Íslendingur - 07.05.1947, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 7. maí 1947
ÍSLENDINGUR
5
Kíigun Eysírasaltsrikjanna
Rússar eru að útrýma Eystrasalts*
þjóðunum.
Ofbeldi Rússa gagnvart Eystrasaltsríkjunum er glöggt dœmi um það,
hversu réttindi smáríkjannci, eru lítils metin af valdhöfunum í „ríki sósíal-
ismans“. Jafnhliða því, sem Rússar og kommúnistiskir erindrekar þeirra
víða um heim saka aðrar þjóðir um heimsyfirráðaslefnu, halda þeir hin-
um frelsisunnandi þjóðum Eystrasaltslandanna í heljargreipum sínum.
Vestrænu þjóðirnar hafa að vísu ennþá neitað að viðurkenna innlimun
Eystrasaltsríkjanna, en þessar þjóðir virðast þó alveg hafa gleymzt í hin-
um fjálglegu umrœðum um frelsi og sjálfstœði til handa öllum smáþjóð-
um. Það mun heldur naumast enginn vera í vafa um, hvernig upplitið
yrði á skósveinum Rússa hér á íslandi, ef vestrænu lýðrœðisþjóðirnar
settu fram ákveðnar kröfur um frelsi handa þessum þjóðum.
Stáltjaldið.
Þjóðsöngur Letta er sorgarsöng-
ur, tákn þeirrar þrælkunar, sem þessi
þjóð hefir orðið að búa við í landi,
þar sem jarðvegurinn er ófrjór og
sólin köld, en erlendir drottnarar þó
ennþá harðneskjulegri. Öldum sam-
an hafa bændur Eystrasaltsríkjanna
þrælað fyrir drottnara sína — Svía,
Rússa, Pólverja og Þjóðverja. Nú
búa þeir við nýja tegund þrælkunar
gamals húsbónda. Þeir þræla fyrir
Rússland kommunismans.
Með byssustingjum rauða hersins
vóru Lettar, Litháar og Eistlending-
ar iieyddir til þess að sameinast Ráð-
stjómarríkjunum árið 1940. Allt frá
þeirti tíma iiefir gluggi Rússlands að
Eystrasalti verið vandlega lokaður.
Lithái nokkur sagði nýlega: „Við
tölum ekki um járntjaldið, því að
það er ekki nægilega sterkt orð. Land
okkar liggur bak við stáltjaldið“.
Það er hægt að draga upp sæmilega
glögga mynd af ástandinu bak við
stáltjaldið með því að styðjast við
frásagnir flóttamanna, bréf, orðróm
og opinberar tilskipanir Rúsaa.
Ógnarnafnið „Varkuta".
Áður en stáltjaldið féll, vissi heim-
urinn, að Eystrasaltsþjóðirnar voru
vel menntaðar og hraustar bændá-
þjóðir, hertar af baráttunni við öfl-
un matfanga úr skauti hinnar harð-
sóttu náttúru landa sinna. Yfir þeim
hvílir virðuleikablær, en þó kunna
þeir vel að njóta fábrotinna og ó-
dýrra skemmtana. Á sumrin stund-
aði fólk sund við hinar löngu, skógi
vöxnu strendur Rigaflóans. Oft synti
fólk nakið, karlmenn snemma á
morgnana og kvenfólk siðar um dag-
inn. Gætti lögreglan þess, að allir úr
fyrri hópnum væru farnir á tilsett-
um tíma. Á Jónsmessunótt þyrptist
fólkið þúsundum saman inn í hina
víðáttumikla skóga og söng þar
villta söngva, sem bergmáluðu út yf-
ir hin víðáttumiklu vötn. Nú geyma
hljóðir skógar Lettlands hatursfulla
„skógabræður“, skæruliða, sem berj-
ast gegn Rússum.
Eystrasaltsþj óðirnar voru stoltar
af hinni sérstÖku menningu sinni.
