Vesturland - 03.06.1976, Qupperneq 10

10
Sjómannadagurinn á
ísafirði
Viðtal við Kristján Jónsson, formann
Sjómannadagsráðs
Kristján Jónsson, haín-
sögumaður, hefur um áratuga
skeið verið virkur þátttakandi
í störfum sjómannadagsins
hér á Isafirði. Vesturland
sneri sér tii hans fyrir fáum
dögum til að forvitnast um
framkvæmd sjómannadagsins
þau ár sem hamn hefur staxí-
að við hann.
Ég man fyrst eftir sjó-
mannadeginum heima í Hnífs-
dai 1938. Það er einu ári
eftir að fyrsti sjómannadag-
urinn er haldinn hátíðiegur
í Reykjavík.
Hátíðarhöltíin þá einkennd-
ust af þátttöku sjómanna
sjálfra. Venjulega var byrjað
með messu en siðan var farið
í afcfconar leiki, m.a. knatt-
spyrnu. Kepptu þá ýmist
undirmenn við yfirmenn eða
menn utan ár við menn innan
ár. Svo var dansað um kvöld-
ið í ungmennafélagshúsinu.
Framhald af 7. síðu.
það gremjulegt að nefndin
skuli vera svo fjárvana að
hún getur ekki sinnt verk-
efnum sínum sem skyldi.
Seinni hluta vetrar hafa farið
fram nokkrar umræður og
það ekki af ástæðulausu
vegna barlestar skipa. Þykir
mörgiun að sönmu að þar
mætti opinbert eftirlit vera
meira en er. Það er að verða
kunnara nú að þetta muni
vera meiri slysavaldur en
vitað er um til fulilnustu. Svo
er að sjá að sjómönnum hafi
hér áður fyrr verið ljósara
hversu barlest var þýðingar-
mikil fyrir sjóhEefni skipa
a.m.k. á tímum seglskipanna.
Með tilkomu vélskipa virðist
hafa verið lagt minna upp úr
þessu en skyldi.
Að tilhlutan nefndar sem
kosin var á fundi í Skipstjóra-
og stýrimannafélaginu Bylgj-
unni áriS 1969 var skilað frá
sér álitsgerð í 11 liðum varð-
andi sjóslys og öryggismál
fiskibáta á Vestfjörðum.
Álybtunin var send til fjöl-
miðla og þeirra aðila sem
málinu var sérstaklega skylt,
svo sem Siglingamálastofn-
unar ríkisins. Hún var svo-
hljóðandi:
Skipstjórnarmenn skulu
fylgjalst vel með kjölfestu
skipa sinna. Fá állar upplýs-
Var leikið undir á eina fimm-
falda harmonikku.
Ég man eftir mörgum góð-
um spilurum, eins og bræðr-
uinum Lárusi Sigurðssyni og
Ásgeir heitnum Sigurðssyni
og mörgum fleirum.
Hvaða bátar voru þá gerðir
út frá Hnífsdal?
Ég veit ekki hvort ég man
þá alla, en ég man eftir Vini
Páis Pál'ssonar, Kveldúlfi, sem
Einar Steindórsson o.fl. áttu.
Gylfa í eigu Hjartar Guð-
mundssonar, Sæborgu Ingi-
mars Finnibjörnss. og Guð-
mundur, Sigga Gumma.
Hvenaer byrjaðir þú svo að
hafa afskipti af sjómanna-
deginum hér á ísafirði?
Ég byrjaði um 1950, og
hef verið eitthvað við flesta
sjómannadaga riðinn síðan.
Hver er helsta breytingin á
sjómannadeginum frá þeim
tíma?
ingar um það hjá Skipaskoð-
un ríkisins hve mikið magn
af steypu sé í kili skipsins
og bæta við salti eða öðru
í þess stað ef þurfa þykir, og
ættu þeir útreikningar einnig
að vera í höndum skipaskoð-
unarinnar. Sérstaklega á þetta
við um tréskip, en einnig
skal fylgjast vel með kjöl-
festu í stálskipum. Ber þá
að hafa ísingarhættu í huga
í þessu sambandi. Gengið
skal þannig frá kjölfestunni
að hún geti ekki haggast.
