Fréttablaðið - 25.05.2011, Blaðsíða 4

Fréttablaðið - 25.05.2011, Blaðsíða 4
25. maí 2011 MIÐVIKUDAGUR4 FRÉTTASKÝRING Hver eru árhrif öskufalls á skordýralíf? Öskufall frá eldgosinu í Eyjafjalla- jökli í fyrra olli því að fjöldi hun- angsflugna er nú ekki svipur hjá sjón á áhrifasvæði gossins. Nýtt landnám hunangsflugna þarf að koma til að einhverju leyti, segir skordýrafræðingur. Afföll skor- dýra kunna að hafa tímabundin áhrif á þroska gróðurs enda gegna skordýr stóru hlutverki í nátt- úrunni við frævun plantna. Á þetta bendir Erling Ólafsson, dýrafræðingur hjá Náttúrufræði- stofnun. „Ef býflugur eða hun- angsflugur verða fyrir áföllum þá nýtur þeirra ekki lengur við til að fræva plöntur, en það hlutverk þeirra í lífríkinu er afar þýðingar- mikið.“ Hann tekur fram að marg- ar plöntur í íslenskri náttúru séu háðar skordýrafrævun. Erling segir að eldgosið í Eyja- fjallajökli í fyrra hafi valdið því að hrun hefur orðið hjá hunangs- flugum og ekki sé vitað hvað það tekur langan tíma fyrir þær að ná fyrri stofnstærð. „Í raun þarf nýtt landnám inn á svæðin til að flýta fyrir batanum. Drottningin hefur búskapinn ein síns liðs að vori en fáar drottning- ar urðu til á svæðinu síðastliðið haust til að leggjast í vetrardvala og taka við kyndlinum í vor.“ Erling segir að slíkt landnám þurfi ekki að taka langan tíma en „þá þurfi þær að frá frið fyrir eldgosum“ eins og Erling kemst að orði. Engar sérstakar rannsóknir eða talningar liggja fyrir um afleiðing- ar eldgossins í fyrra á skordýralíf. Þó býr Náttúrufræðistofnun yfir áhugaverðum gögnum úr öðru verkefni, eða Vöktun fiðrilda, sem eftir er að vinna úr. Ekki fer þó á milli mála að breyting hefur orðið á skordýralífi undir Eyjafjöllum samanborið við fyrri ár. svavar@frettabladid.is ■ Frævun er flutningur frjókorna frá frjóhnappi til frænis. ■ Frjókorn eru afar smá eða á stærð við rykkorn. Hlutverk þeirra er það sama og hjá sáðfrumum dýra. Frjókornin þroskast inni í frjóhirslum í frjóhnöppum frævlanna, en segja má að frævlar séu hinn karllegi hluti blóm- plöntunnar. ■ Þegar frjóhnapparnir eru þroskaðir þá opnast þeir og frjókornin losna og berast með margvíslegum leiðum til blóms á annarri plöntu af sömu tegund. Algengast er að frjókornin berist á milli plantna með skordýrum en aðrir dýrahópar svo sem fuglar eða jafnvel spendýr bera einnig frjókorn. Frjókorn berast líka á milli plantna með vindinum eins og mjög algengt er hérlendis. ■ Kvenlegur hluti blómplöntu kallast fræva. Efsti hluti frævunnar nefnist fræni en það veitir frjókornum viðtöku og festast þau þar vegna þess að frænið er loðið eða slímkennt. ■ Þegar frævunin eða flutningur frjókorna til frænis hefur átt sér stað getur frjóvgun orðið. Heimild: Vísindavefurinn AUGLÝSINGADEILDIR FRÉTTABLAÐSINS – AUGLÝSINGASTJÓRI: Jón Laufdal jonl@frettabladid.is ALMENNAR SÍMI 512-5401: Hendrik Sigurðsson hendrik@frettabladid.is, Guðmundur Steinsson gudmundurs@365.is, Laila Awad laila@365.is, Örn Geirsson orn.geirsson@365.is, Hjördís Zoëga hjordis@frettabladid.is ALLT SÍMI 512-5402: Jóna María Hafsteinsdóttir jmh@365.is, Þórdís Hermannsdóttir thordish@365.is SÉRBLÖÐ SÍMI 512-5016: Sigríður Hallgrímsdóttir sigridurh@frettabladid.is, Hlynur Þór Steingrímsson hlynurs@365.is, Benedikt Freyr Jónsson benediktj@365.is RAÐAUGLÝSINGAR /FASTEIGNIR SÍMI 512-5403: Hrannar Helgason hrannar@365.is, Viðar Ingi Pétursson vip@365.is ÞJÓNUSTUAUGLÝSINGAR SÍMI 512-5407: Sigurlaug Aðalsteinsdóttir sigurlaug@365.is, Arna Rut Kristinsdóttir arnarut@365.is, Guðný Gunnlaugsdóttir gunny@365.is KYNNINGARSTJÓRI: Einar Skúlason einar.skulason@365.is Hvað er frævun? Frjóþráður Frjókorn Frjóhnappur Krónublað Bikarblað Egg- fruma Frævill Eggleg Stíll Fræni Fræva Verða öskunni að bráð Humlur eru að mestu horfnar af þeim svæðum þar sem mest öskufall var í gosinu í fyrra. Þær þurfa að nema land að nýju til að sinna mikilvægu hlutverki sínu. Humlur eru mikil- vægir frjóberar í íslenskri náttúru. Undir Eyjafjöllum er fjöl- breyttara gróðurfar heldur en í nágrenni við Vatnajökul. Humlur