Vesturland - 25.04.1963, Blaðsíða 2

2
VESTURLAND
✓
Afurflaverð til bænda hjá KI
SÖLU á búvörum hjá kaup-
félögunum og öðrum sam-
vinnufélögum bænda hefur
jafnan verið hagað þannig að
um eins konar umboðssölu er
að ræða. Um leið og ársreikn-
ingar eða einstakir vörureikn-
ingar eru gerðir upp sést hvað
raunverulegt verð til bænda
getur orðið, þegar búið er að
taka saman alla kostnaðarliði.
Greiddur er aðeins hluti verðs-
ins, eða færður í viðskipta-
reikning, þegar bændur leggja
afurðir sínar inn, eftir því
hvað fært þykir.
Á kjötvörum fer útborgun-
arverð þá trúlega eftir því
hvað há afurðalán er hægt að
fá út á vörubirgðir og hve
mikið er seljanlegt af slátur-
fjárafurðum strax að haustinu
á blóðvelli. Gildir að sjálf-
sögðu sama um mjólkurvörur,
en ég nefni aðeins þessa tvo
vöruflokka þar sem það eru
aðalframleiðsluvörur bænda
hér við ísafjarðardjúp. Þar
sem mjólk er seld til neytenda
óunnin ætti því jafnan að vera
hægt að greiða hæsta verð út
og lítið fara í vinnslu- og
dreifingarkostnað. Mikill hluti
þeirrar mjólkur sem berst
Mjólkurstöð Kaupfélags ísfirð-
inga er seldur sem neyslu-
mjólk í lausu máli, (t.d. árið
1961 973.638 ltr. af 1.333.705
kg. innv.) þegar mest framboð
er er þá unnið skyr, en það
ásamt rjóma er einnig selt svo
til jafnóðum og það sem ekki
gengur út af skyri er selt
bændum á sama verði og
öðrum. Eitthvað mun vera
gert af smjöri og má vera að
það þurfi að bíða óselt á viss-
um tímum árs.
Hærri upphæð haldið eftir.
Á síðustu árum hefir farið
hækkandi sú upphæð sem
haldið hefir verið eftir af því
verði, er endanlega hefir verið
greitt bændum. Eru mér ekki
kunnar ástæður til þess. Árið
1956 var þessi upphæð 3 au. á
kg. en er komin uppí 90 aura
1961. Ég hef tekið saman með-
fylgjandi töflu, sem sýnir
þetta, ennfremur hvaða verð
hefir verið ætlað bændum í
verðlagsgrundvelli. Það er að
sjálfsögðu hugsað meðalverð á
landinu, þannig að þar sem út-
koma er bezt ætti að nást
hærra verð til bænda. Hjá
sumum mjólkurbúum fer svo
til öll mjólk í vinnslu og verða
þau að liggja með vörubirgðir,
þar hlýtur verð til bænda að
vera hviað óhagstæðast. Verð-
jöfnunarsjóður kemur þó
nokkuð til hjálpar, þar sem
hagstæðust sala er á mjólk er
tekið 7 aura gjald, í þennan
sjóð, á mjólkurlítra og ríkið
hefir greitt 7 aura á móti
síðan haustið 1956. Skal ekki
rætt um þetta gjald á þessum
vettvangi, en það er óréttlátt,
þar sem þama er tekinn skatt-
uifaf brúttótekjum og getur
svo farið að bændur sem fá
greitt úr verðjöfnunarsjóði
hafi hærra nettóverð á afurðir,
en hinir sem borga í hann, ef
flutnings- og rekstrarkostnað-
ur er að jafnaði minni.
Selt gegn staðgreiðslu.
Taflan sýnir líka smásöluv.
og neytendastyrk eins og hann
er á hverjum tíma, sú niður-
greiðsla er greidd úr ríkissjóði
til mjólkurbúa. Það má vera
að það dragist eitthvað að fá
þessar greiðslur úr ríkissjóði,
en það sem selt er hjá K.í. af
nýmjólk er svo til allt selt gegn
staðgreiðslu og er andvirðið
því komið inn áður en mjólk-
urverð er fært í viðskipta-
reikninga bænda mánaðarlega.
Það sést svo í laftasta dálki
hvað mikið hefir farið í kost-
ana á kaupgjaldi hjá verka-
fólki, hækkun á útsöluverði
frá þessum tíma hefur í mörg-
um tilfellum því verið gert til
þess að hækka verðið til fram-
leiðenda. Gildir slík hækkun
vitanlega sem hækkun á verð-
lagsgrundvelli. Framleiðsluráð
hefir auglýst hækkun á útsölu-
verði 4. maí 1960,10. júlí 1961,
13. júní 1962 og 19. júlí 1962.
