Íslendingur - 24.08.1955, Qupperneq 4

4
ÍSLENDINGUR
Miðvikudagur 24. ágúst 1955
Kemur út
hveru miðvikutUs.
Útgefandi: Útgáfufélag ítlendingt,
Ritstjóri og ábyrgðarmaðar:
Jakob Ó. Pétursson, Fjólugötu 1.
Sími 1375.
SIcrif8tofa og afgreiðsla í Cránufélagsgötu 4, simi 1354.
Skrifstofutíma:
KL 10—12, 1—3 og 4—6, á laugardögum aðeins 10—12.
Prentsmiðfa Björns Jónssonar h.f.
»Kjarabaráttan« stjórnmálalegs eðlis
Alþýðusamband íslands hefir nýlega gefið út ávarp til að mót-
mæla verðhækkunum, sem komið hafa í ljós sem bein afleiðing af
launahækkunum efíir verkfallið í vor. Hefst ávarp þetta með þess-
um orðum:
„Alþýðusamband íslands mótmælir harðlega þeim staðlausa á-
róðri, að þær gífurlegu verðhækkanir, sem nú eru tilkynntar dag-
lega, standi í nokkru rökrétlu sambandi við þá 10% kauphœkkun
(lbr. hér), sem fékkst með lausn verkfallsins í vor. í ýmsum íilfell-
um nemur hin auglýsta verðhækkun 20—30%, en vinnulaun flestra
fyrirtœkja eru aðeins lítill hluti (lbr. hér) af samanlögðum rekst-
urskostnaði þeirra . . .. “
Þá segir síðar í ávarpinu, að verðhækkanir leiði til nýrra kjara-
deilna og stofni vinnufriðnum í bráðan voða.
Strax í upphafi ávarpsins leyfir stjórn ASI sér að bera á borð
blekkingar og hreinar firrur. Þar er talað um eina memlausa 10%
kauphækkun, þó að blöð vinstri flokkanna teldu kjarabæturnar
17% að loknu verkfallinu i vor, er þau voru að skýra lesendum cín-
um frá „sigrinum“ í vinnudeilunni. Og vissulega er hér um meira
að ræða fyrir atvinnurekandann en 10% kauphækkun. Jafnframt
henni urðu þeir að taka á sig lengt orlof og fjárframlag í atvinnu-
leysistryggingasjóð, er nemur verulegum upphæðum. Og sú full-
yrðing ávarpsins, að vinnulaun séu aðeins „lítill hluti“ af fram-
leiðslukostnaði vöru, er svo fráleit, að ekkert fullorðið fólk getur
tekið mark á. Það er einnig tilgangslaust að halda þeirri firru fram,
að almennar launahækkanir komi ekki fram á neinum kostnaðar-
liðum atvinnufyrirtækja öðrum en greiddum vinnulaunum til
verkamanna og iðnverkafólks. Þær koma óhjákvæmilega fram á
ýmsum öðrum kos'naðarliðum, t. d. í öllum flutningsgjöldum,
hreingerningu, og verðhækkun vara, er atvinnufyrirtækin þurfa að
kaupa til rekstursins.
Allir heilskyggnir menn vissu það fyrir, að hið pólitíska verk-
fall í vor og afleiðingar þess mundu hleypa af stokkunum nýrri dýr-
tíðarskriðu, er gæti endað með enn einni gengislækkun islenzks
gjaldmiðils. Og þó'.t reynt væri að halda því fram í blöðum komm-
únista, að hér væri um það eitt að ræða að samræma kjör verka-
fólks við ríkjandi verðlag í landinu, þá sýndu útreikningar hag-
fræðinga, er Alþýðusambandið hafði fengið til að reikna út kaup-
mátt launa, að hann hafði verið óbreyttur um nokkurra ára skeið.
Með öðrum orðum: Það var búið að ná efnahagslegu jafnvægi eftir
meira en tíu ára kapphlaup stéttanna um að gera íslenzkan gjald-
miðil verðlausan.
