Íslendingur - 09.04.1953, Síða 4

I
ISLENDINGUR
Fimmtudagur 9. apríl 1953
slcautmöttr
hvern miðvikudag.
Útgefandi: Útgáfufélag íslendings.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
JAKOB Ó. PÉTURSSON, Fjólugötu 1
Simi 1375.
Skriistofa og afgreiðsla í Gránufélagsgötu 4, sími 1354.
Skrifstofutími:
Kl. 10—12, 1—3 og 4—6, á laugardögum aðeins 10—12.
PrenlsmiSja Björns Jónssonar h.f.
Vantar okkur fleiri flokka? |
Ein af meinsemdum lýðræðisskipulags'ns er hið ótakmarkaða
frelsi til myndunar stjórnmálaflokka. Meðal Iýðræðisr.kja eru ekki
settar takmarkanir fyrir því, að einstakar stéttir eða hagsmunahóp-
ar geti myndað pólitísk samtök, og hefir þetta frelsi verið mikið
notað og þó misjafnlega. Dætni eru lil, að stjórnmálaflokkar verði
8—10, er allir bjóða fram til löggjafarþingsins, og heflr þetta
ástand leitt til alvarlegrar stjórnarkreppu oft og mörgum sinnum,
þar sem enginn einn flokkur eða tveir málefnalega skyldir flokkar
hafa náð hreinum meiri hluta við kosningar. Er Frakkland eitt ljós-
asta dæmi þessa, enda má heita, að stjórnarkreppur myndist þar ár-
Iega og stundum oft á ári.
Hér á landi höfum við lengi búið við fjögurra flokka kerfi, og
hefir það reynzt nægilegt til að valda erfiðleikum um myndun ríkis-
stjórnar. Enginn þessara flokka hefir enn náð hreinum meiri hluta,
og hafa því tveir eða fleiri flokkar orðið að bræða sig saman uni
stjórn landsins, og það þá jafnframt valdið afsláttarpólitík og
hrossakaupum. Það hefir næstum aldrei verið unnt að vita í lok
kosninga, hverjir þessara fjögurra flokka mundu verða aðilar að
stjórn landsins næsta kjörtímabil, og hefir stj órnarmyndun oft geng-
ið seint og erfiðlega. Á síðustu 12 árum höfum við orðið að búa
við utanþingsstjórn, sem ekki var í neinum beinum tengslura við AI-
þingi, tveggja og þriggja flokka stjórn og minni hluta stjórn eins
flokks. Svo að segja við hverjar Alþi.ngiskosningar hafa orðið breyt-
ingar á stjórn landsins, eða a. m. k. á forustu hennar.
Vlð höfum engan veginn farið varhluta af því, að nýir stjórn-
málaflokkar eða „landsmálahreyfingar“ skytu upp kollinum. Allar
hafa þær þó orðið sjálfdauðar. Þroskaðir kjósendur vita það, að er
þeir greiða slíkum nýblásnum sápubólum alkvæði sitt, er því á glæ
kastað. Og öllum er eðlilega lítt um það gef.ð að gera atkvæði sitt
ónýtt. Kosningarétturinn er of dýrmætur til að fyrirgera honum í
fljótræði. Sá iéttur er svo mikils virði talinn, að ein hin þyngsta
refsing, sem refsilöggjöf landsins heimilar að beita afbrotamenn, er
svipting þess réttar. Ætti því öllum að vera ljóst, hve mikilsverð
mannréttindi eru íólgin í kosningaréttinum.
Fyrir skömmu síðan hafa okkur borizt fregnir af stofnun tveggja
nýrra stjórnmálaflokka, og eru stofnendur þelrra og forgöngumenn
úr öllum hinum eldri stjórnmálaflokkum landsins, — menn, sem
ekki hafa komizt til þeirra mannviiðinga á vegum flokkanna, er
þeir hafa sjálfir kosið. Það virðist orðlð nokkuð ríkjandi venja hér
á landi, að hinir óánægðu einstaklingar innan flokkanna kjósi held-
ur að leita nýrra flokksmyndana en að gangast fyrir umbótum inn-
an flokka slnna.
