Íslendingur - 07.05.1947, Blaðsíða 4

4
ÍSLENDINGUR
MiðVikudaginn 7. maí 1947
iÞanlía6rot
FRA LIÐNUM DOGUM.
Eyðing Guðrúnarsíaða
ISLENDINGUR
Ritatjórí og ábyrgðarmaður:
MAGNÚS JÓNSSON:
Útgefandi: Útgáfufélag íslendings
Skrífatofa Gránufélagsgötu 4.
Sími 354.
Auglýsinger og afgreiðsla:
Svanberg Einarsson,
Póttkólf 11«.
PRENTSMIÐJA BJÖRNS JÓNSSONAR H'F
Upplausn eða
þegnhollusta.
EldhúsumræSurnar hafa hreinsaS
loftiS. Ríkisstjórnin hefir hreinskiln-
islega skýrt þjóðirtni frá ástandi og
horfum í þjóðarbúskap íslendinga
og heitið á þjóðina um samstarf um
þau erfiðu viðfangsefni, sem nú bíða
úrlausnar. Það er svo að verulegu
leyti komið undir þegnskap hinna
ýmsu stétta þjóðfélagsins, hvort hér
ríkir á næstunni blómlegt atvinnulíf
og velmegun eða upplausn og fjár-
málaöngþveiti.
Það mun nú enginn vera lengur í
vafa um það, að nýsköpun atvinnu-
vega þjóðarinnar og kaup hinna
nýju og fullkomnu atvinnutækja er
sú undirstaða, sem efnahagslegt sjálf
stæði þjóðarinnar hlýtur að miklu
leyti að byggjast á í framtíðinni.
Með þeim tryggjum vér framleiðslu-
stéttum þjóðarinnar jöfn starfsskil-
yrði við hliðstæðar stéttir annarra
þjóða. Hvað þetta snertir verðum
vér því fullkomlega samkeppnisfærir
við aðrar þjóðir. Það er svo aftur
þjóðarinnar sjálfrar að tryggja hin-
um nýju framleiðslutækjum þau
starfsskilyríi, að vár getum orðið
samkeppnlsfærir við aðrar þjóðir.
hvað verðlag snertir.
Nú er svo komið, »ð hinar miklu
inneignir þjóðarinnar erlendis eru
að mestu eyddar. Þótt þar hafi ó-
naitanlega verið farið nokkuð geyst
í sakirnar, hlýtur þó öllum að hafa
métt vera það ljóet, að ekki er bæði
hægt að eiga hinn erlenda gjaldeyri
og kaupa fyrir hann ný framleiðslu-
tæki, eins og Ólafur Thors benti á í
útvarpsræðu sinni. Nú verður það
hlutverk hinna nýju framleiðslu-
tækja að skapa nýjan gjaldeyri. Það
er því að þessu leyti engin ástæða íil
svartsýni um efnahagelega afkomu
þjóðarinnar í framtíðinni — ef þjóð-
in nú skilur sinn vitjunartíma.
Það var vitanlegt, að margvíslegir
efnahagslegir örðugleikar myndu
fylgja í kjölfar styrjaldarinnar. Sam-
keppni er nú að hefjast á ný um
markaðina, og vér íslendingar verð-
um þar að sjálfsögðu að beygja oss
fyrir sömu lögmálum og aðrar
þjóðir. Vér verðum því að vera við
því búnir að standast þá samkeppni,
Undir því er öll efnahagsleg afkoma
þjóðarinnar komin. Hins vegar
neyðumst vér nú til þess að horfast
í augu við-þá geigvœnlegu staðre-ynd,
að framleiðslukostnaður íslenzkta
afurða er orðinn svo stórkostlegur,
að flestar, e) ekki allar, aðrar þjóðir
Sumarið komið.
OG NÚ er loksins blessað sunjarið kom-
ið, og er það orðið langþráð hér Norðan-
lands eftir hina miklu snjóa. Undanfarna
daga hefir verið sólskin og blíðviðri, þótt
’.eruleg sumarhlýja sé ekki enn komin í
loftið. Snjórinn er nú óðum að þiðna, og
jörðin og fólkið farið að fá á sig vorblæ.
