Íslendingur - 26.04.1950, Blaðsíða 3
miðvikudagur 26. apríl 1950
fSLENDINGUR
3
Rafveitumálið
Greinargerð um för Rafveitu
btjórnar ui KeyKjavíkur
Myndlistarsýning Kátlie
KOLLWITZ
Fyrir skömmu var þess geti'ö
hér í blaöinu, aó rajveitustjorn
heíöi fanö til i<eyksavuair m vió-
tals viö forraÖamtnn Kajveitna
rikisins og ríkisstjornina. tieun
komin lét liún bæjarstjom í té
svolátandi yreinargertí:
Laugardagánn 25. marz 1950
fór raiveitustjórn Akuieyrar til
Keykjavikur, itt pess au ieAa ur-
skuruar Hjá riKisstjornmni um
framkvsemd Laxárvirkjunarinn-
ar, svo og að ræoa vio Kaiorxu-
rnáiastjora um ao ríarmagnsveit-
ur r.Jastns tækju ao ser eitiriit
með íramltvæmdum virkjunar-
innar, annast útboó vé'rKsms o.
f 1., sem þar að lýtur. Þessn lóru:
Indnði Heigason, Jónas Pór,
Stemdór Sæmdorsson, Sverrir
Ragnars og bæjarstjóri Stemn
Stemsen. Kalveitustjori ÍLnut
Otters.edt kom síöan á mánu-
dag.
A mánudag 27. marz átti nefnd
in tal vtö Kaíorkumáiastjóra
Jakob Gíslason. Lét hann henni
í té nýjan útreikning á stofnkostn
aði og gjaldeyrisþörf Sogsvirkj-
unar og Laxárvirkjunar, um-
reiknaðan eftir gengisbreyting-
una af þeim Eiríki Briem og
Steingrími Jónssym. Samkvæmt
þeirri áætlun á Laxárvirkjunin
að kosta 44 miljónir króna, en i
sambandi við niðurdeilmgu kostn
aðar er engin breyting gerð á
framlagi Akureyrarbæjar og Raf
vei.u Akureyrar, er það 4,3 milj.
króna sem fyrr.
Sama dag átti nefndin tal við
Gísla Jónsson formann fjárveit-
inganefndar Alþingis. Af því sam
tali fékkst enginn árangur, nema
auðskilið var, að tregt mundi um
hækkuð framlög á fjárlögum til
þessara framkvæmda, við Sog og
Laxá.
Á þriðjudagsmorgun átti nefnd
in tal við Þórhall Ásgeirsson,
skrifstofustjóra, sem einkum fer
með samninga við Marshallstofn-
unina fyrir liönd ríkisstjórnar-
innar,og er manna kunnugastur
hvernig þeim málum horfir. Taldi
hann, að frá hálfu Marshallstofn-
unarinnar, myndu ekki verða
vandkvæði á því, að lánsfé það
sem íslandi verði ú hlutað veröi
varið til virkjunar Sogs og Lax-
ái, enda hefði það þegar verið
lagt til, og stofnunin fengið til á-
lita áætlanir um virkjanirnar, og
hefði hún ekkert haft við þær að
athuga. Hinsvegar mundi notkun
mótvirðissjóð gjafafjársins vera
bundin því, að stofnunin viður-
kenndi, að hún yrði ekki til þess
ob skapa óeðlilega fjárfestingu í
landinu. Þó væri ekki unnt aó
segja um það að svo stöddu, en
idiui uann ouKieg., aö ieyii
lengioC, tii ao noia nmcviruis-
Sjoumii á þeniiaii nact. ryrir-
spurn um þao, nvort ieyu mundi
íasc ui ao Kaupa vörur i isvropu
lynr iviarsnaxue, svaraoi SKri-
s.oiustjon svo, ao nann teidi eng-
ar iiKur tn peos, ao pao íengiSt.
pann gja.ueyri er þyrru tn
þeirra Kaupa yröi annaouvort ao
ra meö iahum, eoa taxa yroi nann
upp í árlega gjaideynsaætiun
uianrikisverziunannnar.