Fyrri flokkurinn, sem hér skaut upp höfðinu fyrir skemmstu,
nefnir sig „Þjóðvarnarflokk“. Telur hann stefnu sína „sósíaldemó-
kratiska“, en aðalverkefni hans telst vera að vinna gegn vörnum
landsins á viðsjárverðum tímum. Þann flokk fylla einkum vinstri-
sinnuðustu Framsóknarmenn, en auk þess óánægðlr kommúnistar
og Kratar. Ber þar mjög á nöfnum manna, sem aldrei hafa verið
við eina fjöl felldir í stjórnmálalífinu og ekki hafa getað samþýðst
aðra samferðamenn á hinni ströngu vegferð lífslns.
Síðari flokkurinn nefnir sig „LýðveldIsflokk“, og er hann byggð-
ur upp af nokkrum fésterkum kaupsýslumönnum og hlutabréfaeig-
endum, sem hafa efnahagsleg skilyrði til að halda úti málgagni og
leggja í eina kosningabaráttu sér tll skemmtunar. Hafa forgöngu-
menn hans góða von um að geta dregið að landi nokkra menn, sem
hafa orð.ð viðskila við aðra flokka og ekki hafnað í Þjóðvarnar-
flokknum. Munu báðir þessir flokkar hafa hug á að bjóða fram við
næstu Alþingiskosningar í Reykjavík, og ef til vill vlðar, ef þeim
tekst að ná saman tylft manna sem meðmælendum með framboði
þeirra.
Þótt hér hafi enn ekki verið myndaðir nema tvelr nýir stjórn-
málaflokkar á hálfum mánuði, er langt frá því, að loku sé skotið fyr-
ir fleiri. Það er orðið deginum ljósara, að Alþýðuflokkurinn er
klofinn í tvær andstæðar fylkingar, enda gengur engum flokkanna
jafn seint að ákveða framboð vlð kosningarnar í sumar. Vel mætti
því ætla, að við ættum eftir að sjá framan í sjöunda stjórnmála-
flokkinn, áður en til kosninga verður gengið.
Biðraðir í stórhríð. — Því ekki
ajgreitt á fleiri stöðum? — Bílar
torvelda snjóruðning aj götum.
„Malarbúi“ liefir slcrifað mér eftirfar-
andi línur:
ÞaS var leiðinlegt a'ð líta út í glugg-
ann á föstudagsmorguninn langa. Þóti
þetta væri hátíðisdagur, þu.fti ég að
æða út í iilviðrið og sækja mjólk
handa yngsta barninu að minnsta
kosti. Ég ætlaði beint í útibúið, en þar
var ekkert að hafa. Þá var það Sam-
lag/ð. Þegar þangað kom, var löng
biðröð vestan við bygginguna. Með
öðrum orðum —, það var aðeins af-
greidd mjólk á einum stað í bænum.
Það er að vísu svo, að ekki fær nema
einn að.li að selja mjólk í bænum, og
því ekki um neina samkeppni að ræða
um afgreiÖsluna, en mér finrnt þó, að
hér hefði mátt hafa betri skipan á.
Vissulega var erf.ðleikum bundið að
koma mjólk til útsölustaðanna eins og
veður og færi var þenna morgun, en
ég get ekki séð, að neltt hafi verið því
til fyrirstöðu að afgreiða einnig úr
þeirri sölubúð, sera er í húsakynnum
Samlagsins, til að dreifa hópnum og
draga nokkuð úr þeim langa tíma, sem
börn og konur urðu að norpa vestan
við Samlagið skjálfandi í stórhríð og
frosli, en ég vi si dæmi þess, að sú
bið tók suma allt að tveim stundum.
i '///{(•
HVERT BEINIST „ÞRIÐJA
AFLIГ?
„Dagur“ fer fram á það við
kjósendur í forystugrein nýlega,
að þeir styðji þriðja aflið. En
þe'.ta „þriðja afl“ er Framsóknar-
flokkurinn, sem Dagur telur að sé
„lýðræðisleg millifylking“, sem
-úmi innan sinna vébanda „nægi-
egt athafnasvið fyrir framtak
jinstaklingsins“.
