Íslendingur - 17.01.1985, Blaðsíða 2

2
3slctidin0ur
FIMMTUDAGUR 17. JANÚAR 1985
Útgefandi: islendingur hf.
Ritstjóri: Tómas Ingi Olfich
Auglýsingastjóri: Kristin Ottesen
Rltstjóm, slmi: 21501
Auglýsingar, símr: 21500
Áskriftargjald: kr. 130á ársfjórðungi
Lausasala: kr. 10 eintakið
Auglýsingaveró: kr. ISOdálksm
Prentun: Taeknideild Islendings
_____________________09 Dagsprent__________
Búskapur og
markaðshyggja
í rúm eitt þúsund ár lifðu íslendingar á þeirri auðlind,
sem landið var. Þótt þjóðin hafi öldum saman notið
andlegrar og iíkamlegrar leiðsagnar drottins og Dana-
konungs, hefur þó velferð hennar að öðru leyti byggst
á kostum landsins, jarðvegi og gróðri. Það er ekki fyrr
en á síðustu árum, að efasemdir hafa vaknað um, að
velferðarsamband sé milli manns og lands.
Nú hefur risið upp í landinu sveit snúðugra manna
og háværra, sem telur að þjóðin hafi ekki efni á að
stunda landbúnað. Höfuðmeinsemd íslensks landbún-
aðar telja þessir menn vera þá, að framleiðslan sé of
dýr. Benda þeir á að búvöru megi fá á erlendum
mörkuðum fyrir lítið brot af því, sem þær kosta hér, og
telja opinberu fé til styrktar landbúnaði illa varið. Svo
langt er jafnvel gengið að jafna íslenskum landbúnaði
við atvinnubótavinnu. Ýmist kennir þessi sveit sig við
frjálshyggju eða markaðshyggju, eða hún er bendluð
við þessi hugtök af sjálfskipuðum veijendum bænda-
stéttarinnar, sem eiga það flestir sammerkt að vera
ekki bændur.
öldum saman hafa bændur verið þátttakendur í
markaðsstarfi. Framleiðsla þeirra hefur gengið kaup-
um og sölum í samræmi við framboð og eftirspum, án
þess að slíkt kæmi stéttinni að sök. Megináföll bænda-
stéttarinnar liðinna alda verða ekki rakin til neins
konar samkeppnisvandamála eða markaðshyggju,
heldur öðm fremur til þeirra takmarkana, sem stjórn-
málamenn hafa lagt á frjálsan framgang viðskipta með
búvömr.
Það er tímanna tákn, að það skuli hafa tekist að efla
nokkurn hluta íslensku bændastéttarinnar til andstöðu
við lögmál frjáls markaðskerfis. Ef íslenskir bændur
em vegnir og léttvægnir fundnir í samanburði við
landbúnað Vestur-Evrópuríkja, þá verður það ekki
gert með góðu móti á vogarskálum markaðslögmála.
Verð búvara í Vestur-Evrópu og í Norður-Ameríku
endurspeglar ekki nema að óverulegu leyti markaðs-
verð. Þar er um tilbúið verð að ræða. Matvæli em í
raun dýrari í framleiðslu en almenningur og stjórn-
málamenn í þessum heimshlutum em reiðubúnir að
viðurkenna. Til þess að halda niðri framfærslukostnaði
er framleiðslukostnaður búvara falsaður með styrkjum.
Auðugar þjóðir einar hafa efni á slíkum millifærsl-
um. Ofgnógt matvæla, sem ríkar þjóðir bjóða á
undirverði, hefur meðal annars haft þær afleiðingar,
að grafið hefur verið undan matvælaframleiðslu í
þriðja heiminum.
íslendingar töldu til skamms tíma að þeir hefðu ráð
á að taka þátt í þessum leik. Með minnkandi þjóðar-
tekjum og versnandi viðskiptakjörum erlendis verður
þó flestum æ ljósara, að ekki er neinn grundvöllur fyrir
því að flytja út landbúnaðarvömr, sem seljast undir
kostnaðarverði.
Þeir íslendingar, sem vilja grafa undan innlendri
matvælaframleiðslu með því að flytja inn niðurgreidda
erlenda búvöru, verða að kenna sig við annað en
markaðshyggju og fijálshyggju. Nær er að kalla þá
gmnnhyggna tækifærissinna. Höfuðröksemd þeirra,
lágt búvömverð á erlendum mörkuðum, er orðin
höfuðverkur Vestur-Evrópskra þjóða, og óvíst hveraig
hann verður læknaður í framtíðinni.
