríkur .1. Eiríksson, nú-
verandi skólastjóri Héraðsskólans
að 'Núpi, tók við skólastjórn.
Pað er blessunarríkt starf, sem
fram hefir farið í alþýðuskólanum
á Núpi á liðnum 40 árum. Þar hefir
ósvikinn þáttur verið spunninn í
voð vestfirzkrar alþýðumenningar.
Saga Núpsskólans hefir verið
samfelld þróunarsaga. Þar sem
liann er, eiga Vestur-Isfirðingar og
Vestfirðingar hina ágætustu mennta
stofnun. Ytri skilyrði liafa farið þar
síbatnandi. Miklar byggingar hafa
verið reistar á síðari árum. Skólinn
býr við fyrsta flokks húsnæði bæði
til lieimavistar fyrir nemendur og
þessar mundir.
Séra Siglnjggur Guðlaugsson.
til kennslunnar, og auk þess hefir
hann sundlaug og sérstaka vatns-
aflsrafstöð.
*
Síðastliðinn sunnudag var þing-
og héraðsmálafundur Vestur-lsfirð-
inga haldin að Núpi. Þann dag var
þar einnig haldið Sambandsþing
ungmennafélaganna á Vestfjörðum.
Að fundum þessum báðum lokn-
um voru fundarmenn í boði skóla-
stjórans. Var þar minnst með mörg-
um ræðum 40 ára afmælis skólans.
Að lokinni ræðu skólastjórans
séra Eiríks J. Eiríkssonar, tók
stofnandi skólans séra Sigtryggur
Guðlaugsson til máls og hélt ágæta
ræðu um stofnun skólans. Lagði
hann ríka áherzlu á þátt Kr^istins
bróður síns í skólastofnuninni, en
ræddi síðan um framtíðarverkefni
Núpsskólans, og livað gera mætti
honum til eflingar. .
Kristinn Guðlaugsson bóndi á
Núpi gerði í ræðu sinni grein fyrir
afskiptum þing- og liéraðsmála-
fundanna í Vestur-Isafjarðarsýslu
af skólamálum héraðsins. Björn
Guðmundsson minntist nemenda
skólans og Ólafur Ólafsson skóla-
stjóri á Þingeyri, ræddi margra ára
kynni sín meðal annars sem próf-
dómara, af alþýðu- og Héraðsskól-
anuin á Núpi.
Aðrir ræðumenn voru Sturla
Jónsson oddviti Suðureyrarhrepps,
Jóhannes Davíðsson, Halldór Krist-
jánsson á ' Kirkjubóli, Guðmundur
Ingi og Ragnar Kristjánsson bóndi
að •Lokinhömrum í Arnarfirði. —
Að síðustu flutti svo Hjörtur Hjálm-
arsson á Flateyri brautryðjandan-
um, stofnanda Núpsskólans, séra
Sigtryggi frumort kvæði.
Á 30 ára afmæli skólans fyrir 10
árum síðan, var afmælisins minnzt
á margvíslegan hátt, bæði með
myndarlegum hátíðahöldum og
með allítarlegri ritgerð um starf
skólans í riti héraðsskólanna, Við-
ar, er þá kom út. Af þeim sökum
vildi núverandi skólastjóri, séra
Eiríkur Eiríksson, ekki berast mik-
ið á í tilefni 40 ára afmælisins.
Telur liann réttara, að láta um-
fangsmiíúl hátíðahöld bíða hálfrar
aldar afmælisins, enda verði þá að
miklu leyti komin önnur kynslóð
til skjalanna, en sú, sem fagnaði
unnum sigrum fyrstu 30 ára.
En hvað um það. Þótt ekki væru
íburðarmikil hátíðahöld á Núpi á
40 ára afmæli elzta héraðsskólans
i
Núpi.
í landinu, þá má sá atburður í
menningarsögu Vestfjarða a. m. k.
ekki fara fram hjá Vestfirðingum.
Þökk .sé þeim, sem fyrr og síð-
ar hafa lagt því lið, að vér Vest-
firðingar eigum nú, þar sem Núps-
skólinn er, 40 ára gamla menning-
arstöð, og hana í senn bæði mérka
og sterka.
-------O-------
Sauðijárflutningarnir
til Norðurlands.
Nokkur tilraun hefir verið gerð
með það tvö undanfarin liaust að
flytja lifandi fé héðan af Vestfjörð-
um til mæðiveikisvæðanna Norðan-
lands.
Þetta liefir þó ekki verið í stórum
stíl, aðeins nokkur hundruð fjár
alls. En tilraun þessi hefir gefið
góða raun. Og nú hefir verið ákveð-
ið að skera niður allt fé í veslur-
hluta Þingeyjarsýslu og austurhluta
Eyjarfjarðarsýslu, og endurnýja
fjárstofninn á þessu svæði með
vestfirzku fé.
Hófst slátrunin á Akureyri 1.
þessa mánaðar, og verður slátrað
uin 30 þúsund fjár á svæðinu frá
Axarfirði til Eyjafjarðarár.
Samningar hafa nú tekizt um
kaup á 8000 dilkum úr Vestur- og
Norður-lsafjarðarsýslum, og á að
flytja allt þetta fé norðui’ seinustu
vikurnar í september.
Með næstu ferð Esju að norðan,
um næstu helgi, koma 24 bændur
úr Þingeyjarsýslu og Eyjafjarðar-
^sýslu til að taka á móti fénu og sjá
urn flutning þess. Skipta þeir sér
niður á sveitirnar í báðum Isa-
fjarðarsýslum. Meginhluli fjárins,
sem Norðlendingar kaupa, verða
gimbrarlömb, en eitthvað verður þó
tekið með af veturgömlum giinbrum
og lirútlömbum.
Flutningur 8000 fjár inilli lands-
fjórðunga er umfangsmeiri, en
menn gera sér í hugarlund í fljótu
bragði. Hefir verið safnað saman
miklum og fríðum flokki stórskipa
til flutninganna, og eru þar á meðal
Svíþjóðarbátarnir fjórir héðan úr
bænum, Þingeyrarskipin, botnvörp-
ungurinn Þór, Snæfell frá Akureyri
og fleiri skip.
Um verð þessa fjár mun ekki
liafa verið samið ennþá, en gengið
er út frá því, að það verði eitllivað
ofan við almennt gangverð, þegar
ákvörðun hefir verið tekin um af-
urðaverðið í haust.
Miklu skiptir í fyrsta lagi, að
fjárflutningar þessir takist vel, en
aðalatriðið er þó hitt, að með þessu
móti auðnist að skera fyrir rætur
mæðiveikinnar og binda þannig á
nokkru tímabili enda á þá verstu
plágu, sem herjað hefir íslenzkan
landbúnað um langt skeið.
Svartidauði fór fram lijá Vest-
fjörðum. Það hefir mæðiveikin líka
gert. Má því segja að „fátt sé svo
með öllu illt, að ekki fylgi nokkuð
gott“. En játa verður það, aðsam-
gangnaleysi «og einangrun Vest-
fjarða er það að þakka, að slíkar
plágur sem þessar hafa farið fram
hjá vestfirskum byggðum.
-------O-------
Sundafrek. Þann 2. þessa mánað-
ar synti 17 ára piltur, Gísli Þor-
steinsson að nafni, yfir Jökulsá í
Axarfirði, og þykir þetta laglega af
sér vikið, enda vita menn ekki til
þess að nokkur maður hafi synt
yfir ána á undan Gísla. Fjórar mín-
útur var Gísli yfir ána, og varð
-ekki meint af.