Búnaðarrit - 01.01.1941, Page 115

B Ú N A Ð A R R I T
109
i’er upp ár í Skotlandi, Suður-Svíþjóð og í ár sem renna
i Hvítahafið og aftur lax frá Skotlandi til Noregs og
Sviþjóðar o. s. frv., en allur fer hann heim sé hann
ekki hindraður.
Þá hat'a þessar nýju merkingar leitt í ljós, að göngu-
hraði laxins er langtum meiri en áður var talið og er
nú vitað að lax hefir gengið 200 km. á sólarhring til
jafnaðar. Af þessu er auðskilið að laxinn á ekki erfitt
með að fara yfir þvert Atlantshafið eða heim til æsku-
stöðvanna, þó vart hafi orðið við hann nokkuð fjarri
þeim.
Áður hefir því verið haldið fram að hafstraumar
rcðu .miklu um gönguleiðir laxins. En nýustu rann-
sóknir hafa leitt í ljós að laxinn þverbrýtur stundum
allar ytri ástæður og virðist knúinn áfram af.einhverj-
um dularfullum innri krafti.
Það er vitað og sannað, að eina erindið, sem lax-
inn hefir upp í árnar er að auka kyn sitt, annars-
staðar getur hann það ekki. Hrognin klekjast ekki út
í söltu vatni, og frjóvgun hrogna getur heldur ekki átt
sér stað. Karllega frjóefnið eða svilin þola það alls
ekki.
Það vita allir laxveiðimenn, að fyrst gengur stór-
laxinn, af þeim er venjulega meirihlutinn hrygnur. Svo
kemur meðalstóri laxinn og þá bæði kynin. Síðast kem-
ur smálaxinn, er hann venjulegast mest hængir. A
fyrrihluta göngutímabils smálaxanna koma oft gríðar-
slórir gamlir hængir, oft stærstu laxarnir sem ganga í
ána það árið.
Mjög er misjafnt hlutfallið milli stóra og smálaxs-
ins í hinum einstöku ám. Þannig ber mest á stórum
laxi í sumum ám, en i öðrum er smálaxinn yfirgnæf-
andi. Hvað ])essu veldur er ekki gott að segja um. Það
virðist svo sem langar, stórar og nokkuð vatnsjafnar
ar, sem koma úr átuauðugu.m stöðuvötnum telji fleiri
prósent stórlaxa en stuttar og fremur vatnslitlar ár.