Búnaðarrit - 01.01.1941, Side 140

134
BÚNAÐARRIT
Leiðarvísir um fiskirækt í ám og vötnum.
Á ferðum mínum í fiskiræktarerindum hefi ég
greinilega orðið var við, að full þörf er á leiðarvísi
um allt það, er að klakmálum lýtur. Ég skrifaði því
stutta hugleiðing um þetta efni, og fer hún hér á
eftir.
Það fyrsta sem menn vita um klak í Norðurálfunni1)
er, að þýzkur maður, Jakobi að nafni, sltrifaði ritgerð
1758 um urriðaklak, og sendi vísindafélaginu í París
til umsagnar. En af því ritið var á þýzku, var það lagt
á hilluna og gleymdist. Fimmtán árum síðar, eða 1773,
var það þýtt á frönsku og birt í ritverki miklu um
fiskana. Á nokkrum stöðum í Þýzkalandi var klakið út
urriða þetta árabil og var árangur þar sýnilegur.
En nærri hundrað ár gengu í garð, áður en málið
harst til Norðurlanda, eða fram undir miðja 19. öld.
Þótt ég búist ekki við að þeir séu margir, sem efist
um gagnsemi klaksins yfirleitt, ætla ég samt að drepa
á nokkur atriði, sem ljósast sýna nytsemina.
í fyrsta lagi er það á valdi manna að nota einungis
vel hyggðan og þroskaðan fisk til undaneldis, sem að
sjálfsögðu hefir sömu þýðingu hvað l'isk áhrærir og
kynbætur húsdýranna.
I öðru lagi er það vitað, að mikið af þeim hrognum,
sem fiskur gýtur á sínum náttúrlegu hrygningarstöðv-
um frjóvgast ekki.
Hrygningin fer fram á þann hátt, að hrygnan grefur
smá rennu með trjónunni ofan í ár- eða lækjar-mölina.
Við efri enda rennunnar gýtur hún hrognunum og
falla í hana þau hrogn, sem straumurinn tekur ekki
alveg og ber burtu. Á sama tíma er hængurinn fyrir
framan hana og lætur svilin renna í straumvatnið. Er
þá allhætt við að þau fari utan eða ofan við hrognin.

1) Klak var löngu áður þekkt og notað i Kína.