Íslendingur - 30.04.1947, Blaðsíða 5

ÍSLENDINGUR
5
Miðvikudagur 30. apríl 1947
Verkamenn rerða að vera á varð-
bergi. -
Kommúnistar ætía að reyna að efna
til pólitiskra verkfalia.
Allt til liaustsins 1944 voru komm-
únistar ábyrgðarlausir í íslenzkum
stjórnmálum. Þessi aðstaða var þeim
að mörgu leyti einkar hagstæð. Þeir
gátu óhræddir deilt á stjórn landsins
fyrir allt, sem þeir töldu fara aflaga,
því að þeir höfðu aldrei átt sæti í
ríkisstjórn, og fólk vissi því ekki,
hversu lítið var að marka glamur-
yrði • þeirra. Byltingarstefna þeirra
og ofbeldislmeigð gerði þó það að
verkum, að friðsamir og lýðræðis-
sinnaðir borgarar forðuðust þá. For-
ingjar kommúnista skildu brátt, að
einræðisstefna þeirra myndi aldrei
megna að brjóta á bak aftur hina rót-
grónu lýðræðisást og einstaklings-
hyggju íslenzku þjóðarinnar, nema
brögðum væri beitt Tóku þeir því
upp nafnið „sameiningarflokkur al-
þýðu — Sósíalistaflokkurinn“, og
lýstu jafnframt yfir, að öll einræðis-
hneigð og byltingaraðgerðir væru
þeim víðs fjarri. Þessi nafnbreyting,
jafnhliða þeirri barnalegu ályktun
inargra, að barátta Ráðstjórnarríkj-
anna við hlið vestrænu lýðræðisríkj-
anna sannaði lýðræðisást kommún-
ista, gerði það að verkum, að komrn-
únistar fengu 10 þingmenn kjörna í
kosningunum 1942.
Kommúnistar hafa, hér sem annars
staðar í heiminum, valið verklýðs-
samtökin sem gróðurreit sinn. Þessi
stétt hefir jafnan átt við misjöfn
kjör að búa, og réttmætum kröfum
hennar oft verið lítil sanngirni sýnd,
meðan samtök hennar voru í molum.
Kommúnistar hafa hins vegar lofað
verkamönnum gulli og grænum skóg*
um og reynt af fremsta megni að sann
færa verkalýðinn um það, að þeir
einir væru vinir hans, en allir aðrir
sætu á svikráðum við alþýðuna.
Með takmarkalausum blekkingum
liefir þeim þannig tekizt að fá fjölda
verkamanna til fylgis við sig og
stuðnings við stefnu, sem þó miðar
að stofnun þjóðskipulags, sem svipt-
ir verkalýðinn öllu frelsi.
Meginhluti þeirra þúsunda ís-
lenzkra kjósenda, sem gaf kommún-
istum atkvæði sitt 1942 og aftur
1946 treysti því, að mark væri tak-
andi á glamuryrðum kommúnista
um umbætur á kjörum alþýðunnar
á grundvelli lýðræðis og mannrétt-
inda. Kommúnistaforingjarnir voru
því í miklum vanda staddir. Áttu þeir
að snúa sér að ábyrgu umbótastarfi
og láta baráttuna í þágu hins alþjóð-
lega kommúnisma og Rússlands,
móðurlands kommúnismans, víkja
fyrir hagsmunum íslenzkrar alþýðu,
sem sýnt hafði þeim svo óverðskuld-
að traust? Það var auðvitað algert
fráhvarf frá boðorðum hinna komm-
únistisku kennifeðra að ganga til
borgaralegs samstarfs, en kjósend-
ur „sameiningarflokksins“ vildu ekki
lengur láta sér orðin tóm nægja. Þeir
vildu framkvæmdir loforðanna.
Þeir féllu við prófið.
Sj álfstæðismenn hafa alla tíð ver-
ið höfuðandstæðingar kommúnista,
enda lífsskoðun þeirra byggð á ,allt
öðrum hugsjónum. Þeir hafa aldrei
haft trú á einlægni kommúnista til
lýðræðislegra umbóta. Þeir gerðu
sér hinsvegar ljóst, að þjóðin yrði
að reka sig á til þess að skilja hið
raunverulega eðli kommúnista. Þeir
buðu því kommúnistum samvinnu
um framkvæmd stjórnarstefnu, sem
miða skyldi að því að skapa íslenzkri
alþýðu efnahagslegt öryggi á grund-
velli lýðræðis og einstaklingsfrelsis.