gegna mikilvægara hlutverki þar sem gróður er fjölbreyttari. Engjarós, smárar og bláklukka eru á þessum svæðum. Á vorin sækja drottningar hunangs- flugna í víði til að sækja frjókorn. *Hóst* Erfitt er að meta hver áhrifin verða á gróðurfar vegna fækkunar hunangsflugna. Lítið er af bláberjum á öskufallssvæðum miðað við mörg önnur landsvæði og því áhrif á berjasprettu ekki tiltakanlega mikil. Hlutverk humla við frævun er vanmetið í íslenskri náttúru. Tugþúsundir, sumir segja milljónir flugna, eru að vinna mánuðum saman. Skyldi mikilvægi þessa vera mönnum hugstætt? Hringrásin í náttúrunni er viðkvæm og lítið þarf til að raska henni. VENJULEGT ÁRFERÐI Humlur gegna mikilvægu hlutverki og lítið þarf til að raska viðkvæmu jafnvægi í náttúrunni. EFTIR ÖSKUFALL Þegar askan fellur á gróður og viðkvæm smádýr hefur það töluverða röskun í för með sér. VEÐURSPÁ Alicante Basel Berlín Billund Frankfurt Friedrichshafen Gautaborg Kaupmannahöfn Las Palmas London Mallorca New York Orlando Ósló París San Francisco Stokkhólmur HEIMURINN Vindhraði er í m/s. Hitastig eru í °C. Gildistími korta er um hádegi. 26° 26° 19° 14° 21° 24° 14° 14° 22° 17° 28° 27° 33° 18° 20° 16° 15°Á MORGUN Vaxandi S- og SA-átt, hvassast SV- og V-til. FÖSTUDAGUR 5-10 m/s. 5 4 4 6 77 8 2 6 4 6 7 6 4 3 4 3 3 2 3 2 3 6 6 6 8 7 5 10 8 6 7 SUÐLÆG ÁTT MEÐ VÆTU næstu daga en í fyrra- málið gengur í stífa suðaustanátt um sunnan og vestanvert landið með rigningu síð- degis. Víða einhver úrkoma aðra nótt. Á föstudag verður rigning suðaust- an til í fyrstu en annars víða skúrir. Hlýnar í veðri. Elísabet Margeirsdóttir veður- fréttamaður ELDGOS Í GRÍMSVÖTNUM Jóhanna Sigurðardóttir forsætis- ráðherra og Ögmundur Jónas- son innanríkisráðherra komu til Kirkjubæjarklausturs í gær og fóru yfir stöðu mála með aðgerða- stjórn og almannavarnanefnd. Ráðherrarnir heimsóttu einnig ferðaþjónustuna að Hunkubökkum og hjúkrunar- og dvalarheimilið Klausturhóla og ræddu við íbúa og starfsfólk. Jóhanna segir ríkisstjórnina staðráðna í að gera allt sem í henn- ar valdi stendur til þess að koma fólki á svæðinu til aðstoðar. „Við munum létta fólki erfiðleik- ana sem það er í núna og verður sennilega í áfram. Því þó að gosið hætti fljótlega eða það sljákki veru- lega í því þá verður fólk að glíma við þetta öskufall og afleiðingar þess í vikur eða mánuði. En við vonum það besta,“ segir Jóhanna. Búið er að samþykkja beiðni yfir- valda á svæðinu um áframhaldandi viðveru og aðstoð lögreglunnar á Kirkjubæjarklaustri og nær- liggjandi sveitum. Þá er unnið að gerð aðgerðaáætlunar undir for- ystu Almannavarna og bíður ríkis- stjórnin eftir henni. „Við erum að fara yfir allt svæð- ið og meta þörfina eftir aðstoð. Við búum að nokkurri reynslu eftir Eyjafjallajökul sem mun gagnast okkur vel við þessar aðstæður þar sem verið er að meta þetta erfiða mál,“ segir Jóhanna. - sv Ráðherrar áttu fund á Kirkjubæjarklaustri í gær: Ríkisstjórnin kemur íbúum til aðstoðar HEIMSÓKN Í KLAUSTURHÓLA Ráðherrarnir áttu stutt spjall við Ragnar Gíslason, íbúa í Klausturhólum. Ragnar segist hafa fundið dálítið fyrir öskunni og það sé undarleg tilfinning að vita af eldgosi í næsta nágrenni. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI Veiðimálastofnun mælist til þess að þeir hafi samband sem verða varir við dauðan fisk, jafnt seiði sem stærri fisk, í vötnum eða ám þar sem öskufalls gætir frá eld- stöðinni í Grímsvötnum. Stofnunin mun fylgjast með framvindu mála og reyna eftir föngum að vera fólki til ráðgjafar og skoða vötn þar sem fiskdauða verður vart. Fréttir berast af því að veiðiárnar í Skaftárhreppi séu litaðar af ösku- framburði. Í eldfjallaösku geta verið eiturefni eins og flúor og álsambönd. Þegar úrkoma verður skolast þessi efni auðveldlega út og í nærliggj- andi vötn og geta valdið þar dauða lífvera. - shá Fólk beðið að fylgjast með fiskdauða: Veiðiár litaðar af ösku RÍKI VATNAJÖKULS Horft frá Vatnajökli til suðvesturs yfir Skaftá, Fögrufjöll og Langasjó. MYND/UMHVERFISRÁÐUNEYTIÐ

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.