Íslendingur - 26.04.1950, Blaðsíða 3

miðvikudagur 26. apríl 1950
I'SLENDINGUR
RafveitumáliO
Greinargerð um för Rafveitu-
stjórnar ttl Keykjavíkur
Fyrir skömmu var þess getiö
hér í blaðinu, aó rajveitusíjorn
heiði fanð til Keyksavii<ur 111 vio-
tals vió forraðamcnn líafveitna
ríkisins og rikisstjornina. tieim
komin lét tiún bíejarntjorn í té
svolátandi greinaryeró:
Laugardaginn 25. marz 1950
fór raiveiuistjörn Akuieyrar tii
Keykjavikur, iii þess ao le^ta ur-
skuroar njá riKisstjorninm uni
framkvæmd Láxárvirkju'narirín-
ar, svo og að ræúa vio KaiorKU-
rnáiastjora um ao ríarmagnsveit-
ur r.iusms tækju ao ser eitmit
með íramkvæmuum virkjunar-
innar, annast útboð verKsms o.
fl., sem þar að íýtur. Þessir ióru:
Indnði Heigason, Jónas Pór,
Steindór Sieindorsson, Svemr
Ragnars og bæjarstjóri Steinn
Steinsen. Katveitustjori Knut
Otters.edt kom síöan á mánu-
dag.
A mánudag 27. marz átti nefnd
in tal við Kai'orkumáiastjóra
Jakob Gíslason. Lét hann henni
í té nýjan útreikning á stoinkostn
aði og gjaldeyrisþörí Sogsvirkj-
unar og Laxárvirkjunar, um-
reiknaðan eftir gengisbreyting-
una af þeim Eiríki Briem og
Steingrími Jónssyni. Samkvæmt
þeirri áætlun á Laxárvirkjunin
að kosta 44 miljónir króna, en i
sambandi við niðurdeilmgu kostn
aðar er engin breyting gerð á
framlagi Akureyrarbæjar og Raf
vei.u Akureyrar, er það 4,3 milj.
króna sem fyrr.
Sama dag átti nefndin tal við
Gísla Jónsson formann fjárveit-
inganefndar Alþingis. Af því sam
tali fékkst enginn árangur, nema
auðskilið var, að tregt mundi um
hækkuð framlög á fjárlögum til
þessara framkvæmda, við Sog og
Laxá.
Á þriðjudagsmorgun átti nefnd
in tal við Þórhall Ásgeirsson,
skrifstofustjóra, sem einkum fer
með samninga við Marshallstofn-
unina fyrir hönd ríkisstjórnar-
ifinar,og er manna kunnugastur
hvernig þeim málum horfir. Taldi
hann, að frá hálfu Marshallstom-
unarinnar, myndu ekki verða
vandkvæði á því, að lánsfé það
sem íslandi verði úhlutað verði
varið til virkjunar Sogs og Lax-
ái, enda hefði það þegar verið
lagt til, og stofminin fengið til á-
lita áætlanir um virkjanirnar, og
hefði hún ekkert haft við þær að
athuga. Hinsvegar mundi notkun
mótvirðissjóð gjafafjársins vera
bundin því, að stofnunin viður-
kenndi, að hún yrði ekki til þess
að skapa óeðlilega fjárfestingu í
landinu. Þó viæri ekki unnt aí.
segja um það að svo stöddu, en
ekiu laiui iiami oiiKieg., ao ieylx
íeugiot, tii ao noia. íiiutviiuis-
Sjouiiin á þennau nau. rym-
spurn um puo, nvort ieyn mundi
íust ul ao Kaupa vdrur i Jivropu
xynr iaaröiidme, svaraoi sKri»-
sioiustjon svo, ao nann teidi eng-
ar hKur tu pe^s, ao pao tengist.
Pcí.nn gjaiueyri er þyriu til
peirra Kuupa yröi annaoavort ao
ia meö lanum, eoa taKa yroi nann
upp í árkga gjaideynsáætiun
uianrikisverziunarmnar.
a mioviKuaagdinorgun 29.
marz fekk neinuin viðiai vió Her-
mann Jónasson raiorKuinaiarað-
herra. 'lók hann önum málaleit-
unum neí'ndarmnar daufiega, og
taidi virkjamrnar óiramKvæman
Lagar á mnum áætlaða tima, 2
— 3 árum, sakir ijárskorts nk-
isins. Hmsvegar væri hugsanleg
leið að láta framkvæmdirnar
dragast yfir lengri tíma, 5 — 6
ár. í sambandi við um-
ræðu um, hvernig Akureyrarbær
hyggðist að leggja fram sinn
Inuia af fé til iramkvæmdanna
(sbr. áætlun Stgr. J. og E. Br.)
var á það minnst, að um tilfærslu
iramlagsins milli Rafveitu Akur-
eyrar og bæjarsjóðs gæti verið að
ræða, en^ekki gaf ráðherra end-
anleg svör um, hvorí ríkisstjórn
in mundi á það fallast. Ráðnerra
hét að ræða öil þessi mál við
ríkiss!jórnina, og taldi rétt, að
nefndin fengi að þvi búnu að
ræða við ríkisstjórnina í heild.