Þetta er nú kannske gott og
jlessað, hvað sem líður svigrúmi
ánstaklingsframtaksins undir
itjórn SÍS og KEA. En þarna er
ón á veginum, sem kjósandinr.
erður að taka með í reikninglnn
V hinu nýafs aðna flokksþing
"ramsóknar var samþykkt „i einu
iljóði“ ályktun þess efnis, a?
■'ramsókn segði upp núverandi
■.tjórnarsamvlnnu að sumarkosn
ngunum Ioknum. Ekkert var á
’iað minnst, hvert leita skyldi um
stjórnarsamvinnu á eftir. Ekkert
minnst á það, hvort vinna ætti til
'rægri eða vinstri. Það er rétt eins
g Framsóknarforustan haldi, að
.jósendum þess flokks sé það
:kkert atriði, hvort þingmenn
Framsóknar halla sér á koddann
með Krötum eða Kommum eða
halda svipaðri stefnu fram og
þeir hafa gert sl. kjörtímabil. —
Slíka fyrirlitningu hefir enginn
'byrgur flokkur levfi til að sýna
jósendum sínum. Þeir eiga full-
n rélt og heimtingu á að fá því
ivarað áður en þeir ganga að
'cjörborði, hvert hugur flokkslns
i’efnir til samstarfs að kosningum
loknum.
i , j j d | .T!‘Tnjr! miT'í
AÐ VÍSU er það viðurhlutamikið að
senda börn, jafnvel yngri en 10 ára, til
mjólkurkaupa í slíku veðri. En sums
staðar er ekki annarra kosta völ. Oft
er fyrirvinna heimilisins fjarverandi í
atvinnu, t. d. á togurum eða öðrum
skipum, og þá ekki um annað að gera
fyrir húsmóðurina en að fara sjálff -
kannske frá ungum börnum, eða áð
senda það barnanna, sem bezt er vax-
inn fiskur um hrygg. Og það hlýtur að
rikja fullkomin óvis a um það, hvort
börn hafa gott eða illt af að norpa úti
í slíku veðri, sem var á langa frjádag,
í klukkustund eða Iengur.“
I*
ÞAÐ FÓR SVO ALDREI SVO, að
veturinn gleymdi að heimsækja okkur.
I minnum yngri kynslóðarinnar hefir
sjaldan eða aldrei getlð að líta jafn
mikinn snjó og nú. Heiðarlegar til-
raunir hafa þó verið gerðar með að
ryðja göturnar, svo að vélknúnum far-
artækjum yrði þar við komið, og hef
ég litið svo til, að þar hafi jafnvel
sjálfboðavinna komið til greina. En
EINKISVERT f AUGUM
BRAGA.
Nýlega komst Alþýðumaðurinn
wo að orði, að ungir Sjálfstæðis-
menn á Alþingi hefðu þar ekkert
gert nema að leggja fram frum-
vörp og þingsályktunartillögur til
sýnis, en „bókstaflega“ engu máli
komið fram. Var hér í blaðinu
u'ðar rakið nokkuð af þeim mál-
um, er þeir höfðu flutt og náðu
Fram að ganga, en Bragi telur það
allt einskisvert. Hann telur það
n. ö. o. engu máli skipta, hvort
stuðningur er veiltur af opinberri
hálfu til fiskiveiða (síldveiða) á
fjarlægum iniðum. Honum er það
einnig hégóininn einber, að leitað
sé síldar fyrlr Norðurlandi og
-annsóknarskip sé fengið^ til
það er erfitt fyrlr jarðýtur að hreinsa
götur, þar sem bílum er lagt út á göt-
urnar og látnir festast þar, er stórfenni
gerir, en slíkt heflr maður daglega fyr-
ir augum.
