Tíðindablaðið - 26.04.1974, Blaðsíða 10

Fríløtan
TÍÐINDABLAÐIÐ fríggjadagin 26. april 1974 Síða 10
;
Her eru húsini sædd. niðanífrá. Parturin høgru
megin á myndini er frá 1866
doyði í 1964, 84 ára gomul.
Kinna og Petur fingu
fimm børn, sum øll eru á
lívi. Elsti sonur teirra er
Jákup bóndi á Skælingi.
Næstelstur er Sofus, sum
er lærari' í Havn. Tvær
systrar, Mia og Hansina,
búgva eisini í Havn,.
meðan tann triðja dóttirin,
Henny, giftist inn í húsini.
Hon býr har framvegis og',
hevur pápan hjá sær.
Hugni
Húsini Heimi í Stovu erui
ikki millum tey stóru í
Kvívík, men væl taka tey
seg út, hóast tann elsti
parturin nú er 138 ár, og
hugnaligt er at koma inn.
Tann gamla roykstovan
verður nú brúkt sum
køkur. Tróður var har til
fyrst í hesari øldini, fcá'
varð loft lagt i. Moldgólvið
vardieisini 19. øld út, men
so kom komfýrur í húsini,
og hann mátti standa á
trægólvi. Ein koyggju-
song var eisini í royk-
stovuni, men hon var tikin
burtur.
Stovan í ti elsta parti-
num av húsunum er lítið
broytt. Har heldur Petur á
Skælingi sjálvur til nú.
Skuffusengurnar eru tær
gomlu við forhangi fyri,
bíleggjarovnurin er har frá
fyrstan tíð.
Har eru eisini tvey
skrín, sum eru nakað yngri
- annað av teimum er
komið úr Tjørnuvík - og
ein klokka, sum Tjørnu-
viks-Hanus keypti í Is-
landi. Til stovuna hoyrdi
eisini ein vevur, sum er til
enn, men ikki stendur
uppi. Hann er gjørdur til
stovuna.
Dámurin frá hinari
øldini situr eftir í húsunum
enn.
Hesin bíleggjaraovnurin
hevur fylgt húsunum ø-á
fyrstan tíð og stendur enn í
stovuni
Gamlar bøkur eigur Petur
eisini - her eru tað
Brochmands-lestrar frá
1758
framhald frá bls. 2
so fjart nú, at tey hvørki
kunnu lesa, skriva ella tala
tað, og tað er ein fyritøka
at fara undir tað aftur.
Nú kann tað vera, at vit
hava hug at halda, at tað
er teirra egna skuld. Lat
tað vera. Men hetta er so
fyri tað. Og tað er ikki
serliga hugalig sannroynd,
at hava brúkt so stóran
part av síni skúlatíð at
læra mál, og so seinni í
livinum, tá ið tey kanska
aftur kundu havt hug at
lisið okkurt á hesum
málum, ella tey hava brúk
fyri tí í arbeiði sínum ella
fáa hug at ferðast, standa
so at siga á berum botni.
Spumingurin \ er nú:
kann hetta vera øðrvísi?
Ja, tað ivist eg ikki í. Nú
kunnu hesi mál ikki
samanberast hvørki við at
lesa ella skriva danskt,
men eg haldi við at tala
danskt. Vit, sum hava búð
í Danmark, lærdu at
málbera okkum lættliga á
donskum, og tað kendist
ikki stravið at tala danskt
allan dagin. Men koma vit,
nú vit ikki tala danskt
dagliga, til Danmarkar og
skulu tala bert danskt, er
tað móðsamt teir fyrstu
tveir dagarnar, men so eru
vit eisini komin á tað
aftur.
So komi eg til útkastið
ella uppskotið. Vit hava
300 tímar um árið til
eingilskt og týskt. Tað,
sum eg kundi hugsað mær,
var ein møguleiki, var at
tikið hesar timar tað fyrsta
av hesum trimum árum,
og kanska tímamar í
donskum við, so at teir
vórðu út móti 500 tímum,
til eina orientering um tey
lond, i hvørs málum skúlin
var førur fyri at geva
undirvísing og øðrum
londum við. Høvuðsdent-
urin eigur at vera lagdur á
at lesa litteratur (sjálvsagt
umsettan), nútíðar sam-
felagsviðurskifti, vinnulív,
týdningur í altjóða sam-
anhangi, okkara viður-
skifti við viðkomandi lond
o.s.fr.
Á henda hátt kundi
onkur næmingur fingið
áhuga fyri einum ávísum
landi og máli tess.
Næsta árið skuldu
tímarnir so verið býttir
sunduraftur. Timarnir í
donskum til norðurlendskt
mál (við donskum sum
høvuðsmáli). Hinir 300
tímarnir til eitt mál, sum
næmingurin sjálvur valdi
sær. Her koma lærara-
krefturnar sjálvsagt át
avmarka møguleikarnar,
men eisini tær høvdu verið
meira fjølbroyttar, um
okkurt sovorðið skuldi
verið fingið i lag.
Henda undirvísing, sum
byrjar við øðrum skúlaár-
inum, skuldi hildið fram til
jóla triðja árið. So skuldu
næmingar, ið høvdu kast-
að seg útyvir eitt mál
kunnað sloppið eina tíð
(eitt hálvt ár ella tríggjar
mánaðar?) til viðkomandi
land at lært at brúkt
málið.
Eg ivist ikki í, at á
henda hátt var eitt mál
lært so væl, at tað varð
ikki gloymt aftur, so tað
nakrantíð kundi sigast, at
ein næmingurin stóð á
berum í hesum máli.
Hetta førir sjálvsagt
ymsar trupulleikar við sær
fyri skúlan. Men teir
kunnu uttan iva loysast.
Eitt, sum hevði verið
fylgjan av hesum var, at
undirvísingin í øllum
hinum lærugreinunum
mátti verið liðug á jólum
triðja árið. Skal prógv vera
í teimum, kann tað takast
tá. Annars hevði borið til
at lærararnir góvu um-
dømi. Og so skuldu
næmingurin, tá ið hann
var liðugur við uttan-
landaferð sína, lagt fram
fyri skúlan (og censorar)
eina skrivliga uppgávu,
skrivað á tí fremmanda
málinum, og á tann hátt
prógvað, hvat hann hevði
fingið burturúr. Og so
sloppið undan prógvi í
hinum greinunum.
Um nakað tílíkt er
møguligt í øðrum læru-
greinum, dugi eg ikki at
meta um. Men sum viður-
skiftini eru i heiminum nú,
er umráðandi at duga
okkurt fremmant mál.
Petur Martin Rasmussen