í öllum þessum samtölum var
Jónas Rafnar, alþingismaður með
Rafveitustjórn.
Síðar þennan sama dag sat
rafveitustjórn á fundi með Raf-
orkumálastjóra, sbr. bókaða
fundargerð 29. marz.
Næstu tvo daga gerðist ekkert
til tíðinda í þessum málum, nema
einstakir nefndarmenn áttu meira
eða minna lausleg samtöl um þau
við ýmsa ráðamenn.
Laugardaginn 1. apríl kl. 9,30
fékk nefndin loks viðtal við rik-
isstjórnina. Af ráðherrum voru
þar mættir: i'orsætisráðherra
Steingr'mur Steinþórsson, Björn
Ólafsson, Hermann Jónasson, og
Ólafur Thors. Eysteinn Jónsson
kom í fundarlokin og tók því
ekki þátt í umræðum en Bjarni
Benediktsson var erlendis.
Hermann Jónasson lýsti því
yfir, að hans hugmynd hefði ver-
ið, að Laxár- og Sogsvirkjanirn-
ar fylgdust að um framkvæmdir
og fjárútveganir. Um fjárframlög
aí ríkisins hálfu hlyti að fara eft-
ir því, hvort leyfi fengizt til að
nota mótvirðissjóð Marshallfjár-
ins til þessara framkvæmda, og
að gera véla- og efniskaup fyrir |
Marshalllán. Ríkisstjórnin væri
að gera skýrslu um þessi mál til
Marshallslofnunarinnar, en und-
ir hennar úrskurði væri það kom-
ið, hvort fé fengist úr mótvirðis-
sjóði, þ. e. hvort stofnunin teldi,
að hér muni um eðlilega fjárfest-
ingu að ræða, eða verið væri að
skapa enn meiri inflation.
Ólafur Thors tók mjög í sama
streng, en lýsti því afdráttarlaust
yfir, að hann væri því fylgjandi
að Laxár- og Sogsvirkjanirnar
fylgdust að um framkvæmdir, og
væri sú stefna ríkjandi meðal
stuðningsflokka stjórnarinnar.
Ennfremur að ríkisstjórnin væri
málum þessum hlynnt, og vildi
gera allt, sem möguleikar leyfðu
til að hrinda þessum framkvæmd
um áleiðis.
Forsætisráðherra tók undir
þessi ummæli afdráttarlaust.
Allir ráðherrarnir er til niá's
tóku, bættu því þó við, að skil-
yrði fyrir því, að ríkisstjórnin
ynni að því, að framkvæmdir
beggja virkjananna fylgdust aö
væri , að bæirnir Akureyri og
Reykjav.'k uppfylltu þær kröflii;
sem til þeirra væru gerðar um
íjárframlög í framlögðum áæti-
unum.
Fyrirspurn frá rafveitustjórn
¦um það, hvort henni væri heim-
ilí að bera bæjarstjórn Akureyr-
ar og öðrum þeim aðilum þau
svör ríkisstjórnarinnar, aó Lax-
árvirkjun og Sogsvirkjun yrðu
Iátnar tylgjast að í þeim ráðstöf-
unum, er ríkissljórnin léti gera
um fjárútvegun og annan stuðn-
ing, svaraði forsætisráðherra ját-
andi, en þó með þeim fyrirvara,
að Akureyrarbær stæði við sinn
hluta.
Sama dag kl. 11,30 átti raf-
veitustjórn tal við Fjárhagsráð,
og var raforkumálastjóri þá með
nefndinni. En áður hafði nefndin
sannfrétt, að Fjárhagsráð hefði
veitt Sogsvirkjun fjárfestingar-
leyfi til framkvæmda. á yfirstand
andi ári.
Fyrirspurn um það, hvers-
vegna Sogsvirkjun hefði þá þeg-
ar fengið fjárfestingarleyfi en
Laxárvirkjun ekki, svaraði Fjár-
hagsráð því, að Sogsvirkjun hefði
legið á því vegna samninga við
trlenda verkfræðinga.