Það er nauðsynlegt, að kjósendur geri sér grein fyrir því í tæka
tíð, hvað af því gæti hlolizt, ef slíkar dægurflugur, sem hér er um
að ræða, næðu því fylgi við kosningarnar, að þær kæmu manni að
í einhverju kjördæmi. Svo erfiðlega sem gengið hefir til þessa að
mynda starfhæfa r'kisstjórn undir fjögurra flokka kerflnu okkar,
er ekki líklegt, að þeir erfiðlelkar væru úr sögunni, ef sex eða sjö
flokkar kæmu til skjalanna. Eina jákvæða svarið við „frönsku“
eftiröpuninni er það, að slyðja þann flokk til að ná meiri fúuta á
Alþingi, sem EINN hefir möguleika til þess, — en það er Sjálf-
stœð is jlokkurinn.
stuðnings stærsta atvinnuvegi
þjóðarinnar. Hvort lánsstofnun
iðnaðarmanna á að hafa fé til að
lána er honum líka einskis virði,
jg þá er breytingln á lögutn um
menntaskóla lítilsverð (enda
barðist Hannlbal gegn henni).
Ætli smáíbúðabyggingarnar eigi
ikki eftir að verða lítils virði í
augum Braga, þegar hann hug-
e ðir, hverjir áttu frumkvæði að
því máli?
HVAÐ ER AÐ GERAST
E RÚSSLANDI?
Það hefir vakið mikla athygli
m allan helm, að blaðið „Prav-
da“ í Sovét-Rússlandi hefir ráð-
?t með talsverðri hörku á þá að-
la, er stóðu að ákærunum á
eknahópinn, sem flestum eru enn
i fersku minni. Voru margir af
rægustu vísindamönnum lækna-
s.éttarinnar í Rússlandi sakaðir
m samantekin fjörráð vlð ýmsa
helztu ráðamenn Sovétríkjanna,
vegna þess að þeim tókst ekki að
koma í veg fyrir að þeir lykju
einhvern tíma sínu hérvistarlífi
sem aðrir dauðlegir menn.
Þá vekur það einnig athygli, að
stjórnir Kína og Norður-Kóreu
hafa lagt fram tillögur um fanga-
sk'pti og vopnahlésviðræður ný-
'ega, sem ganga mjög í sömu átt
Jg indversk tillaga, sem áður
hafði verið hafnað skilyrðislau6t.
Hyggia margir, að um nokkur
veðrabrigði sé að ræða í viðhorfi
Sovét stjórnarinnar til alheims-
mála eftir fráfall Stalíns og til-
homu Malenkovs í sæti hans.
\vjar kvikntyndir
um uppeldismál
Nýlega fékk Barnaverndarfélag
Reykjavíkur leigðar kvikmyhdir
um uppeldismál frá Samelnuðu
þjóðunum. Hafa þær verið sýnd-
ar fyrir almenning í félögum syðra
og fenglð góða aðsókn. Nú er í
ráði að fá þesar myndir hingað
til Akureyrar um næstu helgi og
sýna þær í sambandi við aðal-
fund Barnaverndarfélags Akureyr
ar í Alþýðuhúsinu n. k. sunnudag.
Mun dr. Matlhías Jónasson, upp-
hafsmaður harnaverndarhreyfing
arinnar hér, koma norður að for-
fallalausu og skýra myndirnar.
Aðalfundur Barnaverndarfélags
ins hefst. í Alþýðuhúsinu kl. 4, og
verður honum flýtt svo að kvik-
myndasýningin geti byrjað kl. 5.
Allir eru velkomnir á kvikmynda-
sýninguna meðan húsrúm leyfir
og er aðgangur ókeyp.'s. Er þess
vænst, að foreldrar í bænum not-
færi sér þetta eina tækifæri til að
sjá þessar myndir.
KAUPIÐ miða í Happdrœtti
Sjálfs'œðisflokksins. 50 vinning-
ar, að verðmœti samtals 130
þúsund krónur. Miðinn kostar
aðeins 5 krónur. Miðarnir fást
á afgreiðslu íslendings, i Verzl.
Drífu, Bókaverzl. Axels Kristj-
ánssonar h.f. og i Verzlun Vísi.