Heilbrigðismál - 01.12.1987, Blaðsíða 25

HEILBRIGÐISMÁL / Jónas Ragnarsson
sem slíkur vinna þær líklega
skemmdarverk sín á æðunum.
Nikótín er sterkt efni sem gefur
róandi áhrif í nokkrar mínútur en
það hækkar síðan spennu almennt
lengi á eftir. Til dæmis hækkar
blóðþrýstingur um tuttugu prósent
í allt að tuttugu mínútur eftir eina
sígarettu. Aðrir spennuþættir
hækka einnig. Miklar reykingar
geta því kynt undir stöðugu
streituástandi. Varðandi sóðaskap-
inn getur sá sem hefur séð biksvört
lungu reykingamanns í krufningu
aldrei gleymt þeirri sjón."
Er ekki koffein líka streituvald-
ur?
"Jú, svipað gildir um koffein og
nikótín. Kostir koffeins eru taldir
þeir að það örvar og hressir. Flestir
þekkja að kaffiþamb getur valdið
svita, andvöku, hjartsláttarónotum
og brjóstsviða. Allt eru þetta skýr
merki um streitu. Því miður drekk-
ur fólk oft marga bolla af kaffi án
þess að taka eftir því. í þessu sam-
bandi má minna á hið fræga sjö
mínútna vinnuhlé í frystihúsum.
Það er sá tími sem nægir til að fá
sér einn bolla af kaffi og eina síga-
rettu. Þetta er það sem síst hvílir
þann sem vinnur tilbreytingarlítið
starf við spennu ákvæðisvinnunn-
ar. Þetta nærir vöðvagigtina vel.
Það gæti verið hagur atvinnurek-
enda að stuðla að því að starfsfólk-
ið stundi líkamsrækt, annað hvort
með því að fá fólk til að hreyfa sig
á vinnustaðnum, eins og gert hef-
ur verið í sumum frystihúsum, eða
jafnvel með því að borga fólki fyrir
að fara í sund eftir vinnu. Yfir-
menn bandarískra og japanskra
fyrirtækja hafa löngu áttað sig á að
það er hagur fyrirtækisins að starfs-
fólkið safni ekki þreytu heldur rækti
heilsu sína í vinnutímanum. Ég vil
samt alls ekki varpa allri ábyrgð-
inni á vinnuveitandann. Starfsfólkið
verður sjálft að fá að bera ábyrgð á
heilsu sinni."
Þá komum við aftur að líkams-
ræktinni. Er hún besta streitu-
vömin?
"Hún hefur að minnsta kosti
reynst mér vel", sagði Ingólfur.
„Að fara í leikfimi, sund eða út að
hlaupa í hálftíma eftir langan dag í
andlegri vinnu er mér forsenda
fyrir góðum svefni. Tveggja daga
fjallaferð getur verið jafngildi hálfs
mánaðar frítíma. Um síðustu
páska fór ég með Ferðafélagi
íslands inn í Landmannalaugar.
Þar var gengið á skíðum, farið í
Laugarnar á kvöldin og lifað ein-
földu lífi. Ég get varla hugsað mér
betri tilveru. Þegar ég aðstoða fólk
við að koma sér út úr streituást-
andi geri ég oft samning við svo-
nefndan sjúkling um að hann fari
daglega í sund í einn mánuð. Að
þeim tíma liðnum hefur hann lagast
mikið og menntast mikið. Hann
hefur lært að meta gildi líkams-
ræktar. Það er gleðilegt þegar sá
sem áður var ánauðugur stressinu
sínu segist þurfa að fara í sund eða
göngu á hverjum degi — annars líði
sér ekki nógu vel."
Hve lengi er streitan að hverfa
við meðferð, til dæmis hjá þeim
sem er kominn með einkenni
streitu á öðru stigi?
"Sá maður er yfirleitt ekki
óvinnufær þótt hann sé með ýmis
óþægindi. Hann þarf venjulega
HEILBRIGÐISMAL 4/1987 25