Íslendingur - 03.12.1947, Blaðsíða 4

4
ÍSLEND1NGU&
Miðvikudaginn 3. deseinber 1947
ÞANKABROT
FRÁ LIÐNUM DÖGUM
ÚR ANNÁLUM
ÍSLENDINGUR
Ritstjóri og ábyrgðarmaður.:
MAGNÚS JÓNSSON.
Útgefandi: Útgáfufélag íslendings.
Skrifstofa Gránufýlagsgata 4.
Simi 354.
Auglýsingar og afgreiðsla:
SVANBERG EINARSSON.
Pósthólf 118.
PRENTSMIBJA BJÖRNS JONSSONAR H ’ F
Sjálfstæði ofl
lýöfrelsi.
Þótt 17. júní sé nú orðinn aðal-
þjóðhátíðardagur íslenzku þjóðar-
innar, þá verður 1. deseniber ætíð
mikilsverður minningardagur um
liðna sjálfstæðisbaráttu, því að þann
dag steig þjóðin stærsta skrefið að
því lokatakmarki að bljóta algert
sjálfstæði. Þann dag vann þjóðin
raunverulega stærsta sigurinn í sjálf-
stæðisbaráttu sinni.
Eðliseinkenni íslenzku þjóðarinn-
ar erú slík, að bún mun flestum
þjóðúni síður geta lifað undir er-
lendri stjórn. Það hefir lika ætíð ver-
ið svo, að með hverjum nýjum sigri
í sjálfstæðisbaráttu sinni er sem
benni hafi vaxið ásmegin. Trú þjóð-
arinnar á land sitt befir aukizt, og
bjartsýni og fratnfarabugur hefir
mótað slarf hennar. MejcJ fullveldis-
viðurkenningunni tók þjóðin einnig
á sig tnikla ábyrgð, en sft ábyrgð jók
einnig manndótn hennar. Það var þó
ekki fyrr ert hin æðsta stjórn kom
inn í landið sjálft, að þjóðin skyldi
til hlýtar, að nú varð hún að standa
á eigin fótum og sýna umheimi. að
hún hefði ekki reist sér hurðarás
um öxl.
„Síðustu sjö árin hafa verið meiri
framfarir á íslandi en áður í sjö
aldir“, sagði Davíð Stefánsson, skáld.
í—fullveldisræðu sinni á 25 ára af-
mælishófi Karlakórsins „Geysir“.
Þessi orð eru vafalaust rétt. En ]>að
mun jafn rétt, sem skáldið sagði, að
þessar framfarir eru ekki aðeins að
þakka mikilli efnahagslegri vel-
gengni, heldur því, að þjóðin finn-
ur nú, að hún er að vinna fyrir sig
sjálfa og afkomendur sína. Hugar-
far hennar er svipað og hjá bónda,
sem áður var leiguliði, en hefir nú
eignazl ábúðarjörð sína. íslendingar
hafa að vísu aldrei samþykkt, að
þeir ekki ættu land sitt sjálfir, en sú
staðreynd, að erlend þjóð og erlend-
ur þjóðhöfðingi tók sér þar hús-
bóndarétt, hefir dregið úr áhuga
þeirra á að bæta Iand sitt og atvinnu-
vegi sína.
Sú kynslóð, sem nú byggir þetta
land, hefir séð þann draum horf-
inna kynslóða verða að veruleika,
að hér byggi frjáls þjóð í frjálsu
landi. En sú æska, sem nú er að
vaxa upp í landinu. þekkir ekki af
raun þá baráttu, sem það hefit kost-
að að tryggja henni það frelsi og
hagsæld, sem hún nú nýtur. Það er
því hætta á ferðunt, ef hún ekki skil-
ur til hlýtar, að sjálfstæðið er fjör-
egg þjóðarinnar. Æskan verður að
M i s /? epp n uð l öggjö f.
