Alþýðumaðurinn - 24.04.1996, Blaðsíða 8

t*ywt«imi 'sMáer
• Tölvugataða
• Frostþolna
• Tölvuvogamiða
• Strikamerki
LIMMIÐAR NORÐURLANDS HF.
Strandgötu 31 ■ 600 Akureyri
Sími 462 41 66 • Fax 461 3035
Oktavía Jóhannesdóttir:
Hvers vegna
fjárhagsaðstoð?
Á síðustu árum hefur fjárhags-
aðstoð sveitarfélaga til einstakl-
inga aukist mikið og á það ekki
síst við hér á Akureyri þar sem
fjárhagsaðstoðin hefur u.þ.b.
tvöfaldast frá árinu 1989. Tölu-
vert hefur verið rætt og ritað um
ástæður þessarar aukningar
ásamt með tilgangi og markmið-
um fjárhagsaðstoðarinnar og
verður lauslega fjallað um þessi
atriði hér á eftir. Þá verður lítil-
lega minnst á síaukna þörf fyr-
ir persónulega fjárhagsráðgjöf,
þörf sem sveitarfélögin ættu að
mati greinarhöfundar að sinna
betur.
Tekjusamdráttur
MeginástæÖan fyrir aukinni þörf á
fjárhagsaðstoð á vegum Akureyrar
er án efa atvinnuleysið.
Það eru ekki mörg ár síðan að
allir sem kærðu sig um höfðu
vinnu, næga vinnu, eftirvinnu og
næturvinnu, jafnvel fleiri en eina
vinnu og fleiri en tvær. Ef fjár-
hagsaðstaðan var slæm var tiltölu-
lega einfalt að bæta við sig vinnu
og auka þar með tekjurnar til að
endar næðu saman. Aldraðir jafnt
og öryrkjar áttu oft á tíðum kost á
að drýgja ráðstöfunartekjumar
með hlutavinnu og skólafólk gat
gengið að vellaunaðri sumarvinnu
vísri. Allt heyrir þetta fortíðinni til
og þó að nokkuð hafi lifnað yfir
atvinnumarkaðnum nú að undan-
fömu ganga hundruð manna at-
vinnulausir.
Ráðstöfunartekjur margra þeirra
sem þó hafa vinnu, hafa einn-
ig minnkað, annars vegar vegna
minni kaupmáttar og skattkerfis-
breytinga og hins vegar vegna
minni eftirvinnu og lægra starfs-
hlutfalls.
Það er ekki vafamál að sam-
dráttur undanfarinna ára bitnar
verst á þeim sem minnst hafa fyrir
sig að leggja og tilraunir til kjara-
jöfnunar gegnum skattakerfið hafa
að mínu viti ekki tekist sem
skyldi.
Töluverður hópur fólks í at-
vinnuleit á lítinn eða engan bóta-
rétt, t.d. heimavinnandi fólk og
ungmenni sem aldrei hafa fengið
fasta vinnu. Annar hópur fólks
hefur svo svívirðilega lág laun eða
lágar tryggingabætur að ekki er
nokkur leið fyrir það að draga
fram lífið án sérstakrar aðstoðar.
Hjálp til sjálfshjálpar
Fyrstu tvær greinarnar í nýjum
reglum félagsmálaráðs Akureyrar
lýsa vel markmiðum og tilgangi
fjárhagsaðstoðarinnar sem veitt er
á vegum bæjarfélagsins og verða
þær því birtar hér í heild. Þess má
geta að sérhverju sveitarfélagi ber
lögum samkvæmt að veita fjár-
hagsaðstoð og setja sér reglur þar
um. Hverju sveitarfélagi er þó í
sjálfsvald sett hversu mikil þessi
aðstoð skal vera því í lögum um
félagsþjónustu sveitarfélaga frá
1991, 21. gr. segir aðeins: Fjár-
hagsaðstoð á vegum sveitarfélags
skal vera svo mikil sem nauðsyn
krefur.
»1. gf.
Hverjum manni er skylt að
framfæra sjálfan sig, maka sinn og
börn yngri en 18 ára. Sveitarfélag
skal tryggja að íbúar geti þetta,
enda sé það ekki í verkahring ann-
arra aðila. Geti maður þetta ekki af
ástæðum sem félagsmálaráð Akur-
eyrar metur gildar, og það er ekki í
verkahring annarra aðila, skal Ak-
ureyrarbær með fjárhagsaðstoð
tryggja honum og skylduliði hans
framfærslueyri.
