Íslendingur - 31.08.1949, Page 6

6
ÍSLÉNDINGUR
Miðvikudagur 31. ágúst 1949
Gestsauga
Mánudagsblaðsins.
í Reykjavík er gefið út vikublað,
er Mánudagsblaðið nefnist. Er það
óháð stjórnmálaflokkunum, en
birtir oft hvassar ádeilur á það, sem
miður fer i ýmsum málum með þjóð
vorri. Stundum er gagnrýni þess þó
full af skætingi, er nálgast strákskap.
Þá er eins og blaðið hafi allt á horn-
um sér, og greinarhöfundur sé svo
slæmur í maganum, að skapið um-
hverfist. Kemur þetta einkum fram
í nafnlausri skammargrein 22. ágúst
um frægt sumarhótel á Suðurlandi
og þekktan sögustað í Skaftafells-
sýslu. Um hótelið segir m. a.:
„. .. . í þau þrjú skipti, sem ég hef
komið þangað, hefir maturinn, hvort
sem það er kalt borð eða heitt, verið
á borð við það, sem verstu sjoppur
Reykjavíkur bjóða mönnum upp á.
Kjötréttir allir meira eða minna
skemmdir, kalda borðið fábreytilegt,
hvað rétti snertir, og borði menn
kvöldverð á þessu hóteli, þá geta þeir
gert sér það til dundurs að athuga,
hvað sá át, sem snæddi hádegisverð
við sama borð. Borðdúkurinn ber
glöggt vitni um það. Venjulega er
hægt að fá sér brauðsneið með ein-
hverju ofan á, en sneiðar þessar eru
bæði Iitlar, dýrar og illa smurðar.
Matseðill sézt ekki, en „hótel“-stjórn
in ákveður, hverju skuli slett í gesti
ó degi hverjum. Allt verðlag er mið-
að við beztu hótel erlendis.“
Ekki er nú lýsingin fögur, en nið-
urlag þessa reiðilesturs gefur til
kynna, að þarna sé maður, sem álít-
ur að unnt sé að biðja um gæsasteik,
styrjuhrogn eða hvað sem vera skal
á afskekktu sveitahóteli, og svo er
eins og hann þekki ekkert til dýr-
tiðarinnar í landinu, þegar hann fer
að bera verðlagið saman við það,
sem gildir á hótelum „erlendis“. Þá
kemur brot úr kaflanum um sögu-
staðinn:
„... . Eg ætla ekki að fara mörg-
um orðum um staðinn sjálfan. Mér
er, um og ó að bregða slíkri hrylli-
mynd upp fyrir bæjarbúa. Þetta er
í þriðja skipti, sem ég kem þangað,
og alltaf fer það versnandi, og við-
urstyggðin eykst hröðum fetum. Síð-
ast þegar ég kom þangað, var sunnu-
dagur. Þegar ég keyrði úr hlaði,
varð mér litið yfir staðinn. Húsin ó-
máluð, en staðarmenn þjöppuðust
saman í bæjardyrnar með pottlokin
sín á hausnum og stönguðu úr tönn-
unum. Við eldhúsdyr ,hótelsins‘
stóðu veitingastúlkurnar og gældu
við svarta tík og hvolpa hennar.