í ávarpi ASÍ er talað um, að vinnufriðnum sé s'efnt í bráðan
voða, ef framleiðsluvörur hækka í verði eftir kauphækkanirnar í
vor. En ekki verður séð, að ASÍ undir stjórn Hannibals og komm-
únista fari vel að tala um vinnufrið. Eftir að samningar náðust í
vor, og ætla mátti að vinnufriður gæti haldizt um skeið, er gripið
til hins gamla skæruhernaðar. Vélstjórar í Vestmannaeyjum ríða á
vaðið. Konur í Keflavík og á Akranesi hafa nú, fám mánuðum eftir
að vinnufriður var saminn, sagt upp samningum og hafið verkfall
til þess að fá hærra kaup en um hefir verið samið í Reykjavík og
Akureyri. Það er því augljóst mál, að þau óþjóðhollu öfl, er nú
ráða fyrir launas’éttum þjóðarinnar, vilja engan vinnufrið og rjúfa
hann hvenær sem þeim henta þykir. Og það má telja fyllilega ljóst,
að þótt kommúnistar hefðu fengið fram allt að 70% kauphækkun
eins og þeir gerðu kröfur til, þá væri enginn vinnufriður í landinu.
Svo augljóst mál er það orðið, að verkfallið í vor var ekki kjara-
bótaverkfall, heldur tilraun til að koma ríkisstjórninni frá völdum.
Jafnvel Alþýðublaðið hefir ekki getað selið á sér með að viður-
kenna það. Síðastliðinn fimmtudag segir svo í forystugrein blaðs-
ins um „kjarabaráttu“ Hannibalistanna:
„Sú barátta getur ekki einskorðazt við átök atvinnurekenda og
vinnuþiggjenda, því að hún er raunverulega háð gegn núverandi
stjórnarslejnu, ríkisstjórninni og meirihluta hennar á Alþingi. Bar-
áttan er því stjórnmálalegs eðlis ....“ (lbr. hér).
Mikið var, að þeim skyldi verða á að játa það, sem allir vissu áð-
ur. En það ber hvorki vott um þjóðhollustu né þegnhollustu, er á-
byrgir menn draga verkafólk landsins nauðugt viljugt út í sex vikna
X>0»00'00000000000000000000000'»00000i>0000'00000000<
Raddir kvenna
Goðar eig:inkonur
Lítil skýring vegna athugasemd-
ar. — Griðastaðurinn í Vagla-
skógi.
„Versta kráin í Þingeyjarsýslu“.
Ól. ]. skrifar:
ÞEGAR ÉG skrifaði íslendingi bréf-
korn það, er birtist í 31. tbl., þ. 17. þ.
m., var mér að vísu kunnugt um hinar
mörgu útgáfur af þar um gelinni stað-
hæfingu bæði í mæltu og rituðu máli.
En mér virtisl umsögn íslendings
einna táknrænust og líklegust til að
vekja athygli vegna myndarinnar, og
þess vegna sendi ég einmitt því blaði
l.'nu. Hafi ég hneykslað ritstjórann
eða aðra starfsmenn blaðsins með
orðalagi mínu, vil ég biðja afsökunar
á því. E. t. v. „furðaði" mig enn meira
ummæli sumra annarra, einkurn þegar
þess er gætt, að ég var áður búinn að
vekja athygli tveggja mælra borgara
þessa bæjar á því, hve veikar og hald-
lausar sannanir væru fyrir því, að
UMFA væri elzta (fyrsta) UMF lands-
ins. Og nú vildi ég mega spyrja, hvaða
heimildir það voru, sem allir þeir, er
staðhæfðu þetta, fóru eftir? Var það
bók Geirs Jónastonar? Hafi svo verið,
livers vegna tóku þeir þá aðeins tillit
til annarrar staðhæfingar bókarinnar
en gengu alveg fram hjá hinni?