í umfjöllun um íslenskan landbúnað er nauðsynlegt
að taka tillit til nokkurra meginatriða er snerta íslenskt
efnahagslíf og íslenska náttúm. íslendingar em nú
þegar mjög háðir innflutningi á neysluvömm og mikil-
vægum aðföngum. Viðskiptajöfnuður er því miður oft
óhagstæður, og er ekki á það ástand bætandi með
innflutningi búvara. Svo fremi sem landið Jiolir land- *
búnaðinn, og síðamefndi framleiðir góða vöm, höfum
við ekki efni á að hafna þeim kostum, sem landið
býður upp á. j iq
Hœkkun fasteignogjalda
- kœruleysi eða mistök?
Flestir virðast sammála um,
að kostnaði af opinberri þjón-
ustu beri að deila milli þegn-
anna eftir efnum og ástæðum
hvers og eins. Sá vandi að
finna réttláta leið til að dreifa
byrðunum hvílir á stjómvöld-
um og - þó í minna mæli sé -
á sveitastjórnum.
Með auknum umsvifum
ríkis og sveitarfélaga og þeirri
auknu skattheimtu, sem af
þeim hefur leitt, hefur það
orðið æ flóknara að feta leið
„réttlætisins” í skattamálum.
Af því leiðir, að tilfinning
ráðamanna fyrir skattalegu
réttlæti dofnar, og svo er
einnig um skilning þeirra á
afleiðingum skattlagningar.
Skattar, miðaðir við fast-
eignamat, eru vafalaust
byggðir á tiltölulega haldgóð-
um og traustvekjandi upplýs-
ingum um raunvirði þess, sem
skattlagt er, og af þeim sökum
einum heppileg aðferð til
tekjuöflunar fyrir sveitarfélög.
Enda hefur sú verið reyndin,
að fasteignagjöld hafa farið
hækkandi, en þau em aðeins
að hluta til eins konar greiðsla
fyrir veitta þjónustu við hús-
eigendur, en að öðm leyti
notuð sem tekjuöflunarleið
fyrir sveitarfélög án tillits til
þess, hvernig tekjunum er
varið.
Miklu munaði um þá
breytingu, sem gerð var á
tímum vinstri stjórnar árið
1972. Þá þyngdist fasteigna-
skattur verulega í kjölfar nýs
fasteignamats. Má segja, að
sveitarfélög hafi nýtt sér nýja
fasteignamatið til að standa
betur að vígi gegn verðbólgu,
sem þá jókst hröðum skrefum.
Fasteignagjöld eru innheimt á
fyrri helmingi ársins og kemur
það sveitarfélögunum að sjálf-
sögðu vel í mikilli verðbólgu.
Á þessum árum voru vextir
yfirleítt lægri en verðbólga, og
gátu húseigendur því fremur
en nú borið þung fasteigna-
gjöld, þar sem fjármagns-
kostnaður húsbyggjenda var
lægri, en síðar varð, þegar lán
voru almennt verðtryggð. Svo
mikið hækkuðu fasteigna-
gjöldin 1972, að nauðsynlegt
þótti að veita sveitarfélögum
heimild til að fella niður fast-
eignaskatt ellilífeyrisþega. Á
Akureyri hefur þó ekki nema
lítill hluti ellilífeyrisþega notið
slíkrar niðurfellingar fast-
eignagjalda.
Að svo miklu leyti, sem
fasteignagjöld eru greidd fyrir
þjónustu við húseigendur, er
ekki óeðlilegt, að þau séu
breytileg í samræmi við verk-
efni og framkvæmdir. En það
sem gerir almenna skatt-
heimtu, sem miðast við fast-
eignir, nokkuð vafasama er
m.a. það, að fasteignir eru líka
skattlagðar sem eignir, auk
þess, sem fyrir þær er greitt
með tekjum, sem þegar eru, í
flestum tilfellum, skattlagðar.