Onnur þeirra gaf tíkinni bein, en
tikin og hvolpar hennar sleiktu hönd
hennar í þakklætisskyni. ,Komið að
bera á borð fyrir gestina‘, hvein í
einhverri eldhúskerlingunni.“
Auðvitað var það ósköp Ijótt af
„staðarmönnum“ að vera með „pott-
lokin ó hausnum“, þegar þetta mikil-
menni ók úr hlaði. Hefðu þeir haft
sinnu á þeirri kurteisi að taka ofan
og hneigja sig, rnundi varla hafa
verið skrifað svo fruntalega um
heimilið! En hvað sem um það er,
— hreinlætisháttum gististaða verð-
ur ekki breytt til batnaðar með svo
strákslegum skrifum, sem hérna er
birt lítið sýnishorn af. Og mjög ó-
víst, að mark sé tekið á slíkum skrif-
um. Og svo eru aðrar sögur, sem
gjarna mættu fylgja frá þeim, sem
gistihúsin reka eða ganga þar um
beina, en þær eru líka til. Sögurnar
af mönnunum, sem koma á veitinga-
staðina á hvaða tíma sólarhrings
sem er með fleiri eða færri gesti með
sér, án þess að hafa pantað greiða
eða gistingu fyrirfram, og hafa svo
allt á hornum sér, ef ekki er allt til
í „grænum hvelli‘. Og eins af því
fólki, sem aldrei getur gengið um
snyrtiherbergi á þessum veitinga-
stöðum, nema að skilja við þvotta-
og salernaskálarnar stíflaðar af
vindlingapökkum, dagblöðum og
öðru rusli. Hótelmenningunni er ó-
neitanlega víða ábótavant, en þegar
ráðist er á hana í þeim tón, sem
Mánudagsblaðið gerir, er ekki úr
vegi að þeir, sem reka veitingastaði
úti á landi, segi álit sitt á umgengis-
menningu sumra ferðamanna, sem
þykjast yfir aðra hafnir.
Ó.
DRENGUR SLASAST
Hestur fældist fyrir rakstrar-
vél á VökuvöPum s.l. miðviku-
dagskvöld. Vélinni stjórnaði 12
ára drengur; sonur Sigurðar
Eiríkssonar lögregluþjóns. Er
hesturinn fældist, datt drengur-
inn fram af vélinni, og fór ann-
að hjól hennar yfir höfuð hans.
Var hann þegar fluttur í sjúk-
rahúsið, og reyndist höfuðkúp-
an brotin. Er drengurinn þungt
haldinn síðan; en hefir þó lengst
af haft meðvitund.
LÉREFTSTUSKUR
kaupum við hæsta verði.
Prentsmiðja
Bjöms Jónssonar h.f.
Martin Larsen
sendikennari við Háskóla ís-
lands og blaðafuiltrúi við
danska sendiráðið var hér á ferð
um helgina. Fór hann austur í
Borgarfjörð (eystra) í sumar-
leyfi, og dvaldi þar um hálfs-
mánaðar skeið. Bauð hann
blaðamönnum hér á Akureyri
til kaffidrykkju og viðtals s.l.
laugardag.
Martin Larsen er enn ungur
maður; en fjölmenntaður og
viðlesinn, einkum i sögu og bók-
menntun. Lagði hann stund á
norrænu við Hafnarháskóla, en
kom til Islands fyrir 3% ári til
að taka við sendikennarastöðu
við Háskólann. Til þess að kynn
ast nútíðarmáli voru og æfa sig
í að tala það; fór hann í kaupa-
v)hinu á sumrum, austur í Homa
fjörð, norður í Skagafjörð og
víðar. Talar hann nú orðið lýta-
lausa íslenzku; svo að óvenju-
legt er um Dani, sem ekki hafa
dvalið hér lengri tíma. Hafði
hann og orð á því við blaða-
menn, ihve góð íslenzka væri
töluð hér í sveitunum; og hve
íslenzkum bændum léti vel að
segja frá. Taldi hann vist sína
meðal þeirra hafa létt sér
íslenzkunámið.
Talið barst m. a. að handrita-
málinu, og kvað hann nú nefnd
starfandi í því, er skila ætti
áliti í haust. Þá skýrði hann
nokkuð frá högum dönsku þjóð-
arinnar, og kvað hann vöru-
skort fara minnkandi í Dan-
mörku.