í ÁÐUR UAÍGETINNI BÓK er á
bls. 93 stór og glæsileg mynd af 14
ungum mönnum, og stendur þar með
breyttu letri: „Stofnendur UMF Akur-
eyrar sjöunda janúar 1906“. Fletti
maður bókinni "ftur á bak verður
fyrir manni_ á 342. bls. þetta: „UMF
Dagsbrún í Höfðahverfi. I. UMF Dags-
brún var stofnað 4. júní 1905, og var
því eitt af fyrstu ungmennafélögunum
á íslandi, sem sett var á fót. Stofnend-
ur 14“.
Allir hljóta að sjá og viðurkenna, að
4. júní 1905 er fyrr en 7. janúar 1906,
og er því UMF Dagtbrún eldra, þ. e.
a. s. stofnsett fyrr en UMFA. Þarna er
líka á næstu síðu mynd, ekki þó af
stofnendum Dagsbrúnar, heldur af öll-
um forráðamönnum félagsins fram til
þess tíma, sem söguágripið er ritað.
ÞAU UMMÆLI SÖGURITARANS,
að Dagsbrún hafi verið „eitt af fyrstu
ungmennafélögunum á íslandi, sem
sett var á fót“ gætu bent til þess, að
höf. heíði verið kunnugt urn, að ein-
hver UMF hefðu þó verið stofnuð fyrr.
Ég hef að vÍ3u heyrt eina skýringu
borna fram á þessu máli, og hún er
sú, að stjórnendur UMFÍ hafj staðfest
það, að UMFA væri elzta, þ. e. a. s.
Allmikið hefir nýlega verið
skrifað í blöð og tímarit um það
fyrirbrigði, að amerískir her-
mienn í Evrópu virðist miklu
fremur kjósa sér að kvonfangi
Evrópukonur en sínar eigin sam-
löndur; nú er svo komið, að á
hverjum mánuði kvænast að jafn-
aði 500 hermenn Evrópukonum.
Ennfremur virðast þessi hjóna-
bönd endast betur, heldur en yfir
leitt á sér stað í Bandaríkjunum,
þar sem hjónaskilnaðir eru mjög
tíðir.
Nýlega fór blaðakona til
Evrópu til að grennslast eftir
hver orsökin sé til þess að þannig
er komið í þessum málum. Hitti
hún liðsforingja einn, er ekki var
myrkur í máli; hafði hjónaband
hans og amerískrar konu endað
með skilnaði, en nú var hann gifi-
fyrst stofnaða UMF landsins, og þess
vegna þýddi ekki að benda á sannanir
fyrir neinu öðru. Sé þevsu þannig far-
ið, þá er komið langt frá þeim hug-
sjónum, er mest voru í heiðri hafðar,
þegar ungmennafélagsskapurinn var
fyrst „myndaður" í Öxnadal um alda-
mótin síðustu, ef forráðamenn hans nú
telja sér ekki lengur „skylt að hafa
það, er sannara reynist."
Logi skrifar:
„HÉR ER GRIÐASTAÐUR" stend-
ur á skilti við innkeyrslu í Vaglaskóg.
Og sannarlega ættu tkógarnir okkar að
geta verið griðastaðir. En hinir mörgu
kvöld-dansleikir Skógræktar ríkisins í
Brúarlundi bregða þar nokkrum
skugga á. „Hljómsveit leikur í Brúar-
lundi," segir í lilkynningu útvarpsins.
En í kringum þessa hljómsveit dansa
ölóðir menn og konur, því að þetta er
einskonar „sveitaball“, og flestir
þekkja framkomu og umgengnisvenjur
þeirra, er þangað sækja ákafast. Ég
fer ekki á skógarböll, en ég er búinn
að heyra svo margar sögur af þeim, að
ég veit, að fullyrðingin um griðastað-
inn er komin úr móð. Ilann er áreiðan
lega ekki að finna umhverfis Brúar-
lund á laugardagskvöldum.