A miuviKuuagsmorgun 29.
marz fekx neinum viöcai viö Her-
•mann Jonasson raiorKumaiarað-
herra. i ók hann önum málaleit-
unum neíndannnar dauliega, og
taidi virkjanirnar óiramKvæman
legar á ninum áætlaða tima, 2
— 3 árum, sakir íjárskorts nk-
isins. flinsvegar væri hugsanieg
leið að láta íramkvæmdirnar
ár. í sambandi við um-
ræðu um, hvernig Akureyrarbær
hyggðist að leggja fram sinn
hiuia af fé til iramkvæmdanna
(sbr. áætiun Stgr. J. og E. Br.)
var á það nunnst, að um tilfærslu
framlagsins milii Rafveitu Akur-
eyrar og bæjarsjóðs gæti verið að
ræða, envekki gaf ráðherra end-
anleg svör um, hvorí ríkisstjórn
in mundi á það fallast. Ráðherra
hct að ræöa öil þessi mál við
ríkissijórnina, og taldi rétt, að
nefndin tengi að þvi búnu að
ræða við ríkisstjórnina í heild.
í öllum þessum samtölum var
Jónas Rafnar, alþingismaður með
Rafveitustjórn.
Síðar þennan sama dag sat
rafveitustjórn á fundi með Raf-
orkumálastjóra, sbr. bókaða
fundargerð 29. marz.
Næstu tvo daga gerðist ekkert
til tíðinda í þessum málum, nema
einstakir nefndarmenn áttu meira
eða minna lausleg samtöl um þau
við ýmsa ráðamenn.
Laugardaginn 1. apríl kl. 9,30
fdkk nefndin loks viðtal við rík-
isstjórnina. Af ráðherrum voru
þar mættir: íorsætisráðherra
Steingrimur Steinþórsson, Björn
Ölafsson, Hermann Jónasson, og
Ólafur Thors. Eysteinn Jónsson
kom í fundarlokin og tók því
ekki þátt í umræðuin en Bjarni
Benediktsson var erlendis.
Hermann Jónasson lýsti því
yfir, að hans hugmynd hefði ver-
ið, að Laxár- og Sogsvirkjanirn-
ar fylgdust að um framkvæmdir
og fjárútveganir. Um fjárframlög
af ríkisins hálfu hlyti að fara eft-
ir því, livort leyfi fengizt til að
nota mótvirðissjóð Marshallfjár-
ins til þessara framkvæmda, og
að gera véla- og efniskaup fyrir I
Marshalllán. Ríkisstjórnin væri '
i
að gera skýrslu um þessi mál til i
Marshallstofnunarinnar, en und- I
ir hennar úrskurði væri þaö kom-
ið, hvort fé fengist úr mótvirðis-
sjóði, þ. e. hvort stofnunin teldi,
að hér muni um eðlilega fjárfest-
ingu að ræða, eða verið væri að
skapa enn meiri inflation.
ólafur Thors tók mjög í sama
streng, en lýsti því afdráttarlaust
yfir, að hann væri því fylgjandi
að Laxár- og Sogsvirkjanirnar
fylgdust að um framkvæmdir, og
væri sú stefna ríkjandi meðal
stuðningsflokka stjórnarinnar.
Ennfremur að ríkisstjórnin væri
málum þessum hlynnt, og vildi
gera allt, sem möguleikar leyfðu
til að hrinda þessum framkvæmd
um áleiðis.
Forsætisráðherra tók undir
þessi ummæli afdráttarlaust.
Allir ráðherrarnir er til má's
tóku, bættu því þó við, að skil-
j yrði fyrir því, að ríkisstjórnin
! ynni að því, að framkvæmdir
beggja virkjananna fylgdust aö
væri , að bæirnir Akureyri og
Reykjav.'k uppfylltu þær kröftu,
sem til þeirra væru gerðar um
fjárframlög í framlögðum áæti-
unum.
Fyrirspurn frá rafveitustjórn
um það, hvort henni væri heim-
ilt að bera bæjarstjórn Akureyr-
ar og öðrum þeim aðilum þau
; svör ríkisstjórnarinnar, aö Lax-
árvirkjun og Sogsvirkjun yrðu
Iátnar fylgjast að í þeim ráðstöf-
unum, er ríkissljórnin léti gera
um fjárútvegun og annan stuðn-
ing, svaraði forsætisráðherra ját-
andi, en þó með þeim fyrirvara,
að Akureyrarbær stæði við sinn
hluta.
Sama dag kl. 11,30 átti raf-
veitustjórn tal við Fjárhagsráð,
og var raforkumálastjóri þá með
nefndinni. En áður hafði nefndin
sannfrétt, að Fjárhagsráð hefði
veitt Sogsvirkjun fjárfestingar-
leyfi til framkvæmda á yfirstand
andi ári.
Fyrirspurn um það, hvers-
vegna Sogsvirkjun hefði þá þeg-
ar fengið fjárfestingarleyfi en
Laxárvirkjun ekki, svaraði Fjár-
hagsráð því, að Sogsvirkjun hefði
legið á því vegna samninga við
erlenda verkfræðinga.