Með fjárhagsaðstoð sinni tek
ur Akureyrarbær einasta að sér
framfærslukostnað umsækjenda og
undir vissum kringumstæðum
(endur)hæfingarkostnað. Fjárhags-
aðstoð er ekki ætluð til fjárfestinga
né greiðslu skulda.
2. gr.
Fjárhagsaðstoð skal jöfnum
höndum vera til þess fallin að bæta
úr vanda sem orðinn er og eins til
að koma í veg fyrir að einstakling-
ar og fjölskyldur verði Ijárhags-
lega ósjálfbjarga. Fjárhagsaðstoð-
ina ber að skoða sem samvinnu
Akureyrarbæjar og þess sem að-
stoðarinnar nýtur og hefur að
markmiði að sá síðarnefndi verði
hið fyrsta fjárhagslega sjálfstæður.
Fjárhagsaðstoðinni skal því alla
jafnan liggja til grundvallar samn-
ingur til ákveðins tíma um það á
hvem hátt hvor þessara aðila skuli
vinna að því að ná þessum sameig-
inlegu markmiðum. Við meðferð
og afgreiðslu umsókna ber að sýna
umsækjanda fyllstu virðingu og
gæta trúnaðar um málefni hans.“
Þessar greinar skýra sig sjálfar,
en þess ber að geta að öllum íbú-
um bæjarins er heimilt að sækja
um fjárhagsaðstoð til félagsmála-
stofnunar og fá rétt sinn metinn af
starfsmönnum hennar.
Kaupa núna - borga seinna
Líklega hefur aldrei verið auðveld-
ara fyrir einstaklinga að fá alls
kyns lánafyrirgreiðslu en einmitt
núna. Flest má kaupa með afborg-
unarskilmálum á afar einfaldan
hátt að ekki sé minnst á (blessuð)
bölvuð plastkorlin. Viðkomandi
þarf einungis að krota nafnið sitt á
þar til gert eyðublað sem seljandi
vörunnar hefur til reiðu og málið
er leyst, í bili að minnsta kosti.
Með þessu móti er hægt að mubl-
era upp hjá sér, skreppa í utan-
landsferð, kaupa sér skárri bfl,
halda jólin hátíðleg á viðeigandi
hátt og gefa bami'nu sínu veglega
fermingargjöf eins og það á vissu-
lega skilið. Eini gallinn er sá að
fyrr eða síðar kemur að skulda-
dögunum og þá er eins gott að
eiga seðla í buddunni.
Staðreyndin er sú að það er
auðvelt að láta glepjast af gylli-
boðum markaðarins og það þarf
bæði mikinn sjálfsaga og gott
skipulag á fjármálunum til að
komast af. Þörfin fyrir aukna fjár-
málaráðgjöf til almennings ætti
því að vera augljós og finnst und-
irritaðri það vera í verkahring
sveitarfélaganna að koma þarna
betur til móts við íbúana. Það er
ekki nægjanlegt að forða fólki frá
hungurdauða með fjárhagsaðstoð,
heldur þarf að veita einstaklings-
bundna fjárhagsráðgjöf og á það
einnig og ekki síður við um þá
sem enn geta haldið sér á floti en
eru í miklum greiðsluörðugleikum.
Ymsar lánastofnanir eru að vísu
famar að bjóða fjárhagsaðstoð og
er það virðingarvert, en þessar
stofnanir eru ekki í stakk búnar til
að taka á félagslegum afleiðing-
um, sem miklir fjárhagsörðugleik-
ar hafa í för með sér. Langtíma
peningavandræði með tilheyrandi
áhyggjum, kvíða og steitu fara
ákaflega illa með fólk og eiga ör-
ugglega sinn þátt í upplausn
margra heimila. Það er því nauð-
synlegt að geta boðið félagslegan
og sálrænan stuðning samhliða
fjárhagsráðgjöfinni og bjarga því
sem bjargað verður.
Höfundur er varaformaður félagsmálaráðs
Akureyrar.
Týndur þonki
Þekkið þið það
að missa tak á hugsun,
sem rennur úr augsýn?
Það rétt glittir í agnarlitið horn,
sem ekki er hægt að ná taki á.
Hvort sem beitt er
klækjum eða kröftum
Dotao, krækt eða pikkað.
Hún er eins og brér
í gömlu skattholi,
dottið niður á bak við skúffu.