ÞVÍ MlÐUR hefir ýms löggjöf
okkar Islendinga verið harla mis-
heppnuð að undanförnu, og sums
staðar virðist einna helzt að því
stefnt að verðlautia það, sem miður
fer. Hin ákafa viðleitni ríkisvalds-
ins til þess að draga allt athafnalíf
borgaranna undir eftirlit sitt, hefir
stundum haft öfugar ýerkanir við
það, sem ætlað var. Má i því sam-
bandi benda á verðlagsákvæði þan
og álagningarreglur, sem settar hafa
verið á undanförnum árum, þar sem
sá er látinn bcra mest út býtum, sem
dýrasta ^vöru kaupir til landsitis.
Þó er önnur löggjöf, sem öllu
meira grípur inn í líf og starf borgar-
anna. Það eru hin ýntsu skattalög.
Bæði hér í blaðinu og víða annars
staðar hefir verið á það bent, hversu
mjög þeim væri ábótavant. Skatt-
svikin eru öllum kunn. Þau eru orð-
in víðtæk meinsemd í þjóðfélaginu.
Idugarfar almennings til þessarar lög
gjafar er orðið svo spillt, að það er
jafnvel talið barnalegt af mönnum,
ef þeir ekki nota sér tækifæri til að
svíkja undan skatti. Aðslaða manna
til skaltsvika er þó mjög mismun-
andi, og niðurstaðan verður sú, að
mikils misréttis gætir í álagningu
hirtna opinberu gjalda. Þetta verður
að lagasl. Álögur á borgarana verða
að konra réltlátlega niður. Þá fyrst
er þess að vænta, að fólk geti við
þær unað.
Hvnil h\ ódugnaðar.
EN ÞAÐ var reyndar ekki almennt
um skattalög og skalllagningu, sem
mig langaði til að ræða. Um það
efni hefir hvað eftir annað vcrið ril-
að hér í blaðið. Við úrbætur á því
máli verður tvennt að fylgjast að:
Lækkun skattanna, svo að ekki verði
blátt áfram nauðsytilegt fyrir menn
að svikja undan skatti lil þess að
bjarga efnahag sínum, og róttækar
aðgerðir til jiess að uppræta skatl-
svikin. Hilt er svo annað mál, að á-
lagningarreglurnar eru víða hinar ó-
heppilegustu og miða síður en svo
að því að hvetja menn til fjáröflun-
ar, en hún er undirstaða þess, að
eitlhvað sé til að skattleggja. Hér
skal aðeins nefnt eitt dæmi. Ymsir
menn hafa lagt í það stórræði að
koma sér upp íbúðarhúsum, ]jótt
ekki hefðu þeir mikil fjárráð. Til
þess að reyna sem mcst að spara í
byggingarkostnaðinum, hafa ]jeir og
fjölskyldur þeirra oft unnið allar
sínar tómstundir mánuðum saman
við Jiessar framkvæmdir. Er dugnað-
ur ýmissa manna í þessum cfnum
aðdáunarverður og feikilegt erfiði,
sem þeir hafa á sig lagt iil þess að
koma sér upp heimili, sem er ein af
Framhald á 6. síðu.
1520:
Dó biskup Stefán í Skálholti. Kjör-
inn Ogiuundur til hiskujjs. Dó biskuj)
Cotlskálk að Hólum á sama ári.
Biskupslaúst á íslandi. Var þann vet-
ur mikill fellir á peningum (búfé).
1521:
Siglir Ögmundur 'biskupsefni.
Norðlendingar í umráðum að kjósa
lil biskups jón prest Arason, er ]>á
hélt Idrafnagil í Eyjafirði, og biskup
Gottskálk hafði vígt, og þá var pró-
fastur í Eyjafirði. Hann var höfð-
ingi mikill, vel geðþekkur mönnum,
málfærisgóður maður og mikið
skáldmenni. Ekki sigldi Jón prestur
á því ári, Hann var ekki í latínu
lærður.
1522:
Utkoma Ogmttndar með biskups-
vald. Ilann stóð mjög á móti Norð-
lendingum um það, að þeir kysu Jón
prest Arason til biskups, heldur vildi,
að kosinrt væri séra Jón Einarssbn,
þar sunnan að, og stóð svo það ár.