Þá sagðist formaður Fjárhags-
ráðs, alltaf hafa talið, að Laxár-
og Sogsvirkjanir ættu að fylgjast
um framkvæmdir og fjárfestingu
og mundi sú skoðun vera ráð-
andi innan Fjárhagsráðs, og
hreyfði enginn ráðsmanna mót-
mæli gegn því. Hét formaður
þvínæst, að leggja fjárfestingar-
beiðni Laxárvirkjunar fyrir Fjár
hagsráðsfund n. k. mánudags-
morgun.
Samkvæmt s.’ðari upplýsingum
mun fjárfestingarleyfi til fram-
kvæmda Laxárvirkjunarinnar
hafa verið veitt á umræddum
mánudagsfundi.
Að svo komnum málum taldi
rafveitustjórn sig ekki geta þok-
að málinu lengra áleiðis að þessu
sinni, og héldu nefndarmlenn
heim næstu daga.
sem sýnd hef'r verið í Reykjavík
að undanförnu, var opnuð í gær hér
í kirkjukapellunni, og mun standa
yfir þessa viku. Þessi þýzka lista-
kona léz: árið 1945, og hafði þá lif-
að hörmungar tveggja heimsstyrj-
alda, enda eru öll hennar listaverk
mótuð af þeim áhr!fum, og þess
vegna e.’nhæf. Enda hefir hún sjálf
sagt um myndir sínar: „Ég hef aldrei
getað unnið rólega og yfirvegað að
myndum mínum, ég hef dregið þær
með hlóði mínu, hver sem lítur á
þær hlýtur að geta séð það.“
Já, það dylst engum, sem skoðar
myndirnar, að listakonan hefir lifað
og litið allar verstu hörmungar
Þriðjudagsmorguninn 18. þ. m.
kom eldur upp í vélarúmi Lagarfoss
í Reykjavíkurhöfn. Tilraunir að-
stoðarvélstjóra, er var að vinna í
vélarrúminu, til að slökkva með
handslökkvitækjum, reyndust árang-
urslausar, og lagði hann sig mjög í
hættu við það, en eldurinn magnað-
ist fljótt. Slökkvilið Reykjavíkur
kom fljótt á staðinn og hóf starf sitt,
en svo mikil hætta var á, að eldurinn
næði til olíugeyma skipsins, að
fengnir voru vélsmiðir úr landi til
i að logsjóða göt á skipið og sökkva
| því þar með, ef ekki tækist að hefta
útbreiðslu eldsins. En áður en til
þessa neyðarráðs þyrfti að grípa,
varð eldurinn yfirbugaður, og var
framganga slökkviliðsmanna og
skipsmanna með sérstökum ágætum,
enda mundu þeir ekki hafa getað
: sagt frá tíðindum, ef eldurinn liefði
j komizt að olíugeymum skipsins. Var
mannkynns'ns, hungur, slys, dauða
og harðstjórn. Astvinamissir af
s yrjaidarástæðum hefir haft mjög
rík áhrif á myndir hennar og þján-
ingar meðbræðranna gengið mjög
nærri henni. Alls eru á sýningunni
um 80 myndir, þar á meðal a. m. k.
10 sjálfsmyndir, og þótt allt séu þetta
svartlitamyndir (sem e. t. v. lýsa bezt
h'num svörtustu hliðum mannlífsins,
er þær eiga að sýna) þá eru þær ekki
til einskis gerðar. ef þær ná að
ljúka upp augum manna betur en
annað fyrir ógnum og hörmungum
styr j aldarbr j álæðisins.
Hér að ofan er mynd af einni
sjálfsmynd listakonunnar.
ekki aðeins líf þeirra í hættu, er að
starfinu unnu, heldur myndi og
sprenging í skipinu hafa valdið
miklu tjóni í nágrenni þess.
Skennndir í skipinu urðu all-
miklar, en þó ekki meiri en svo, að
búizt er við, að unnt verði að gera
við þær í Reykjavík. Vörur skennnd-
ust lítið sem ekkert.
* * *
NÝTT GESTIHÚS
hefir verið opnað á Húsavík, er
nefnist „Hótel Garðarsbraut“, og er
í’sömu húsakynnum og Hótel Húsa-
vík var áður, en það hætti störfum
í haust sem leið. Eigandi hótelsins
er frú Lísa Matthíasson.
* * *
Hjálprœðisherinn. Almennar samkomur
föstudag'.nn 28. apríl og sunnudaginn 30.
apríl kl. 8,30 e. h. — Allir velkomnir!
Eidsvoði I Layartossi
Lá viB, aí skipinu væri sökkt \iB bijggju