Tví- eða þrísköttun er því
framkvæmd með fasteigna-
gjöldum. I annan stað geta
eigendur fasteigna verið tekju-
litlir af ýmsum ástæðum, sem
telja verður hafnar yfir allar
grunsemdir um óheiðarleika,
svo sem vegna hás aldurs eða
sjúkdóma. Fasteignagjöld
taka yfirleitt ekki tillit til efna-
hags. Þau geta verið skattur af
eign, sem skattgreiðandinn á
ekki nema að litlu leyti.
Ákveðin pólitísk öfl hafa
lengi séð ofsjónum yfir því, að
fólk búi í húsum, sem miðuð
eru við þarfir heillar fjöl-
skyldu, löngu eftir að börnin
eru horfin á braut. Gremst
mörgum fyrirhyggjumannin-
um, að þetta fólk skuli ekki sjá
sóma sinn og hag í að láta af
hendi húsnæði sitt þeim í hag,
sem þörf hafa fyrir það. Þegar
aldurinn færist yfir og tekjur
fara minnkandi, verður æ
erfiðara að reka stórt heimili,
ekki er því að neita. Þó leitast
margur maðurinn við að
halda í húsið sitt af svo mikilli
einurð, að varla er einleikið.
Það virðist augljóst, að ekki
dugir að leggja mælikvarða
hagkvæmninnar einnar á
þessa viðleitni. Hér er vafa-
laust um að ræða mikilvægan
Á AKUREYRI
Almenn námskeið Myndlistaskólans
hefjast 5. febrúar.
Teiknun og málun fyrir börn og unglinga.
1. II. 5 og 6 ára. Einu sinni i viku. 2. fl. 6 og 7 ára. Einu sinni i viku.
3. fl. 8og9ára. Einusinni i viku. 4. fl. 10 og 11 ára. Tvisvar i viku.
5. fl. 12 og 13 ára. Tvisvar í viku. 6 fl. 13 og 14 ára. Tvisvar í viku.
Viö kennslu í barna- og unglingaflokkum er leitast við að glæða áhuga
nemenda fyrir hinum ýmsu greinum myndlista og örva sköpunargleði þeirra
á markvissan hátt. Nemendum eru kennd undirstöðuatriði teiknunar og
málunar og þeir látnir glíma við verkefni er hæfa þroska þeirra og aldri.
Miðað er við að kennsla þessi sé eins konar viðbót eða framhald þeirrar
kennslu er nemendur hljóta í hinum almenna grunnskóla.
Nemendur fá að kynnast hinum aðskiljanlegustu efnum og tækniaðferðum
er viðkoma myndlistum. Kennslan fer fram bæði sem hópkennsla og
einstaklingskennsla. Með jákvæðum skilyrðum verður sköpunin sjálfsagður
hlutur fyrir barnið og greiður tjáningarmiðill sem því er nauðsynlegur
til almenns þroska.
Allar nánarl upplýsingar og innritun í síma 24958
alla virka daga kl. 13.00-18.00.
Skólastjóri.
Fjórðungssamband Norðlendinga
og Stjórnunarfélag íslands
auglýsa námskeið í
Stjórnun
Markmið: Lögð áhersla á skipulag og uppbygg-
ingu fyrirtækisins sem stjórnunareining-
ar. Gerð grein fyrir mikilvægi markaðs-
setningar, skipulagningu verkefna og
lausn skipulags- og stjórnunarvanda-
mála í fyrirtækinu.
Efni: - Stjórnskipulag og tegundir.
- Verkefnaskipting — valddreifing.
- Skipulagsbreytingar.
- Upplýsingar, ákvarðanataka.
- Hvað er stjórnun.
- Samskipti yfirmanna og undirmanna.
Þátttakendur: Vfirmenn og undirmenn sem hafa mikil
bein samskipti við starfsmenn og ann-
ast skipulagningu og stjórnun.
Leiðbeinandi: Höskuldur Frímannsson rekstrarhag-
fræðingur, starfar hjá Skýrsluvélum rík-
isins og Reykjavíkurborgar.
Verð: Kr. 4.500,- fyrir félaga í Stjórnunarfélagi
íslands, 5.650,- fyrir aðra.
Staður og tími; Sjallinn, Akureyri (Mánasalur), föstu-
daginn 1. febrúar kl. 930-17,30 og laug-
ardaginn 2. febrúar kl. 9,00-12,00.
Skráning Hjá Fjórðungssambandi Norðlendinga í
þátttakenda: síma 96-22270 og 22453. Frestur til að
skrá sig á námskeiðið er til 28. janúar.