Sendikennarinn er óvenju
geðfelldur maður og orðinn
gagnkunnugur íslandi og ís-
HÉR og ÞAR —
Framh. af 3. síðu.
ir vöru, og á það ekki síður við um
kaupmenn en kaupfélög. En ef öll
önnur verzlun en kaupfélagsverzlun
heitir „brask“ á máli Framsóknar-
manna, er ekki furða, þótt oft sé
minnst á braskara í Tímanum,meðan
Framsókn hefir ekki komið fram
þeim vilja sínum að 'SÍS nái undir
sig öllum innflutningi til landsins.
Hverjir rifu
stíflunaP
Tírninn segir í svartleiðara sínum
s. 1. sunnudag: „... . Það voru ein-
mitt Framsóknarmenn, sem einir
allra flokka sögðu það fyrir, að
dýrtíðin yrði erfið, ef hún fengi að
magnast og því væri bezt að sjá við
því í tíma.“
Hver er sannleikurinn í þessu?
Hann er sá, að Framsóknarmenn sáu
um það í tíma, að dýrtíðin færi í al-
gleyming, þegar þeir rifu stífluna,
sem gengislögin svokölluðu höfðu
byggl fyrir hana. Það gerðu þeir
með því að fá ákvæðið um verðlag
landbúnaðarafurða numið burt úr
lögunum. Og þegar stíílan var rifin,
valt hin mikla dýrtíðarmóða fram,
og síðan reyna Framsóknarmenn að
koma verknaði sínum á aðra. Þeim
fer líkt og manni, sem hleypir óðu
dýri út úr búri — og hrópar síðan
á vegfarendur að stöðva skepnuna,
því ef þeim takist það ekki, beri þeir
ábyrgð á því, ef hún fari einhverjum
að voða.
lendingum. Er sæti hans við
HáskóJann og 1 sendiráðinu tví-
mælalaust mjög vel skipað.
GREEPAR GLEYMSKUNNAR —
fullviss; að Pauline hafði á einhvem hátt verið við-
stödd, er hann var framinn. Síðustu atburðir höfðu
rifjað þetta allt rækilega upp, og mig hlaut að hafa
dreymt þetta og þá um leið birzt mér í draumnum
einu mennirnir, sem eg vissi að voru á einhvern hátt
kunnugir konu minni. *
En þótt vera kunni, að menn dreymi hið sama tvis-
var eða jafnvel þrisvar, þá voru þó engindæmiþessaö
menn geti dreymt hið sama upp aftnr og aftur, eins
oft og vera vill. Þannig var þessu hins vegar háttað
með mig nú. Eg tók aftur i hendi Pauline og er eg
hafði beðið þannig í nokkur augnablik, þá greip mig
sama tilfinningin og eg sá sömu hræðilegu sýnina.
Þetta endurtók sig ekki aðeins einu sinni eða tvisvar
heldur mörgum sinnum. Þótt eg væri, og sé reyndar
enn; vantrúaður á svona hluti, þá gat eg aðeins álitið.
að á einhvern dularfullan hátt horfði eg þarna á hið
sama, sem vesalings stúlkan hafði séð, er hún missti
minnið og varð alveg sljó.
Það var aðeins er eg hélt í hendi Pauline, að eg sá
þessa sýn, og það styrkti hugmynd mina. Eg var þá
þegar og er ennþá fullviss um; að hún er rétt, þótt eg
viti ekki, hvaða líkamlegu eða sálrænu áhrif hafa
valdið þessari skynjun.
Aftur og aftur tók eg í hendi Pauline, og í hvert
sinn sá eg hið sama fyrir mér í sömu stellingum. Eg
sá Ceneri, Macari og manninn á bak við þá, alla star-
andi á fómarlamb sitt. Útlit hans virti eg einkum vel
fyrir mér. Þótt andlit hins deyjandi manns væri af-
myndað, var þó augljóst að hann hafði verið mjög ó-
venju myndarlegur. Hann hlýtur að hafa gengið
mjög í augun á kvenfólki, og þrátt fyrir skelfingar
sýnarinnar kvaldi sú spurning mig, hvert hefði verið
samband hans við stúlkuna, sem sá hann allt í einu
myrtan.
