Íslendingur - Ísafold - 13.03.1971, Qupperneq 6

e ÍSLENDINGUR-ÍSAFOLD - LAUGARDAGUR 13. MARZ 19»
II!• /»C
Mikilvægi útgerðarstaða
ÚTFLUTNINGSVERICSMIÐJUR
Engum getur dulizt, sem þekkir tii at-
vinnulífs íslenzkra útgerðarstaða, að þeir
gegna grundvallarhlutverki í þjóðarbúskapn
ura. Flestum er kunnugt, að yfirgnæfandi
meirihluti útflutningsverðmæta þjóðarbús-
ins eru sjávarafurðir, og því undirstaða að
gjaldeyrisöflun þess. Útgerðarstaðirnir eru
eiginlega hver og einn eins og ein yerk-
smiðja, sem framleiðir svo til öll þau verð-
mæti, sem við getum selt til þess að kaupa
í staðinn þær vörur og þjónustu, sem við
viljum og okkur þykir beztar og ódýrastar
hvarvetna í heiminum. Án þessa gætum
við ekki keypt vörur á erlendum mörkuð-
um og notið hins lága verðs, sem fjölda-
framleiðsla, vélvæðing og sjálfvirkni í iðn-
aði stórþjóðanna skapar. Sú starfsemi, sem
fram fer í útgerðarstöðunum er m. ö. o.
lykillinn að því, að íslenzkur almenningur
hefur á síðari árum getað notið þeirra stór-
stígu framfara, sem orðið hafa úti í hinum
stóra heimi í framleiðslu ýmissa vara og
þjónustu, og þar með gert þjóðinni kleift
að öðlast hlutdeiid í þeim bættu lífskjör-
unt, sem orðið hafa, a. m. k. á Vestur-
löndum.
••★•} MIKIL VERÐMÆTASKÖPUN
Þeir, sem ekki þekkja gerla útgerðarstað-
ina, gera sér ef til vill ekki nákvæma grein
fyrir, hversu milcil verðmætasköpun á sér
stað í þessum byggðarlögum. Svo dæmi sé
tekið, var framleitt í Ölafsfirði árið 1969
verðmæti í útflutningsafurðum, sem nemur
rúmlega 100 milljónum króna. Um 200
manns vinna þar að þessari miklu verð-
mætasköpun og því fær þjóðarbúið nú
árlega um hálfa milljón króna í erlendum
gjaldeyri til ráðstöfunar fyrir hvern mann,
sem vinnur að sjósókn eða úrvinnslu sjáv-
arafla í Ólafsfirði. Að auki vinna þar svo
rúmlega 100 manns við önnur störf, sem
nauðsynleg eru fyrir nútímamannlíf í slíku
útflutningsbyggðarlagi.
(*} VERKASKIPTING í
NÚTÍMAÞJÓÐFÉLAGI
Að sjálfsögðu þarf að vera háþróað þjóð-
félag, sem stendur að baki útgerðarstað-
anna, til þess að sú verðmætasköpun geti
átt sér stað, sem þar fer fram. Sjómenn
þurfa að fá í hendur nýjustu fiskileitar-
tæki, viðgerð á þeim, ný skip og veiðar-
færi. Sama gildir um fiskiðnaðinn. Auk
þess þarf mikla fjármagnsfyrirgreiðslu og
séfrræðiþjónustu á öllum sviðum til þess
að atvinnutækin skili sem mestum afrakstri.
Ennfremur njóta slíkir staðir skóla- og
menningarstofnana í Iandinu. Fyrir þá er
sjónvarp og útvarp, eíns og aðra lands-
menn og svo mætti lengi telja. í stuttu
máli má segja, að sú verkaskipting, sem
einkennir nútímaþjóðfélag, og er undir-
staða hinna almennu framfara, þurfi að
vera fyrir hendi til þess að útgerðarstað-
irnir geti sinnt því undirstöðuhlutverki vel
í íslenzku þjóðfélagi, sem þeim er ætlað
að rækja.
■Sir} FRAMÞRÓUN ÚTGERÐAR-
STAÐANNA
Þótt að baki útgerðarstaðanna þurfi að
standa þróað þjóðfélag, er það jafnframt
ljóst, að þeir eru hornsteinar þess sama
þjóðfélags, eins og áður er sýnt fram á.
Það veltur því á miklu, að staða þeirra sé
rétt metin, vandamál þeirra leyst og þeim
gert kleift að eflast og blómgast. ICjarni
þess að meta stöðu útgerðarstaðanna rétt,
er að gera sér Ijóst, að þeir eru að því leyti
frábrugðnir útflutningsverksmiðjunum, að
þar býr fólk, sem gerir samfélagskröfur á
borð við það, sem byggir stærri og fjöl-
mennari staði. Það fóllc, sem aflar þjóðar-
búinu svo drjúgra verðmæta, sem raun er
á, þarf — og á rétt á — að fá góða heil-
brigðisþjónustu, góð skilyrði fyrir að
mennta börn sín og hvers konar aðstöðu til
félagslegra samskipta. Það er staðreynd,
sem horfast verður í augu við, að mörg
þessara byggðarlaga eru svo fámenn, að
illt er að koma þessu við svo vel fari á í
ýmsum tilvikum. Sem dæmi mætti nefna,
að þess er ekki kostur, að skurðlæknar
búi á öllum þessum stöðum. Til þess að
bæta úr þessu er einungis ein leið: GÓÐ-
AR SAMGÖNGUR, SEM HÆGT ER AÐ
TREYSTA ALLT ÁRIÐ UM KRING. -
Með því eina móti er hægt að koma á því
samstarfi útgerðarstaða og mannfleiri hér-
aðsmiðstöðva, að fólk geti á auðveldan og
öruggan hátt sótt þá þjónustu skemmstu
leið, sem ekki er til staðar í viðkomandi
byggðarlagi af eðlilegum ástæðum.