Gróðarilm er tekið að leggja upp úr jörð-
inni, og ungu stúlkurnar okkar eru farnar
að klæðast ljósum búningi og sumar-
„drögtum". Og lóan er „komin að kveða
burt snjóinn". Vorgróandinn er að byrja,
og vorið hefir lífgandi áhrif á fólkið. Von-
andi verður móðir náttúra gjöful við ís-
lenzku þjóðina á þessu sumri.
Garðarnir.
AKUREYRI hefir löngum þótt sumar-
fagur bœr, og valda þar miklu hinir fall-
i egu garðar, sem víða eru við hús — þótt
Listigarðurinn beri þar að sjálfsögðu af.
Nú er garðvinnan að hefjast og mikils um
vert, að rétt sé hlúð að hinum veikbyggða
nýgræðingi, er hann fer að gægjast upp.
í Reykjavík eru sérstakir garðyrkjumenn
t þjónustu bæjarins. Er það til mikils hæg-
lí-.ðia fyrir garðeigendur að geta leitað til
séjfróðra manna í garðrækt. Virðist full
ásíæða til þess fyrir Akureyrarbæ að ráða
garðyrkjumann til starfa í bænurn. Ætti
hann að hafa nóg verkefni, og myndu
haja aðslöðu til þess að bjóða vörur
sínar fyrir lœgra verð á heimsmark-
aðinum.
Það er því augljóst mál, að róttæk-
mn aSgerðtun í dýrtíðarmálunum
verður ekki lengur slegið á frest.
ÞaS er óumflýjanlegt að lækka fram-
leiðslukostnaðinn, ef framleiðslan á
ekki að etöðvast, því að til lengdar
verða framleiðslutækin ekki rekin
með halla. Það er tilgangslaust að
blekkja sjálfan sig með því, að hægt
sé að halda lengur áfram á sömu
braut og leyfa dýrtíð og verðbólgu
enn að magnast i þeirri barnalegu
trú, að allt kunni þetta að fara vel,
og aðvörunarorð ríkisstjórnarinnar
séu aðeins barlómur og hrakspár.
Þótt fyllsta bjartsýrii sé látin ráða og
gert ráð fyrir að framleiðsluvörur
þjóðarinnar í ár seljist fyrir fram-
leiðslukostnaðarverð, ættu það að
vera j’afn augljós sannindi. að dýr-
tíðin er sú meinsemd, sem hlýtur að
valda stöðvim atvinnuveganna innan
skamms, ef ekki er að gert, og á eng-
an hátt viturlegt að fresta öllum að-
gerðum þar til í óefni er komið.
Það virðast öll líkindi til þess, að
dýrtíðin verði sú Herkúlesarþraut
sem þjóðinni reynist erfiðast að
leysa, enda hafa allar tilraunir í þá
átt hingað til reynzt árangurslausar,
En þessi þraut verður óneitanlega
prófsteinninn á getu íslendinga íil
þess að lifa sern sjálfstæð þjóð í
landi sínu. Bresti þjóðina gæfu iil
þess að sýna þá þegnlund og fórn-
fýsi, sem nauðsynleg kann að verða
til úrlausnar þessu vandamáli, og
neyðist þjóðin af þeim sökum að
leita ásjár annarra þjóða um fjár-
hagslega aðstoð, er sjálfstæði þjóð-
arinnar hætt. Þjóðin hefir hér vítin
garðeigendnr vafalaust fúsir fúsir til þess
að greiða fyrir aðstoð lians, því að ýms
garðstörf eru það sem helzt Jjgrf fagmann
til. Ættu bæjaryfirvöldin að taka þetta til
athugunar.
Göturnar.
OG NÚ er snjórinn ekki lengur til þess
að hylja holurnar á götunum. Eru þær
víða í svo þágbornu ástandi, að naumast
verði fengi slegið á frest að gera eitthvað
við þær. Miklu fé var á fjárhagsáætlun
þessa árs varið tif gatnagerðar og við-
gerða. Má vonandi vænta þess, að sem
fyrst verði hafizt handa um umbætur á
götum bæjarins. Er ekki sízt ástæða til
að ráðast þegar í einhverjar framkvæmdir
á þessu sviði, ef það er rétt, að enn séu
hér margir atvinnulausir í bænum. Ifins-
vegar Iná gera ráð fyrir því, að fuff þörf
verði á meginhluta vinnuafls til fram-
leiðslustarfa á sjó og landi I sumar, og
ætti þann tíma að draga verulega úr gatna-
gerð og annarri sfíkri vinnu.