Það var augljóst, að það var Macari; sem hafði
myrt hann. Eins og eg hafði áður skýrt frá stóð hann
næstur honum og staða hans sýndi, að hann var
reiðubúinn að verjast árás. Það hlaut að hafa verið
hann, sem hafði beitt rýtingnum. Blað rýtingsins stóð
í hjartastað mannsins allt upp að hjöltum, svo það var
augljóst; að hann hafði dáið nær samstundis. Þetta
var það sem Pauline hafði séð og sá ef til vill aftur
núna og einhver annarlegur máttur gerði henni kleift
ar sýna mér það, eins og hún væri að sýna mér mynd.
Allt síðan þessa nótt hefi eg undrast það, að eg
skyldi hafa stillingu og kjark til þess að sitja þarna
og kalla hvað eftir annað fram þessa furðusýn. Það
hljóta að hafa verið áköf þrá eftir því að kryf ja þetta
dularfulla fyrirbrigði til mergjar, löngunin til þess að
komast til fulls að því, hvað svipt hafði konu mína
heilbrigðri skynsemi; gremjan yfir þessu svívirðilega
morði og vonin um að geta látið þorparana hljóta
makleg málagjöld, sem gáfu mér kjark og þrótt til
þess að framkalla þessa sýn nægilega oft til þess að
eg vissi allt, sam hún gat gefið mér til kynna.
Loks áttaði eg mig á því, hve fráleitt það væri að
láta Pauline liggja þannig. Eg sveipaði kápunni um
hana, tók hana upp; bar hana út úr herberginu niður
stigann og út á götu. Það var ekki orðið mjög áliðið
nætur og mér tókst því brátt, með aðstoð manns, sem
gekk hjá, að ná í vagn og aka konu minni heim.
Hún var enn meðvitundarlaus er þangað kom, og eg
lagði hana í rúm sitt.
Hver svo sem sá annarlegi máttur hefir verið, sem
gerði henni kleift að sýna mér hugsanir sínar, þá
hvarf hann jafnskjótt og við vorum komin út úr hinu
ókunna húsi. Eftir það birtist mér engin draumsýn,
vitrun ofsjón eða hvað á að kalla það, þótt eg héldi
í hendi hennar.
IX. KAFLI
Er eg hafði falið Pauline forsjá Priscillu, þá flýtti
eg mér að sækja hinn bezta lækni, sem eg vissi um, og
var síðan með öllum ráðum reynt að vekja hana til
meðvitundar aftur. Það leið á löngu áður en hún
bærði nokkuð á sér, en þó raknaði hún við að lokum,
og þarf eg ekki að lýsa því, hve mjög eg fagnaði því.
Þótt hún nú raknaði við, þá varástandhennarmjög
alvarlegt; og um morguninn var hún fárveik, en eg
vonaði, að hún væri aðeins með óráði vegna sótthita.
Læknirinn sagði mér, að það væri mjög tvísýnt um líf
hennar, það væri að vísu von til þess, að hún lifði
þetta af, en hinsvegar engin vissa. Þá fann eg það enn
betur en nokkru sinni fyrr hve mjög eg elskaði hina
ógæfusömu konu mína. Eg fann hve mjög eg þráði að
henni batnaði, jafnvel þótt andlegt heilbrigði hennar
yrði engu betra, en eg hafði kynnst því.
óráðshjal hennar nísti hjarta mitt.Hún kallaði jafn-
an á einhvern, ýmist á ensku eða ítölsku, tjáði ein-
læga ást og sorgir og lýsti innilegri ástúð. Á eftir
fylgdu sorgarkvein og stundum virtist mér óttahroll-
ur fara um hana.
Hún lét ekkert orð falla til mín og sýndi engin
merki þess, að hún þekkti mig. Hve mikið hefði eg
ekki viljað gefa til þess að hún nefndi nafn mitt að-