FLEIRI ATVINNUGREINAR
Eins og í öllu þjóðlífinu er atvinnulífið
í útgerðarslöðunum afl þeirra hluta, sem
gera skal. Því er mest um vert fyrir hag-
sæld þeirra, að útgerð og fiskvinnsla eflist
og aukist og verði sem fjölþættust, þannig
að afkomuöryggi fólksins, sem byggir þessa
staði, verði sem traustast. Þetta er þó
ekki nægjanlegt. Ekki hneigjast allir til sjó-
sóknar eða starfa við fiskvinnslu, og því
er þeim ungmennum, sem alast upp á út-
gerðarstöðunuin, búið of þröngt starfsval,
ef þær atvinnugreinar eru efldar eingöngu.
Þess vegna þarf mjög að hyggja að því að
efla aðrar undirstöðugreinar atvinnulífs-
ins á þessum stöðum, svo sem iðnað, sem
til þess er fallinn. I þessu blaði Ísl.-Isafold-
ar er vikið að nýjum vinnubrögðum til þess
að koma slíku til leiðar. Þetta er mikilvægt,
því hvert nýtt arðbært atvinnufyrirtæki,
sem bætist útgerðarstöðunum, stuðlar að
vexti og viðgangi þcssarra þýðingarmiklu
byggðarlaga, sem hagsæld þjóðarinnar í
heild hvílir á í ríkum mæli.
Lárus Jðnsson.
IMýjar hugmyndii
eflingar atvinnu
— Hvernig er starfsemi fyrirtækisins háttað?
— Það vinnur úr iðnaðarhugmyndum, bæði sínum eigin og
annarra, gerir um þær skýrslur, sein síðan eru grundvöllur að
fjármagnsútvegun og stækkun, endurskipulagningu eða stofnun
fyrirtækja. Einnig að fara yfir skýrslur sem aðrir gera og hefur
t. d. hinn nýi norræni Iðnþróunarsjóður sýnl okkur það traust
að láta okkur fara yfir áætlanir, sem fylgjan lánsumsóknum til
hans.
— Hvað er það helzta, sem fram þarf að koma í skýrslum,
sem þið gerið?
Það er í rauninni tvíþætt:
a. Ef um endurskipulagningu á rekstri eða stækkun fyrirtækis
er að ræða, þarf að lýsa í hverju hún er fólgin og hvaða áhrif
hún hefur á rekstur þess. Jafnframt þarf að koma fram, hvernig
reksturinn hefur gengið undanfarin ár. Ef um aukna framleiðslu
er að ræða, þá þarf að gera grein fyrir, hvernig aukinni rekstrar-
fjárþörf verði mætt. Þá þarf að lýsa framleiðslu og framleiðslu-
aðferðum og gera grein fyrir sölu og markaðsmálum. Ef um
stækkun húsnæðis er að ræða, þarf að gera grein fyrir stærð
Spónaverksmiðja er í raun og veru sérhæft trésmíðaverkstæði. — R
þess og áætla kostnaðarverð. Sömuleiðis þarf að gera lista yfir
nýjar vélar og áætlað verð þeirra uppsettar í verksmiðju.
Þá þarf að áætla fjölda starfsfólks og segja til um, hvort kosta
þarf upp á þjálfun þess, innanlands eða utan, við hinar nýju
vélar, og þá áætla kostnað við það.
Loks þarf að gera rekstrar- og greiðsluáætlun fyrir næstu tvö
til þrjú ár eftir aö framkvæmdum er lokið.
b. Ef um nýstofnun fyrirtækis er að ræða, eða algjörlega nýja
framleiðslu, þarf auk sundurliðaðrar áætlunar um stofnkostnað,
að lýsa nákvæmlega framleðislu-, markaðs- og sölumálum og
gera ýtarlegar rekstrar- og greiðsluáætlanir næstu árin eftir að
framkvæmdum er lokið.
— Hvaða leið er að ykkar dómi heppilegust til að sveitarfé-
lag eða einstaklingar geti komið góðri iðnaðarhugmynd
í framkvæmd?
— Að mynda könnunarfélag með litlu hlutafé, sem síðar er
hægt að auka, ef ástæða þykir til. Könnunarfélagið láti fara
fram alhugun um viðkomandi fyrirtæki. Á grundvelli frumat-
hugunar verði síðan tekin ákvörðun um áframhaldandi athugan-
ir, sem annað hvort yrðu kostaðar af sama athugunarfélagi eða
endanlegu félagi, ef frumathugun bendir eindregið til hag-
kvæmrar niðurstöðu. Endanleg skýrslugerð yrði síðan grundvöll-
ur Iánsfjáröflunar og hlutafjársöfnunar.