Ég hef ekki handbærar tölur
um það hver hækkun til bænda
hefir átt að vera nema 4. maí
1960 þá áttu bændur að fá 11
aura á mjólkurlítra og 19. júlí
1962 10 aura. Hækkun á út-
söluverði er einnig ákveðin til
þess að rnæta auknum vinnslu-
og dreifingarkostnaði. Þegar
gerður er samanburður á verð-
lagsgrundvallarverði og af-
urðaverði til bænda ætti vissu-
lega að taka slíkar hækkanir
til greina, svo fullu réttlæti sé
náð. Með tilliti til þessara
hækkana á þremur síðustu
verðlagsárum, hefir verð til
bænda á kjöti því ekki náð því
sem gert er ráð fyrir að þeir
eigi að fá og mismunur á
mjólkurverði er minni en sést
á töflunni.
Lofað 30 aurum hærra verði
sept. okt. og nov. frá 1960.
Átti þetta að örva mjólkur-
framleiðslu þegar framboð er
minnst ár hvert. Hafi einhverj-
ir bændur lagt í verulegan
kostnað til þess að ná mjólkur-
aukningu á haustin, kemur
sennilega tap út úr því. Það er
síður en svo að hærra verð
hafi verið greitt undanfarin
haust. Mjólk hefir að vísu
hækkað á hverju hausti, en
það hefir líka borið að hækka
hana í verði samkv. verðlags-
grundv. á hverju ári undan-
farið, en verðlagsárið byrjar
einmitt 1. sept. eins og allir
vita. Þessi hækkun nam 30 au.
haustið 1960, hefði því átt að
hækka mjólkina úr kr. 3,65 í
4,25 en ekki 3,95 eins og gert
var og úr 3,65 í 4,48 haustið
1961 en þá hækkaði verðlags-
gr.v.verð um 53 aura. Annars
kemur hækkun á mjólkurverði
haustmánuðina bændum ekki
til góða nema um hækkun á
útsöluverði sé að ræða, nema
lað því leyti að þá er allt selt
sem neyslumjólk, en þegar
mjólk fer í vinnslu gefur það
sennilega minni tekjur fyrir
mjólkurstöðina og minna fjár-
magn þar með til ráðstöfunar.
Mæli ég ekkert með þessu
fyrirkomulagi þó á það sé
Mjólkurverð til bænda hjá Kaupfélagi Isfirðinga
Brú tóvei ð lil t oo y. OC C3 2 ‘y V—* * 3 *£ 4)
bænda pi 1. og II •• kg. II. > *o u O) 'Z, C C ’vj ko :9
0f> % 5 c -2 Ú a 4> tS t—
1 <5 '?0 o *o Sc X tac *o 1> s kC ’S QC KO U 4> > '00 00 'C3 °
V. ’Qfj =0 -O "a J2 *C ’Z 'r. <o c •- I
•L o 00
1956 1/1 90 3,15 0,03 3,18 3,15 0,03 3,22 0,98 4,20 1,02
1956 1/4 113 3,20 0,03 3,23 3,15 0,08 3,22 0,98 4,20 0,97
1956 13/7 40 3,20 0,03 3,23 3,15 0,08 3,33 0,98 4,31 1,08
1956 1/9 80 3,45 0,03 3,48 3,43 0,05 3,33 0,98 4,31 0,83
1956 20/11 42 3,45 0,03 3,48 3,43 0,05 3,33 1,26 4,59 1,11
1957 1/1 243 3,45 0,18 3,63 3,43 0,20 3,33 1,26 4,59 0,96
1957 1/9 61 3,45 0,18 3,63 3,50 0,13 3,33 1,26 4,59 0,96
1957 1/11 61 3,45 0,18 3,63 3,50 0,13 3,33 1,52 4,85 1,22
1958 1/1 159 3,45 0,25 3,70 3,50 0,20 3,33 1,52 4,85 1,15
1958 9/6 84 3,45 0,25 3,70 3,50 0,20 3,53 1,52 5,05 1,35