Þá sagðist formaður Fjárhags-
ráðs, alltaf hafa talið, að Laxár-
og Sogsvirkjanir ættu að fylgjast
um framkvæmdir og fjárfestingu
og mundi sú skoðun vera ráð-
andi innan Fjárhagsráðs, og
hreyfði enginn ráðsmanna mót-
mæli gegn því. Hét formaður
þvínæst, að leggja fjárfestingar-
beiðni Laxárvirkjunar fyrir Fjár
hagsráðsfund n. k. mánudags-
morgun.
Samkvæmt s.'ðari upplýsingum
mun fjárfestingarleyfi til fram-
kvæmda Laxárvirkjunarinnar
hafa verið veitt á umræddum
mánudagsfundi.
Að svo komnum málum taldi
vafvei'.ustjórn sig ekki gete þok-
að málinu lengra áleiðis að þessu
sinni, og héldu nefndarmlsnn
heim næstu daga.
Æ^'^f^try ,&£*
Myndlistarsýning Kathe
KOLLWITZ
sem sýnd hefir verið í Reykjavík
að undanförnu, var opnuð í gær hér
í kirkjukapellunni, og mun standa
yfir þessa viku. Þessi þýzka lista-
kona lézl árið 1945, og hafði þá lif-
að hörmungar tveggja heimsstyrj-
alda, enda eru öll hennar listaverk
mótuð af þeim áhrTum, og þess
vegna e.'nhæf. Enda hefir hún sjálf
sagt um myndir sínar: „Eg hef aldrei
getað unnið rólega og yfirvegað að
myndum mínum, ég hef dregið þær
með blóði mínu, hver sem lítur á
þær hlýtur að geta séð það."
Já, það dylst engum, sem skoðar
m)'ndirnar, að listakonan hefir lifað
og litið allar verstu hörmungar
mannkynns'ns, hungur, slys, dauða
og harðstjórn. Ástvinamissir af
s yrja!darástæðum hefir haft mjög
rík áhrif á myndir hennar og þján-
ingar meðbræðranna gengið mjög
nærri henni. Alls eru á sýningunni
um 80 myndir, þar á meðal a. m. k.
10 sjálfsmyndir, og þótt allt séu þetta
svartlitamyndir (sem e. t. v. lýsa bezt
h'num svörtustu hliðum mannlífsins,
er þær eiga að sýna) þá eru þær ekki
til einskis gerðar. ef þær ná að
ljúka upp augum manna betur en
annað fyrir ógnum og hörmungum
styrj aldarbr j álæðisins.
Hér að ofan er mynd af einni
sjálfsmynd listakonunnar.
Eídsvoöi í Latjai tossi
Lá vií, ai skipiGU væri sökkt \ið biyguja
Þriðjudagsmorguninn 18. þ. m.
kom eldur upp í vélarúmi Lagarfoss
í Reykjavíkurhöfn. Tilraunir að-
stoðarvélstjóra, er var að vinna í
vélarrúminu, til að slökkva með
handslökkvitækjum, reyndust árang-
urslausar, og lagði hann sig mjög í
hættu við það, en eldurinn magnað-
ist fljótt. Slökkvilið Reykjavíkur
kom fljótt á staðinn og hóf starf sitt,
en svo mikil hætta var á, að eldurinn
næði til olíugeyma skipsins, að
fengnir voru vélsmiðir úr landi til
að logsjóða göt á skipið og sökkva
því þar með, ef ekki tækist að hefta
útbreiðslu eldsins. En áður en til
þessa neyðarráðs þyrfti að grípa,
varð eldurinn yfirbugaður, og var
framganga slökkviliðsmanna og
skipsmanna með sérstökum ágætum,
enda mundu þeir ekki hafa getað
sagt frá tíðindum, ef eldurinn hefði
komizt að olíugeymum skipsins. Var
ekki aðeins líf þeirra í hættu, er að
starfinu unnu, heldur myndi og
sprenging í skipinu hafa valdið
miklu tjóni í nágrenni þess.
Skemmdir í skipinu urðu all-
miklar, en þó ekki meiri en svo, að
búizt er við, að unnt verði að gera
við þær í Reykjavík. Vörur skemmd-
ust lítið sem ekkert.
NÝTT GISTIHÚS
hefir verið opnað á Húsavík, er
nefnis^ „Hótel Garðarsbraut", og er
í'sömu húsakynnum og Hótel Húsa-
vík var áður, en það hætti störfum
í haust sem leið. Eigandi hótelsins
er frú Lísa Matthíasson.
* * *
Hjálprœðisherinn. Almennar samkomur
föstudag".nn 28. apríl og sunnudaginn 30.
apríl kl. 8,30 e. h. — Allir velkomnir!