Væri nokkuð mark takandi á fjálg-
legum prédikunum kommúnista um
umhyggju þeirra fyrir verkalýðnum,
hlutu þeir að vinna hér einlæglega
að og láta öll önnur sjónarmið víkja.
Því miður reyndust Sjálfstæðis-
menn og aðrir andstæðingar komm-
únista hér sannspáir. Umhyggjan
fyrir velferð og öryggi íslenzkrar al-
þýðu var aðeins á vöruin þeirra, en
þjónkunin við sæluríkið í austri
hjartans mál, sem allt varð að víkja
fyrir.Og í því þjónustu starfi sínu svif
ust kommúnistar þess jafnvel ekki
að nota samtök verkalýðsins til upp-
reisnaraðgerða gegn löggjafarþingi
þjóðarinnar.
Kommúnistar hafa því opinberað
raunverulegt eðli sitt, svo að ekki
verður um vilzt. Það er mikils um
vert, að íslenzk alþýða skilji véla-
brögð þeirra. Kommúnistar hafa
ekki hikað við að beita valdaaðstöðu
sinni í verklýðsfélögunum gegn hags-
munum þjóðarinnar. Það var í raun-
inni aldrei ætlun þeirra að fara fyrir
fullt og allt úr ríkisstjórninni. Hins
vegar voru þeir orðnir haldnir hinni
sömu trú og Framsóknannenn forð-
um, að landinu yrði ekki stjórnað
án þeirra, og lýðræðisflokkarnir
myndu aldrei þora að mynda stjórn
án þeirra, meðan þeir hefðu völdin i
verklýðshreyfingunni. Samtök ís-
lenzks verkalýðs hafa aldrei verið
þeim annað en áhrifaríkt tæki í
valdabaráttu þeirra. Þetta verða
verkamenn umfram allt að skilja,
því að margt bendir til þess, að þeir
hyggist nú nota þessi samtök til þess
að skapa algert öngþveiti í landinu,
enda þótt slíkt hlyti að valda verka-
lýðnum sjálfum stórtjóni.
Pólitísk verkföll.
Kommúnistar voru allra flokka öt-
ulastir við hækkun fjárlaganna, eink-
um eftir að þeir fóru úr stjórninni.
Eftir að stjórnarflokkarnir höfðu
samþykkt verulegar tollahækkanir til
þess að mæta hinum risavöxnu út-
gjöldum, risu kommúnistar hins veg-
ar upp til handa og fóta, og töldu
þessar ráðstafanir stórfellda árás á
alþýðu landsins. Tollahækkanir eru
að sjálfeögðu vafasöm ráðstöfun og
hreinasta hrossalækning á því vand-
ræðaástandi, sem ríkjandi er í efna-
hagsmálum þjóðarinnar, en það er
harla hjákátlegt, þegar konnnúnist-
ar, merkisberar fjársóunar og fyrir-
hyggjuleysis, rjúka upp með ofsa,
þegar ríkisstjórnin gerir ráðstafanir
til þess að fá fé til þess að standast
útgjöldin.
Það er þegar orðið ljóst, að
kommúnistar ætla að nota tollahækk-
anirnar sem átyllu til pólitískra verk-
falla. Bæði í Reykjavík og á Akur-
eyri hafa hinar kommúnistisku stjórn
ir verklýðsfélaganna tekið undir
blekkingar foringjanna og hótað
verkföllum.
Það hlýtur að vera hverjum manni
ljóst, að tollamir koma fyrst og
fremsl niður á þeim, sem kaupa ýms-
an munaðarvarning, og að því leyti
eru þeir réttlátir, því að það er vissu-
lega rétt, að alþýða rnanna þolir yf-
irleitt ekki meiri álögur, því að nóg
er fyrir. Matvörur allar eru undan-
þegnar tollahækkuninni. Þá er þess
jafnframt að gœta, sem kommúnist-
ar vandlega forðast að minnast á, að
alla hœkkun á venjulegum nauð-
synjavörum fœr fólk bcetta með hœkk
aðri vísitölu, eða auknum niður-
greiðslum úr ríkissjóði.
Mikið i húfi.
Takist kommúnistum með blekk-
ingum að fá verklýðsfélögin til þess
að gera pólitísk verkföll í því skyni
að steypa núverandi ríkisstjórn, get-
ur það haft örlagaríkar afleiðingar.