Óglœsileg sjón.
ÞAÐ ER víst engin iiætta á því,- að
neinn falli í stafi af aðdáun, er hann sér
hafnarmannvirkin hér á Akureyri. Það er
að minnsla kosti víst, að allt aðrar til-
finnirigar vakna nú, er maður kemur nið-
Framh. á 7. síðu.
að várast frá hörmiingartímum fyrir-
slríðsáranna.
Nú reynir á þroska þjóðarinnar
og manndóm, því að það er ekki nóg,
þótt ríkisstjórnin og stuðningsmenn
hennar á þingi finni einhver ráð til
úrlausnar. ef þjóðin sjálf er þeirn
andvíg. Takist hins vegar að tryggja
efnahagslega afkomu atvinnuveg-
anna, er vissulega bjart framundan.
íslenzk alþýða á hér mest í húfi.
Nýsköpun atvinnuveganna átti fyrst
og fremst að tryggja efnahagslega af-
komu hennar og koma í veg fyrir at-
vinnuleysi. Nú reyna einmitt upp-
lausnavöfl kommúnista að fá samtök
verkalýðsins til þess að stuðla að al-
gerri þjóðfélagslegri upplausn og
þannig grafa sér sína eigin gröf. Nú
reyna kommúnistar að egna til póli-
tískra verkfalla og skapa þannig það
hrun, er þá ætið hefir dreymt um og
verið boSskapur postula þeina.Kaup
verkamanna er sízt of hátt, en það er
öllum vitanlegt, að framleiðslan þol-
ir ekki hærra kaupgjald, og slöðvist
liún, blasir ekki armað við verka-
mönnum en atvinnuleysi.Ef það væru
hagsmunir alþýðunnar, sem réðu
gerðum kommúnistaforingjanna,
ættu þeir fremur að beita sér fyrir
samvinnu stéttanna um lausn dýrtíð-
armálsins til þess að tryggja þannig
atvinnuöryg’gi verkalýðsins. En það
eru fyrst og fremst hin kommúnist-
isku upplausnarsjónarmið, sem ráða
gerðum kommúnistanna.
011 þjóðholl öfl verða einhuga að
styðja sérhverja viöleitni ríkisstjórn-
arinnar til lækningar á þessari mein-
semd. Það er svo aftur hennar skylda
að sjá um, að kvaÖir verði lagöar á
borgarana í réttu hlutfalli við getu
þeirra.
Þannig hagaði Guðs mildiríka for-
sjón því til, að engin mannegkja tap-
aði lífinu í þvílíku yfirdynjandi dauð
ans fári, svo jafnvel þótt ekkert væri
sjáanlegra í fyrstujeVi gjörvallar eign
ir fólksins óg lífuppeldismeðul væru
í skriöunni misstar og undir ofur-
dyngju þessa grúalega jarðfalls ó-
frelsanlega urðaðar, yfirgnæfði þó
gleði sú alla tilhugsun ókominna
nauða', að allir ástvinir fundust þar
lífs og heilir á hófi, sem þótti, eins
og það var, dásamlegt merki almætt-
is og gæzlufullrar tilhlulunar skapar-
ans, að allir héldu því eignabezta og
dýrmætasta, lífinu og limanna heil-
brigði.
Og — ekki einungis manneskjanna
líf, heldur og velflestra, ef ekki allra
lifandi skepna, sem þessu heimili íil-
heyrðu, — þeirra líf geymdist ó-
skaddað, mitt í þessum skriÖufalls-
ins skelfingum, sem þó hótuðu öllum
í fyrstu bráðum hana og óumflýjan-
legasta fjörtjóni. Því búsmali, sem
vanur var annars þrávallt að ganga á
beit: í liögum þeim, sem skriðufallið
ruddist yfir, liafði sjálfkrafa, áður
það féll, lagt Lurt í aðra staði, þar
engin gangandi skepna hefði með
fótafinileika getaö forðað lífi sínu
undan skriðunnar liörðu rás, sízt
þær, sem efstai' verið hefðu og næst-
ar fjallsrótunum.