Ekki urðu nefndarmenn
varir við nein viðbrögð hjá
Skipaskoðun ríkisins þrátt
fyrir þessar ábendingar. Það
er fyrst nú að hún virðist
vera að ranka við sér. Hvem-
ig sem að því verður nú stað-
ið. Þess ber að geta að for-
svarsmenn stofnunarinnar
hafa margsinnis kvartað und-
an félleysi og að allar fjár-
veitingar til hennar séu við
nögl skornar. Það er slæmt
að við skulum vera svo fátæk-
ir að við höfum ekki efni á
því að stuðla að því að varð-
veita mannslif frekar en gert
er.
Oft hefur það borið á
góma að sjómannadagurinn
sé ekki orðinn nema svipur
hjá sjón frá því sem áður
var. Sumt af Ijóma hinna
gömlu sjómannadaga sjáum
Aðallega er það nú í þátt-
tökunni. Þá var mikið al-
mennari þátttaka sjómanna
sjálfra í dagskránni. Þá var
að vísu mikið meiri útgerð
hér og hlutfafclega fleiri
tengdir sjómennskunni. Þá
var dagurinn ailtaf á milli
vertíða, svo menn höfðu betri
tíma til að sinna þessum
mál'um. Þá var mikið meira
um keppnir milli skipshafna.
Keppt í reiptogi, kappróðri
og mörgum fleiri hópgreinum.
Nú er aftur á móti meira
áberandi keppni landmanna
jafnvel kvenna í róðrinum.
Mér þykir nú hin seinni
ár ansi erfitt að halda þess-
um degi saman, vegna sam-
taksleysis sjómanna sjálfra.
Menn hafa verið að segja að
þetta sé orðið úrelt form á
dagskránni. Ég er þeim ekki
sammála i þvi, og kem ekki
auga á aðra betri leið.
við í hyllingum gulnaðra
minninga, samt er ekki að
undra þótt nú sé reisn dags-
ins ögn minni en áður var,
sjómenn voru t.d. mikið fjöl-
mennari fyrrum í þessum
bæ en nú. Enmfremur hefur
sjósókn mikið breyst með til-
komu skuttogaranna, þar sem
meginþorri sjómanna er á
veiðum um þennan tíma.
Á fyrstu áratugum dags-
ins voru flestir sjómenn með
þurrt land undir fótum, að
dunda við að útbúa skipin á
síldveiðar. Trúliegt er að
fyrsti sunnudagurinm í júní
hafi verið valinn með tUliti
til þess. Var því hægt um
vik að ná í menn til þátttöku
í ýmsum skemmtiatriðum.
Það er að sjálfsögðu gott að
breyta mynd dagsins eitthvað
eftir því sem árin líða, í
samræmi við tíðarandann, en
tii þess að það megi verða
þarf unga menn með nýjar
hugmyndir í sjómannadags-
ráð. Einnig skortir mjög á
félagslega samstöðu og þar
inn í spilar hið ákafa kapp-
hlaup eftir peningum sem
ágerst hefur á seinmi árum
svo flest anmað verður að
sitja á hakanum.
Ég óska sjómönnum gieðilegs
sjómannadags, við höfum
ástæðu til þess að ætla að nú
hylli undir betri tíma.
Ef menn viija halda sjó-
mannadag með tómum
skemmtikröftum úr Reykja-
vík, þá heid ég að það þurfi
nú að fá svolítið meiri pening
til ráðstöfunar.
Er Sjómannadagsráð fjár-
vana?
Nei, það er það nú ekki
lengur. En þegar ég tók við
formennsku þess fyrir sex
árum var undirballans á ráð-
inu. Það er sem betur fer
ekki lengur, en þó er ekki um
neinar stórar eigni-r að ræða.