Piet Hein
Höfundurinn, sem var danskur heimspekingur,
Ólafsfirðing ar
stórhuga
Fátt hefur staðið Ólafsflrðingum
í veginum fyrir því að byggð fái
að þróast og dafna hér eðlilega
þrátt fyrir erfiðar samgöngur
fyrr á öldinni, því eins og menn
vita þá urðu ekki vega-
samgöngur út frá Ólafsflrði fyrr
en 1948 er vegurinn um Lág-
heiði var opnaður. Þá tók það
Ólafsfirðinga 5-7 tíma að kom-
ast til Akureyrar, því var það
mikil samgöngubót að fá Múla-
veginn sem formlega var opnað-
ur fyrir umferð 17. september
1966. Leiðin styttist þá verulega,
er það tók eina klukkustund að
fara til Akureyrar. Ég flyt til Ól-
afsfjarðar 1971 frá Akureyri og
því löngu orðinn Ólafsfirðingur.
Oft er ég spurð af hverju að
setjast að út með firði á svona ein-
angruðum stað. Einangrun er eitt-
hvað sem ekki er til í dag, því með
tilkomu ganganna, sem opnuð
voru umferð 16. desember 1990,
eru daglegar samgöngur milli Ak-
ureyrar og Ólafsfjarðar.
Á síðastliðnu sumri héldum við
upp á 50 ára kaupstaðarafmæli,
það er eðlilegt og sjálfsagt á tíma-
mótum sem þessum að líta um
öxl, rifja upp liðna tíð í sögu bæj-
arins. Það verður þó ekki gert hér
á þessum vettvangi, það gerir hver
bæjarbúi með sjálfum sér, enda er
saga Ólafsfjarðar langt í frá aðeins
röð bygginga, framkvæmda eða
stjómmála, heldur umfram allt
saga mannlífs í bænum, saga þess
fólks sem bærinn hefur byggt um
lengri eða skemmri tfma.
Áð fortíð skal hyggja þegar
framtíð skal byggja. Þetta em sí-
gild sannindi. Þróunin hefur um
margt verið ör. En eitt hefur ekki
breyst og breytist vonandi aldrei;
tilfinningin og hlýhugur hvers
bæjarbúa gagnvart bænum sínum.
í bæjarfélagi eins og Ólafsfirði
er af nógu að taka. En þótt miklar
framkvæmdir séu í gangi, í skóla-
málum, æskulýðs- og íþróttamál-
um, félagsmálum, svo fáein svið
séu nefnd og jafnframt kappkost-
að að bæta sífellt þá þjónustu sem
veitt er af hendi bæjarins og bæta
við nýjum þjónustuþáttum, þá er
aldrei nóg að gert. Verkefnin eru
óþrjótandi. Sem betur fer. Þannig
á það að vera í bæ í örum vexti,
þar sem stefnt er fram á veg. Ól-
afsfirðingar hafa alltaf verið sjálf-
um sér nógir, svo sem í atvinnu-,
menningar-, félags-, tómstunda-
og íþróttamálum.
Hér er eitt skemmtilegasta
fuglasafn landsins þar sem gefur
að líta fugla og önnur dýr í sfnu
náttúrulega umhverfi, svo og
bókasafnið. Grunnskólinn er ein-
setinn hjá okkur og geta ekki öll
sveitarfélög státað sig af slíku.
Nefna má Félagsmiðstöðina
Tunglið sem er fyrir æskuna, fé-
lagshús aldraðra sem tekið var í
notkun á síðasta ári, mikla og öra
uppbyggingu á íþróttasviðinu, nýtt
fjölnota íþróttahús í tengingu við
sundlaugina, nýjan skíðaskála,
upphitaðan grasvöll, félagshús
hestamanna, svo ekki sé minnst á
nyrsta 9 holu golfvöll landsins og
mikla uppbyggingu félagslegra
íbúða, en 5 leiguíbúðir verða tekn-
ar í notkun nú í sumar. Ekki má
gleyma Bamaheimilinu og Heilsu-
gæslunni, sem vel er búin tækjum
og er það að þakka þeim félags-
samtökum sem hér starfa.
Hitaveita Ólafsfjarðar er elsta
hitaveita landsins sem hitaði upp
heilt sveitarfélag.
Af þessari upptalningu má sjá
að það þarf engan að undra þó ég
hafi ílengst hér. Ólafsfjörður hefur
upp á allt það að bjóða sem til
þarf að fjölskyldan geti dafnað og
þroskast. Við Ólafsfirðingar get-
um verið stoltir af bænum okkar,
og við erum það, þótt vitaskuld
geti menn greint á um leiðir að
mikilvægum markmiðum, það er
eðlilegt. Við Ólafsfirðingar getum
því horft bjartsýnir fram á veg, til
framtíðar og gert góðan bæ enn
betri.
Jónína Óskarsdóttir.
Höfundur er bæjarfulltrúi á Ólafsfirði.