Það er öllum vitanlegt, að dýrtíðin
er að sliga atvinnuvegina, því að vér
getum ekki lengur selt framleiðslu-
vörur þjóðarinnar fyrir það verð,
er framleiðendur þurfa að fá fyrir
þær. Stöðvist atvinnuvegirnir, þýð-
ir lítið að gera kaupkröfur. Þá er
liins vegar draumur kommúnista um
hrun og upplausn orðinn að veru-
leika, en verkamenn og öll alþýða
stendur eftir snauð og atvinnulaus.
Það væri ömurlegt, ef Jiin merki-
lega nýsköpun íslenzks atvinnulífs
yrði kæfð í fæðingunni fyrir hand-
vönnn eina. Það áfall yrði tilfinn-
anlegast fyrir íslenzka alþýðu, því að
aðeins með eflingu atvinnuveganna
er liægt að tryggja henni sæmileg
lífskjör. Kommúnistar vilja ekki, að
alþýðan búi við góð kjör, því að þá
vita þeir, að hún vill ekki hlusta á
upplausnar- og byltingaboðskap
þeirra. Yerkamenn verða því að vera
vel á verði. Sarntökum þeirra hefir
verið veitt mikilsverð viðurkenning
af sjálfum löggjafanum, en um leið
verður ábyrgð þeirra mikil. Einlægt
samstarf verkamanna og atvinnurek-
enda er eina leiðin að farsælli lausn
dýrtíðarinnar og annarra vandamála
atvinnuveganna. Allir þjóðhollir og
lýðræðisunnandi verkamenn verða
að sameinast gegn því, að hinum
LÁRUS J. RIST:
Synda eða sökkva
Endurminningar. Akureyri 1947.
Prentsmiðjn Rjörns Jónssonar.
Á síðari árurn hafa margir hér á
landi orðið til að rita og gefa út end-
urminningar sínar. Hafa þær verið
mjög misjafnar að gæðum, sem von
er íil; skapgerðir, aðstæður og ævi-
kjör eru eins mismunandi og menn-
irnir eru margir. Alltaf er því eitt-
hvað úýtt í hverju slíku riti, og er þá
mesl undir því komið, hvernig með
efnið er farið. Þessi bók, sem hér ure
ræðir, er ein hin bezta á sínu sviði.
Lárus J. Rist er landskunnur mað-
ur, brautryðjandi á sviði skólaleik-
fimi og sunds, og hann hefir aflað
sér mikillar og víðtækrar þekkingar
í þeim greinum bæði utanlands og
innan. Lesandinn má því búast við
margbreytilegu efni og að margt beri
á góma í endurminningum þessum,
enda bregzt Lárus ekki því trausti
og hefir frá mörgu að segja.
Hann elzt upp við fátækt suðvestan-
Iands, fer átta ára gamall norður í
Eyjafjörð, gengur í gagnfræðaskól-
ann á Möðruvöllum og útskrifast það
an tvítugur að aldri. Einn vetrartíma
vinnur hann að klæðagerð í Noregi,
en hverfur heim aftur vegna heilsu-
brests. Þá fer hann að stunda sund-
kénnslu. En hugurinn leitar lengra.
Hann brýzt í að sigla við lítil efni
til lýðháskólans í Askov og stundar
þar nám í tvö ár; en honum finnst
hann þurfa enn að fullkonma sig í
þeim greinum, sem hann hefir fengið
áhuga fyrir og telur nauðsynlegar
þjóð sinni til þrifa, og nieð tvær
hendur tórnar byrjar hann leikfimi-
nám í Statens Gynmastik Tnstitut i
Kaupmannahöfn. Bjartsýni lians og
dugnaður og aðstoð góðra manna
greiða svo götu hans, að 27 árá gam-
all hefir hann náð fyrsta marki sínu
á lífsleiðinni og er viðbúinn að hefja
það þjóðþrifastarf, sem liann hefir
unnið að fram að þessu. í 25 ár
kennir hann leikfimi í gagnfræða-
skólanmn á Ákureyri og auk þess
sund á sumrin bæði þar og annars
staðar. Laun hans eru þá svo lág, að
hann verður að hafa ýmislegt fleira
fyrir stafni, og um ára skeið er hann
ráðsmaður spítalans á Akureyri.