Undir eins og þes3Í stórskaðatil-
hurður sást frá næstu bæjum, eink-
um þeim gagnvarl hinum rnegin ár-
innar standa, sem glöggvast átti íil
að sjá, flykktist þangað múgur
manns, þar allra hjörtu skárust mest
af ótta og kvíða fyrir því, aö þetta
blöskrunarlega skriðufall hefði svelgt
og sálgað manneskjunum. Meðal
þeirra aðkomnu var preeturinn séra
Magnús Jónsson í Saurbæ og Mr.
Frúin: ..Manstu eftir því, Edvard,
að við þessa myndastyttu beiðzt þú
ávallt eftir mér þegar við vorum trú-
lofuð?“
Herrann: ,.Jú, ég lield nú það. En
sérðu ekki, að þarna stendur nú
annar heimskingi og bíður.“
*
A: „Eg heyri sagt, að þú ætlir að
skilja við konuna þína.“
B: „Já, það er það eina, sem við
höfum verið sammála urn nú í lang-
an tíma.“
'#
Hún: „Maðurinn, sem ég giftist,
verður að vera hetja.“
Hann: „Já, það þarf hann sannar-
lega að vera.“
*
Presturinn: „Það var skammar-
legt, hvað Árni hraut hátt í kirkj-
unni í dag.“
Bjttrni: „Víst var það skammar-
legt, enda kvörtuðu margir um, að
hann hefði vakið sig.“
Páll Jónsson á Vatnsenda, sem rétt
um sama skeið og skriðan féll, reistu
þar gagnvart til kaupstaðarins.
l’L-lta húsvillta og sérhverju nema
lífinu einu. eftir öllum þá sjáanleg-
uin líkindum alsnauða fólk, var flutt
til næsta bæjar þar á móts við, Mel-
geröis, og veittu þau æruhjón Ólafur
Björnsson og Guðríður Ólafsdóttir,
því kærleiksfulla viðtöku.
Fregnin um þetta stórkostlega
skaðatilfelli fyllti nú allra hjörtu
heitustu méSlíðunar tilfinningu, sVo
hver þóttist sá góðu bættur, sem
nokkra aðstoð gat sýnt og í té látið
þessum nauðþrengdu manneskjum
og af þeim aðkomnu kepptist rétt
hver um annan fram að fá nokkra
af Jjeim í hús sín til að svala sínu af
meðaumkun tendraða hjarta með
nokkrum góðgerSum við þá.
Náttúrlegt einkenni sannkallaðrar
mannelsku er, nær hjnrtað brennur
af meðlíðun yfir bræðra mannraun-
urn. Meðlíðunin vekur þreyjandi
löngun til að létta undir þeirra böls
byrði, og löngun sú vottar sig í við-
leitnisfullum atburðum með ráð og
dáð að koma þeim íil aðstoðar. Allt-
eins sýndu þau ráðvöndu og valin-
kunnu hjón, Stefán og kona hans, í
öllum þessum svo voveiflegu og stór-
hættulegu atburðum, þar sem sagt er,
ekkert var í fyrstu líklegra en að þau
gersamlega svift myndu öllum eign-
um og lífsbjargarefnum fyrir sig og
sín mörgu börn, þau sýndu, segi ég,
kristilega og hrósverða hugprýði,
sem vottaði sig með öllu ánægða og
rólega yfir þessum þeirra líkamlegu
gagni svo mótföllnu forsjónarinnar
ráðstöfunum, sem þau trúðu og við-
urkenndu hafa mundi hulinn tilgang
beztu afdrifa að lokunum. Var svo
Framh. á 7. síðu.
Faðirinn: „Steini hangir hér á
hverju kvöldi aðgerðarlaus fram á
nótt. Klara, hvað segir móðir þín
eiginlega um það?“
Dóttirin: „Hún segir, að háttalag
piltanna sé nákvæmlega það sama
nú og þegar hún var ung.“
#
Hreppstjórinn: „Eg hefi heyrt, að
Gunnar í Dal hafi stolið frá þér
svartri gimbur í haust. Ætlarðu ekki
að kæra hann?“
Jóhann gqjnli: „Jú, það hefi ég
hugsað mér, en ekki fyrr en skjátan
er orðin veturgömiil.“
#
Húsfreyja (við beiiningamann):
„Þér eruð víst steinblindur, vesa-
lingur.“
Beiningamaðurinn: „Fyrirgefið,
frú. Það er bróðir minh, Sem er
blindur, en ég er heyrnarlaus og mál-
laus.“
yaman og aivara.