1958 1/9 100 3,80 0,25 4,05 3,92 0,13 4,03 1,52 5,55 1,50
1958 10/12 22 3,80 0,25 4,05 3,92 0,13 4,10 1,52 5,62 1,57
1959 1/1 31 3,80 0,45 4,25 3,92 0,33 3,20 2,44 5,64 1139
1959 1/2 28 3,65 0,45 4,10 3,92 0,33 2,97 2,44 5,41 1,31
1959 1/3 366 3,65 0,45 4,10 3,92 0,33 2,95 2,53 5,48 1,38
1960 1/3 64 3,65 0,70 4,35 3,88 0,47 2,95 2,72 5,67 1,32
1960 4/5 120 3,65 0,70 4,35 3,88 0,47 3,20 2,72 5,92 1,57
1960 1/9 122 3,95 0,70 4,65 4,18 0,47 3,20 2,72 5,92 1,27
1961 1/1 190 3,65 0,90 4,55 4,18 0,37 3,20 2,72 5,92 1,37
1961 10/7 52 3,65 0,90 4,55 4,18 0,37 3,32 2,72 6,04 1,49
1961 1/9 28 3,95 0,90 4,85 4,71 0,14 3,32 2,72 6,04 1,19
1961 29/9 257 3,95 0,90 4,85 4,71 1.14 3,90 2,72 6,62 1,77
1962 13/6 36 3,95 4,05 2,72 6,77
1962 19/7 60 3,95 4,15 2,72 6,87
1962 17/9 14 3,95 5,275 4,60 2,72 7,32
1962 1/10 92 4,50 5,275 4,60 7,32
1963 1/1 4,30 5,275 4,60 7,32
nað hjá K.I.
Nýju framleiðsluráðslögin
frá 15. des. 1959 heimila að
breyta afurðaverði til bænda
ársfjórðungslega vegna hækk-
á hvert kíló.
Kaupfélagsstjórinn lét þau
boð út ganga, á sínum tíma, að
K.l. myndi greiða 30 au. hærra
verð á hvert kg. mjólkur í
drepið, en tel eðlilegast að
þegar hækkun verður á bú-
vöruverði sem bændum er ætl-
að komi hækkun til þeirra
jafnskjótt, svo þeirna kjara-
Kjötverð til bænda hjá Kaupfélagi Isfirðinga
Haustverð lil bænda
pr. kg. D-I. og D-II.
(I. verðflokkur)

I
o
u
-O
a
o
u
53
o
i CC c
00 c
CC >>
> C 3 -C KC
u 00 00 O >
00 , _
CC
KO r
U 00
4> C3
> Q
Verð pr. kg. til
sláturleyfisliafa
(I. verðflokkur)
o
2
K
O 3
'3 00
^ s
d s
« £
S -o
ab
*o J7
I- ~Z
a> 3
>
3 '3
—- /:
:0
n
-oí
g
C/3
1956
1956
1957
1958
1958
1959
1959
1959
1959
1960
1960
1961
1961
1962
1962
1962
1/1 20,05 0,84 20,89 8 23,65 17,9%
14,00 5,05 19,05 19,05 14/9 20,89 1,76 22,65 3,60 10 24,65 18%
16,00 3,65 19,65 19,65 23/9 20,89 3,90 24,89 5,24 10 24,65 18%
18,00 3,64 21,64 22,50 19/9 24,59 3,96 28,55 6,91 15 29,50 19,9%
10/12 24,85 3,96 28,81 6,31 15 29,80 19,9%
1/1 19,50 9,31 28,81 6,31 15 23,40 20%
3/2 18,30 9,31 27,61 5,11 15 22,20 21,3%
1/3 17,10 10,51 27,61 5,11 15 21,00 22,8%
18,00 0,58 18,58 18,58
1/3 14,47 10,28 24,75 6,17 15 18,35 26,8%
17,00 2,69 19,69 19,69 16/9 17,24 7,80 25,04 5,35 30 22,00 23,8%
19,00 4,05 23,05 23,05 29/9 21,65 7,80 29,45 6,40 35 27,50 23,2%
1/12 21,75 8,10 29,85 6,80 35 27,60 23%
1/3 21,85 8,85 30,70 7,65 35 27,70 22,9%
13/6 22,85 10,20 33,05 10,00 35 28,75 22%
22,00 28,00 17/9 25,48 9,98 35,46 35 32,35 27%
Sumarverði er sleppt, geymslugjald er greitt ú ríkissjóði, sem aukin niður-
greiðsla, nema árið 1956, þá koin kostnaður við geymslu á kjötbirgðunum
fram í hækkuðu útsöluverði.