Fólk þyrptist á söngleika og ballet-
sýningar og þótti gaman að rifja
upp minningar um það, þegar Robert
Casadesus hélt hljómleika í Riga og
Chaliapin söng í Ríkisóperunni. Nú
eru aðeins eftir örfá leikhús, flest
rússnesk, og fólkið er engan veginn
í skapi til þess að fara í leikhús. Einn
flóttamaður segir: „13. júní 1946
var ég í Vilna og sá með eigin aug-'
um 3000 menn flutta úr aðalfangels-
inu til járnbrautarstöðvarinnar. Það
átti að senda þá til Síberíu. Eftir að
hafa séð slík andlit, langar mann ekki
til þess að fara og horfa á söngleik.“
Á fimrn ára fresti var það venja í
Tallin að safnast saman til sönghá-
tíðar „Laulupidu“, þar sem sungu
15 þúsund manns og 3 þúsund manna
hljómsveit lék undir. Nú er „Laulu-
pidu“ ekki lengur haldin. Eistlend-
ingar segja erfitt að fá nú nægilega
marga karlmenn í kórinn.
Rússar beita hér, sem annars stað-
ar, pólitískri ógnarstjórn. Flóttamað-
ur skýrir svo frá: „Eg veit, að það
hljómar einkennilega, en sannleikur-
inn er þó sá, að okkur, sem sluppum
til Póllands, finnst þar ríkja hið dá-
samlegasta lýðræði og frelsi í saman-
burði við það stjórnarfar, sem við
bjuggum við. MGB (áður NKVD
— rússneska leynilögreglan) starfar
þannig í borgum okkar: MGB hefir
eftirlitsstöð í hverju bæjarhverfi, og
í hverju húsi er spæjari frá leynilög-
reglunni. Spæjarar þessir hafa svo
eftirlit hver með öðrum. Einn þeirra
fer t. d. til annars og segir: „Það er
Ijótt að heyra um alla þessa ógnar-
stjórn í Rússlandi“. Hinn segir: ,,Er
það?“ Skömmu seinna er sá síðar-
nefndi kallaður fyrir MGB-lögreglu-
foringjann, sem segir hann vera sek-
an um borgaralegan áróður.
„Minnistu þess ekki, að fyrir
skömmu talaði maður nokkur fjand-
samlega við þig í garð Rússlands?
Því skýrðir þú ekki frá því?“
Hvarvetna ríkir óttinn við Síberíu.
Sögurnar, sem ganga manna á með-
al, eru ljóst dæmi um þétta, þótt þær
kunni að vera eitthvað ýktar. Ein
sagan er þessi: „Varkuta heitir stað-
urinn, sem þú verður sendur til. Það
er borg — eða öllu heldur fangabúð-
ir — sem Rússar reistu árið 1943
handan við Uralfjöll. Þar eru kola-
námur, sem ná yfir 4000 fermílur og
1.500.000 menn vinna þar í þrælkun-
arvinnu. Þarna ríkir heimskauta-
kuldi, og jörðin er svo frosin, að
ekki er hægt að grafa þá, sem deyja,
lieldur eru líkin látin liggja á frosnu
mýrlendinu, þar til úlfarnir og önnur
villidýr rífa þau í sig.“
Kommúnistar og Rússar
njóta sérréttinda.
Það er fátæklegt um að litast í
verzlunum í Riga nú, og MGB notar
veitingahúsin í Vilna sem fangelsi.
Líf manna er engu öruggara en í
Rússlandi, þótt fæða sé meiri. Einn
flóttamaður slcýrir svo frá: „Það er
engin hungursneyð, en það er ekki
Rússum að þakka, heldur er ástæðan
sú, að þjóðin er svo einhuga, að
hver sá, sem á við neyð að búa, fær
hjálp. Matur er ennig sífellt til reiðu
handa leynihreyfingunni.“
Venjulegur verkamaður fær um
það bil 300 rúblur í kaup á mánuði
(um það bil andvirði tveggja punda
af reyktum pylsum). Hins vegar njóta
hinir nýju drottnarar, þ. e. rússnesk-
ir embættismenn, verkfræðingar,
„hetjur Ráðstjórnarríkjanna“ og inn
lendir kommúnistagæðingar sér-
stakra forréttinda. Matarskammtur
þeirra er m. a, 16 pund af kjöti á
mánuði, sérstök veitingahús eru
handa þeim, sérstök böð, skemmti-
sýningar og tónleikar. Rigabúar
segja nú raeð beiskju: „Það eina,
sem þeir bíða nú eftir, er sérstakt
vændiskvennahús.“
Rússneska stjórnin vinnur ötullega
að innflutningi Rússa til Eystrasalts-
landanna, og Rússar. vilja gjarnan
flytja 'þangað, því að þeim finnst
lífið þægilegra þar en í Rússlandi.