1523:
Sveinstaðareið og slagið (bardag-
innl á fundinum milli Sveinsstaða
ÞAÐ, SEM ÞID EIGIÐ
AÐ ÞRÁ
(Gert í-'kommúnistavérkjaílinu s. I.
vor, í jjeirra jjjóðlega anda og stíl.J
Verkamenn! Vakið á verðinum.
Vinirnir verkíallið boða:
Hættið að vinna og hafið það gott,
höfðingjar á ykkur troða.
— Nú allir sem einn,
andinn er hreinn —
Upp, móti úrhraki þjóða,
sem ekkert í aðra hönd bjóða,
— STOPP-
já, slöðvið þið allt,
uppskerið ])úsund falt.
Þið þjáist, og það eru launin,
þið hungrið með ógróin kaunin.
Hvað lengi skal þatla svo?
— SKO —
það þarf ekki svona að ganga,
þið þolið ei þjóðskipan ranga.
— UPP —
öll nú sem eitt,
örþrifaráðum skal beitt.
Verkföll skal þjóð verða að þola,
það þarf öllum djöflum að bola
B U R T.
Þið hafið sannleikann spurt
um austræna lýðræðið góða,
örlagadrautn allra þjóða.
Frelsi og frið,
það fáið þið,
og sannvirði vinnu sem veitið,
ef sósíalistar þið heitið.
— S T 0 P P —
já, stöðvið þið allt,
uppskerið þúsund falt.
Látið þið þjóðina finna
það að þið hættið að vinna.
og Steinsness. Kom af ósamþykki,
er var með séra Jóni Arasyni, hve.'
þá sat að Hólum, og Teiti bónd t
Þorleifssyni að Glaumbæ. Þeir deild i
um arffé, er til var fallið á Vatns
nesi, og skyldi það mál til grein;1
P.otna á Sveinsstöðum i Vatnsdal
Riðu þeir með stórflokk vestur báð
ir, Jón prestur Arason og Teitur, oj
ltafði Jón biskupsefni í samreið mec
séra Grim Jónsson frá Okrum, er þt:
var lögmaður fyrir norðan og vestar
á íslandi, og skyldi hann segja lög
yfir málinu. Reið Teitur jneð sinn
flokk undan, en biskupsefni síðar,
Teitur kom á þingstað heim ti)
Sveinsstaða, en biskupsefni bað Grím
lögmann setja þingið þar norðar,
milli Steinness, og stigu þeir þar af
baki. Þegar Teitur sá, að þcir myndu
ekki ætla heim á hinn gamla þing-
stað, fylltist hann reiði. Gripu þeir
þá sína hesta og riðu oían þar sem
séra Jón var og Grímur lögmaður.
Var þá þingið sett.Skipaði Teitur þá
sínum mönnum að slá og höggva.
ltann skyldi borga og bítala, hvað
þeir gerðu, en hinir voru lítt við
búnir og urðu forviða og hrukku
undan. Féll þá einn maður dauður,
Framhald á 6. síðu.
— H R U N —
heildsalastefnan skal hrynja.
Hér skulu inenn íá að skynja
öreigabyltingu bráðum.
bruggaða að vorum ráðum.
— S J Á —
sigurinn auðunninn verður
saman ef róðurinn herðum.
Skipin ei skultt á veiðar,
samgöngLtr ekki of greiðar.
— NÚ —
hér er vor helgasta trú:
heimskommúnistar við •erum,
gott er það allt sem við gerum
OG llÉTT,
stétt móti stétt.
í fótspor Rússanna fetum,
fellum nú alll sem við getum
Og föðurlandið svo étum.
— R u s s i — á —
ríkið, sem öreigar þrá.
Öllum blessun það bíður,
er brjóstvörn þin öreiga lýður
— allra landa —
Upp nú til fóta og handa,
— Allir sem einn
andinn skal hreinn —
í kommúnistiskum anda,
„öreigar allra landa
sameinist“.
Föðurlandið þá finnið
og frjálsir fyrir það vinnið,
— R u s s i — á —
er ríkið, sem eignisl þið ])á,
það er það, sem þið eigið að þrá.