Nú kom tii dæinis til við-
gerða á báðum kappróðrar-
bátunum eftir skemmdir sem
þeir urðu fyrir í vetur þegar
geymsluskúrinn sem þeir voru
geymdir í fauk. Viðgerðin
kostar mikið. Svo er einsýnt
að kaupa verður nýja báta
innan skamms ef halda á
áfram þessum lið hátíðar-
haldanna.
Kristján Jónsson
Þetta er meiri kostnaður
en sjómannadagsráð getur
staðið undir á einu bretti. En
vonandi nást þó endar saman
fyrir rest.
Er nokkuð nýtt á döfinni
hjá ykkur á þessum sjó-
mannadegi?
Já, við höfum hugsað okkur
að koma á einhverjum leikj-
um fyrir 'krakkanna á höfn-
inni. Svo verður sú nýbreytni,
að farið verður í skemmti-
siglingu á bátaflotanum ef
veður leyfir.
Við höfum fengið alla stóru
línubátanna, Fagranesið og
nokkra aðra báta til að fara
með krakkana í smá siglingu
ef veðrið verður gott. Það
verður farið frá bátahöfn-
inni kl. 9 á sjómannadags-
morgun og sigit eitthvað inn
í Djúp. Gert er ráð fyrir að
ferðin taki um tvo tíma. Þótt
þetta sé aðallega gert fyrir
krakkana þá eru fullorðnir
velfcomnir með ef þeir vilja,
og jafnvel nauðsynlegt að þeir
fylgi yngri börnum.
Hver átti hugmyndina að
þessu Kristján?
Eg átti það mú, en þó
varð kveikjan að því sú, að
það hringdi til mín kona og
sagði að ég hefði minnst á
það í ræðu s.l. sjómannadag
að ef eiinhverjir hefður nýjar
hugmyndir varðandi sjó-
mannadaginn, að láta þá vita
um það. Húin spurði hvort
ekki væri hægt að fá að sjá
skuttogarana að innan. Hún
þefckti ekkert til sjómennsku
en langaði til að fræðast um
skipiin að einhverju leiti. Ég
er búinn að koma þessari
ósk hennar á framfæri við
formann Bylgjunnar, og er
hann að athuga hvort þetta
muni vera hægt.
Einn er sá þáttur sem ég
vili leggja mikla áherslu á
nú á sjómannadaginn. Það er
skrúðgangan og athöfnin við
minnisvarða sjómanna svo og
sjómannamessuna. Það verður
safnast saman við bryggju-
skúriinn við Bæjarbryggjuna
og lagt af stað þaðan kl.
korter fyrir eitt. Þaðan verð-
ur gengið undir fánanum upp
að minnisvarða sjómanna á
sjúkrahústúninu. Þar verður
lagður blómsveigur að varð-
anum til minningar um
horfna félaga. Síðan verður
gengið til kirkju og hefst þar
messa klukkan korter gengin
í tvö. Ég vil hvetja alla sjó-
menn og velunnara sjómanna
að koma og taka þátt í skrúð-
göngunni og sýna með þvi
samhug sjómanna.
Hverjir eru í Sjómanna-
dagsráði og hverjir skipa þá?
í ráðinu eru fulltrúar frá
Skipstjóra- og stýrimanna-
félaginu Bylgjunni, Sjómanna-
félagi _ ísfirðinga, Vélstjóra-
félagi Isafjarðar og Smábáta-
félaginu Huginn.
Þeir eru auk mín, Guðjón
A. Kristjánsson, Sigurhjörtur
Jónsson, Hákon Bjamason,
Sigurður Helgason, Ólafur
Rósinkransson, Reynir Torfa-
son, Sigurður Finnbogason,
Halldór Hermannsson, Ólafur
Össurarson og Kristinn Har-
aldsson.
Við þökkum Kristjáni fyrir
spjallið, og vonum að honum
og félögum hans takist vel
til á sjómannadaginn.
Vélsmiðja Tálhnafjarðar
Tálhnafirði
Sendir sjómönnum hátíðar-
kveðjur á sjómannadaginn
Uppfljör á sjómannadegi