Skógrækt ríkisins þarf vissulega á
miklu fé að halda. Hún fær 10 aura af
flestum sígarettupökkum, er við kaup-
urn. Það mun verða talsverð fúlga í
heild. Og mér er sagt, að „hljómleik-
arnir“ að Brúarlundi séu einn liður í
því að klæða landið. Það er út af fyrir
sig ekki annað en golt eitt um það að
segja, eða a. m. k. ef við það safnatt
meira fé en nemur í spjöllum á gróðri
og menningarlausri umgengni ölóðra
ballgesta í skóginum. Og óneitanlega
væri æskilegra, að skógurinn væri ekki
Framhald á 6. síðu.
ur enskri stúlku, og var mjög
hamingjusamur. Hann sagði:
„Þegar maður kvænist heima, þ.
e. í Bandaríkjunum, ætlast konan
ekki einungis til að eiginmaður-
inn sjái sér farborða það sem eft-
ir er æfinnar, heldur að hann láti
sér í té miklu betra heimili og
aðra hluti en vinkonur hennar
eiga, jafnvel þótt hann hafi ekki
efni á því. Og hvað lætur hún
honum svo í té í staðinn? Sam-
kvæmt skýrslum, er birtar voru
nýlega í tímariti, verða 60 pró-
sent eiginmanna í Bandaríkjun-
urn að búa til morgunverð sinn,
nteðan konan sefur vært. Þó hann
útvegi henni alls konar heimilis-
vélar, verður hann oft að hjálpa
henni við að ljúka við heimilis-
störfin eftir að hann kemur heim
að loknu sínu dagsverki, og fara
s.ðan með henni út á einhverja
skemmlun til að umbuna henni
fyrir að hafa verið innilokuð all-
an dagrnn á heimilinu, sem hann
vinnur fyrir baki brotnu. Jafn-
rétti með hjónunum er ekki til að
dreifa; konan tekur allt, sem eig-
inmaðurinn getur veitt henni, en
finnur lítið til þess að hún hafi
jafnframt skyldur að rækja gagn
vart honum. Hér er þetta öðru-
vísi; konurnar gefa mönnum sín-
um nokkuð, sem amerískar konur
gera ekki: Þær gefa þeim full-
vissu um það, að þeir séu hús-
Vísnabálknr
Fellur elfa foldu á,
flestir helveg bruna.
Ó, hver skelfing er að' sjá
upp í hvelfinguna.
Ókunnur höf.
Kuldahlátur hafa má,
hryggð ei látast bera.
Þó að bjáti eitthvað á,
eg skal kátur vera.
T orfmýrar-Jónas.
Hug til vendum varhygðar,
virðum bending fremur,
fyrr en endi ævinnar
oss að hendi kemur.
Sami.
Hæsta þing í heimi eg veit
harmar kring þótt geisi,
— til að ringa tárin heit —
tilfinningaleysi.
Ókunnur höf.
Um kringluleita stúlku.
Hvað á ég svo til að taka
tign sem þína votti?
Andlit þitt er eins og kaka
undan fjórðungspotti.
Jón Sigurðsson Skúfsstöðum.
Tvær eru sveitir, Flói og Fljót,
er flestir saman jafna,
að þeim fylgir ein sú bót
þar öngvir í viti kafna.
Ókunnur höf. (Gömul).
verkfall í þeirri einu von, að það geti veikt ríkjandi stjórn. Og Varla
er rétt að láta sér á óvart koma, þótt málgögn slíkra manntegunda
bíti höfuðið af skömminni með því að saka ríkisstjórnina um,
hvernig komið sé.
Hinn nýi skæruhernaður kommúnista í launamálum hefir opin-
berað svo, að enginn getur á villzt, að kjaramál verkafólks skip'a
þá ekki máli. Afkomu fólksins, er þeir þykjast ráða yfir, á að fórna
á altari pólitískra íyrirætlana.