V......... v.........
skilja það, að. sjálfstæðisbaráttu
hverrar þjóðar lýkur aldrei. Sífellt
verðum vér að vera á verði lil þess
að bægja burt hætturn, sem steðja
að sjálfstæði þjóðarinnar. Sjálfstæð-
ið verður ])ó aldrei varið með of-
stæki og þjóðariymbingi heldur tneð
skynsamlegri festu jafnhliða sam-
vinnuþýðleik við aðrar Jjjóðir. Með-
an öryggi og réttlæti er ekki meiru
ráðandi í .samskiptum ])jóðanna en
nú. verðum vér að gera oss það
ljóst, að vinarhugur voldugra nábúa
cr undirstaða þess. að vér fáum hald-
ið sjálfstæði voru, ])ví að cigi höf-
um vér her til að verja land vort.
Þegar íslenzka þjóðin minnist full-
veldis síns og sjálfstæðis, verður hún
um leið að minnast þeirrar tniklu á-
byrgðar, sem hvílir á herðum sjálf-
stæðra þjóða. íslendingar eru fá-
mennir og þeim veitir því ekki af að
sameina krafta sína til þess að geta
sigrazt á þeim erfiðleikum, sem þeint
hljóta að mæta. Því miður vantar
nokkuð á ]>að, að þjóðin eigi nægan
skilning á þessari staðreynd. Engri
slétt getuT' vegnað vel, nema heild-
inni vegni vel. Því eiga allar stéttir
samleið. Þjóðina skortir enn um of
þegnskaparhug og ábyrgðartilfinn-
ingu gagnvart heildinni. Ilana skort-
ir háttvísi í stjórnmálabaráttu innan-
lands og í afstöðu íil annarra þjóða*
A.ilt þ.etta þarf að breytast á betr!
veg. Þjóðin á nú við nokkra erfið
leika að slríða, en það er ástæðu
laust að vera með svartsýni. Á fáun'
árum hefir þjóðin unnið þrekvirki é
sviði margvíslegra framkvæmda. Nú
. er allmikil prófraun lögð á siðferði-
i legán þroska liennar og þegnskap við
| land silt og framtíðarsjálfstæði ])ess.
Geli þjóðin ekki leysl þá prófraun,
hlýtur hún að minnka í áliti erlendra
þjóða og um leið tefla sjálfstæði sínu
í hættu. Nái hinsvegar hinir góðu
eiginleikar þjóðarinnar að ráða gerð-
utn hennar næstu mánuðina ])á er
bjart framundan.
Sjálfstæðisþrá |)jóðanna er aðeins
stækkuð mynd af frelsisþrá ein-
staklinganna. Þólt þjóð sé að nafn-
inu til sjálfstæð er ])að næsla lítils
virði fyrir þjóðfélagsþegnana, ef
þeir eru sviptir frelsi sínu og mann-
réttindum. Baráttan fyrir sjálfstæði
þjóðar og fyrir lýðfrelsi til handa
þcim einstaklingum, sem þjóðina
mynda, hlýtur því ætíð að fylgjast
að. Sjálfstæðir og þroskaðir ein-
staklingar eru iika styrkasta stoðin
undir sjálfstæðu þjóðfélagi. Það er
sérstök ástæða til að vekja alhygli á
þessu einmitt nú, þegar þeir menn
eru háværastir um að lýsa umhyggju
sinni fyrir sjálfstæði íslenzku þjóð-
arinnar, sem markvisst stefna að því
að koma á fót þjóðskipulagi, er
svipta myndi einstaklingana írelsi
sínu. Þessir sömu menn hafa einnig
beinlínis reynt að koma í veg fyrir
það að þjóðinni tækist að leysa
vandamál sín á þann veg, að efna-
hagslegt sjáifstæði hennar væri
tryggt. íslenzk sjónarmið ein verða
að ráða í landi voru. Minnuinst þess
ætíð, að sjálfstæði þjóðarinnar og
frelsi einstaklinganna eru þau rétt-
indi, sem vér aldrei megum glata.