Þegar tímar líða, fer hann að langa
lil að breyta. til og flytjast nær
bernskustöðvunum; 56 ára gamall
hverfur liann aftur til suðurlands, og
sundlaugin í Hveragerði er sannorð-
asta vitni verka lians síðustu 10 árin.
Bókin hefir mjög mikið menning-
argildi, hvar sem á hana er litið,
enda ber hún það með sér, að hún
er sönn og sanngjarnlega dæmt um
menn og málefni, og margir kaflar
liennar eru prýðilega ritaðir. Lárus
hefir gott lag á að lýsa, hvernig ó-
mikilvægu samtökum þeirra sé beitt
í þágu pólitískra upplausnarafla, sem
einungis skapa verkalýðnum ógæfu.
framfærinn og hlédrægur unglingur
með litlu sjálfstrausti, en heilbrigðri
bjartsýni og margvísi, þroskast, þjólf-
ast og verður að fullorðnum, mennt-
uðum manni, sem veit, hvað hann
vill, og kann að beita kröftum sínum
og þekkingu. Sérstaklega virðist bók-
in eiga erindi til ungra manna. Hún
sýnir þeim, hvers einlægur og heil-
brigður vilji er megnugur, þótt fjár-
hagur sé þröngur og skilningur al-
mennings takmarkaður og sljór; og
hún bendir þeim á, hve nauðsynlegt
er að vera bjartsýnn, stunda andlega
heilbrigði og hafa nytsöm verkefni
fyrir slafni. Ungir menn æltu að í-
huga vel það, sem Lárus segir um
leikfimi yfirleilt; hann varar þar við
mörgu, sem ungum og lílt reyndum
íþróttamönnum hættir við að hnjóta
um og á ekkert skvlt við heilbrigða
Hkamsmenntun.
Lárusi hefir tekizl að gera bókina
skennntilega frá upphafi til erúla.
Hann er gæddur góðlátri kímni, sem
hann beitir þó óvíða nema gagnvart
sér, og hún ferst honuin alls staðar
mjög vel. Má l. d. benda ú kaflann,
þar sem hann fer alfarinn frá Akur-
eyri, ríðandi á vélhjólinu, sem hann
kallar Sörla: „Er út fyrir Glerána
kom, ,spýtti ég í‘, eins og þeir kalla
það bílstjórarnir, og fór að syngja
um hið góða tungl, sem um loftið
líður, þó að sjálf sólin væri i hádeg-
isstað. Þá komst ég að raun um, að
fararskjóti minn átti ennþá einn kost,
sem ég hafði ekki talið honum - til
gildis, en liann var sá, að svo hátt lét
í lionum, að ég gat sungið fullum
rómi án þess að verða fyrir því kval-
ræði að þurfa að hlýða á minn eigin
söng.“
Nafn bókarinnar er vel valið. Hún
er í stóru broti, 297 bls. að lesmáli,
prýdd 30 myndum, og frágangur
allur af prentsmiðjunnar hendi er
hinn vandaðasti. -— Hafi Lárus kæra
þökk fyrir bókina, og hver sá, sem að
útgáfu hennar hefir unnið!
/. R.
NÝ DRENGJABÓK
Fyrir nokkru gaf Bókaútgáfan
„Norðri“ út í íslenzkri þýðingu
drengjabók, er nefndist Benni í leyni-
þjónustu. Náði bók þessi miklum vin-
sældum hjá unglinguin. Nú hefir
,,Nojðri“ gefið út aðra bók um ævin-
lýramanninn Benna, og heiti.r hún í
íslenzku þýðingunni ..Benni í frum-
skógum Ameríku“. Er bók þessi full
af „spennandi" ævintýrum, sem
drengir munu án efa hafa gaman af.
Gunnar Guðmundsson hefir þýtt bók
ina, en prentuð er hún í Prentverki
Odds Björnssonar. Frágangur allur
er smekklegur.
Herídavmnusýfttiig skóSa-
barna.
Sýning á handiðju, teikningum og vinnu-
bókum skólabarna verður í barnaskólan-
um næstk. sunnudag 4. maí frá kl. 2—8
s. d. — Athygli skal vakin á því, að þenn-
an dag fer fram kaffisala í skólanum til
ágóða fyrir skíðaskóla barnaskólans. Er
þess vænZt, að bæjarbúar drekki þarna
síðdegiskaffið, um leið og þeir skoða sýn-
inguna,