Rússnesku áhrifin vaxa líka stöðugt.
í Tallin fæðast t. d. jafnmörg rúss-
nesk og eistlenzk börn. Mörgum skól-
um og kirkjum hefir verið lokað,
rússneskan er orðin hið opinbera
mál (eins og-4 keisaratímanum) og
kommúnisminn hin opinbera trú.
Rússnesku lénsherrarnir.
Hvergi er hin nýja þrælkun jafn
augljós og í sveitunum. Stórjarðirn-
ar — sem eftir fyrri heimsstyrjöld
var skipt niður í meðalstóra búgarða
— hafa nú aftur verið sameinaðar í
feikistóra „Sovkhozy11 (ríkisbú-
garða). Þar vinna bændurnir næst-
um því sem þrælar rússnesku léns-
herranna. Búgarðar þeir, sem enn
eru í eingaeign, eru skyldaðir lil svo
mikillar framleiðslu, að venjulega er
það miklu meira inagn en bóndi, hús-
dýr og jarðvegur geta framleitt
(næstum helmingur alls búfjár
Eystrasaltsþjóðanna var drepinn eða
fluttur á brott á stríðsárunum). Tak-
ist bændunum ekki að framleiða eins
mikið og þeim er skipað, eru þeir
annaðhvort fluttir til Síberíu eða
neyddir til þess að fara í verksmiðju-
vinnu. Niðurstaðan er sú, að mikið
land verður óræktað.
Rússar flytja allt í burtu, allt frá
hestum, sem Eystrasaltsþjóðunum
þykir svo vænt um, að þær semja
ljóð um þá, til timburs, sem þeir
höggva í keisaraskóginum við Riga.
Rigabúar minnast þess með eöknuði,
Otan úr lieími
Katiada:
Konnnúnistar fóru fyrir skömmu
miklar hrakfarir við aukakosningar
í kjördæmi því í Kanada, sem hing-
að til hefir verið helzla virki þeirra.
Var kosinn jiingmaður í stað komm-
únistaþingmannsins og landráða-
mannsins Fred Rose, sem nú situr í
fangelsi fyrir njósnir í þágu Rússa.
Frambjóðandi frjálslyndra vann nú
þingsætið með miklum meiri liluta
fram yfir kommúnistaframbjóðand-
ann. Frjálslyndir fara nú með stjórn
í Kanada og hafa hreinan meiri
hluta á þingi — 127 á móti 117 —
og er sigur flokksins í þessu kjör-
dæmi talinn tákna viðurkenningu
kjósendanna á hinni einbeittu slefnu
stjórnarinnar í rússnesku njósnamál-
unum.
Bretland:
Þótt brezkur iðnaður sé nú kom-
inn yfir hina miklu erfiðleika vetrar-
ins, er þó langt frá því, að hann sé
kominn í viðunandi horf. Megin-
ástæðan er sú, að mikið af iðnaðar-
vélum og verksmiðjum landsins er
orðið svo úrelt, að óhjákvæmilegt er
að endurnýja þær. Þetta kostar hins
vegar feikna fé og vafasamt, hversu
stjórninni tekst að afla þess. Ekki er
gert ráð fyrir, að Bretar muni fara
fram á viðbótarlán í Bandaríkjun-
um, en ekki talið ólíklegt, að þeir
muni reyna að fá Bandaríkin til þess
að lána viðskiptaþjóðum Breta í Ev-
rópu, svo að þær verði þess megn-
ugar að kaupa brezkar iðnaðarvör-
ur.
Jndland:
Ákvörðun Breta að yfirgefa Ind-
land hefir leitt til þess, að enskar
fjölskyldur vilja í stórhópum flytja
til Englands. Bíða þúsundir manna
eftir farrými í Bombay og öðrum
indverskum höfnuin.
er þeir fóru þar á skíðum milli há-
vaxinna, norrænu furutrjánna í glitr-
andi skini hinna stuttu vetrardaga.
Meginhluti Eystrasaltsþjóðanna
sættir sig við örlög sín með döprum
huga, að undanteknum skæruliðun-
um og þeim, sem heppnast að sleppa
úr landi. Fólk veit, að þótt vestur-
veldin hafi ekki enn viðurkennt dvöl
Rússa í löndum þess, munu Rússar
ekki fara þaðan. Einn Letti skrifar:
„Hatur mitt er meira en nokkru sinni
áður, en Rússarnir eru hinir sterku.“
Rússneska útvarpið gaf fyrir
skömmu svohljóðandi opinbera rúss-
neska túlkun á örlögum Eystrasalts-
þjóðanna: „Af frjálsum vilja sam-
einuðust Eystrasaltslýðveldin hinni
miklu og samliuga Ráðstjórnarfjöl-
skyldu, fjölskyldu, sem aldrei mun
láta nokkurn úr sínum hópi líða
skort.“
(Lauslega þýtt úr „Time“),
Bandaríkin: ■
Skoðanakönnun Gallup-stofnunar-
innar í Bandaríkjunum sýnir vaxandi
fylgi Trumans forseta. Hann var á
engan hált öfundsverður að taka við
af Roosevelt, sem naut einstæðrar
hylli þjóðar sinnar. Einnig mættu
Truman margir erfiðleikar. Skoð-
anakönnun hefir líka leitt í Ijós mjög
hrakandi fylgi hans allt til síðari
hluta árs 1946, og nær lágmarki við
ræðu Wallace, sem talið er að hafi
átt mikinn þátt í kosningaósigri De-
mókrata. Eftir að forsetinn lét Wal-
lace, víkja úr embætti og tók upp á-
kveðna baráttu gegn yfirgangi Rússa
og kommúnista, bæði heima og er-
lendis, hefir fylgi hans aftur aukizt
og þó mcst eftir að hann gerði Mars-
hall að utanríkisráðherra. Nýjasta
skoðanakönnun Gallup sýnir fylgi
60% þjóðarinnar við stefnu forset-
ans almennt, en um 95% hafa lýst
fylgi sínu við utanríkisstefnu stjórn-
ar Bandaríkjanna.
eiriokuoar-
verzlno.
„Alþýðumaðurinn“ er mjög hrif-
inn af frumvarpi Gvlfa Þ. Gíslasonar
um kola- og saltverzlun ríkisins. Síð-
an Gylfi kom á þing hefir hann verið
allra manna ötulastur við að reyna
að koma á ríkiseinokun á sem allra
flestum sviðum. Það efast að sjálf-
sögðu enginn um það, að þessi áhuga
saroi þingmaður vill þjóð sinni vel
með tillögum sínum, en reynslan er
ólýgnust um það, hversu óheillavæn-
leg ríkisverzlun er fyrir allan almenn-
ing í landinu. Er það næsta barna-
leg hugmynd að ætla, að vörur þess-
ar verði ódýrari í ríkisverzlun en í
þöndum kaupmanna og samvinnu-
félaga, því að ódýrar ríkisvörur eru
óþekkt fyrirbrigði í landi voru. Rík-
ið liefir liingað til leyft sér þá álagn-
ingu á vörur sínar, sem myndi þykja
svívirðilegt okur hjá einstaklingum,
og litlar líkur til sinnaskipta í því
efni, þótt ríkið fari að verzla með
kol og salt.
Það er svo aftur brýn nauðsyn að
koma því til leiðar, að vörur þess-
ar séu fluttar beint til þeirra staða,
þar sem þeirra er þörf, svo að not-
endur þeirra úti á landsbyggðinni
þurfi ekki að kaupa þær óeðlilega
háu verði. Litlar líkur eru til, að rík-
isverzlun skapi miklar úrbætur í
þessu efni, því að enn gildir sú regla
unr allar vörur ríkisverzlana, að fólk
úti á landi verður að greiða meira
fyrir þær en Reykvíkingar. Ættj
Gylfi Þ. Gíslason fyrst að reyna að
fá leiðréttingu á þessu misrétti, áð-
ur en hann fer að berjast fyrir nýrri
ríkiseinokun.