Íslendingur - Ísafold - 14.07.1971, Qupperneq 6

|> ' ÍSLENDINGUR-ÍSAFOLD - MIÐVIKUDAGUR 14. JÚLf 1971.
„Ég hef stundum
fengið orð fyrir
að vera kannski
um of
bjartsýnn"
segir Asgrímur Hartmannsson,
bæjarstjóri i Ólafsfirði
i afmælisviðtali við
íslending-ísafold
Ásgrímur Hartmannsson, bæjarstjóri í Ólafsfirði,
varð sextugur í gær, hinn 13. júlí. Hann hefur
verið í bæjarstjórn og hreppsnefnd í Ólafsfirði
um tæplega þrjátíu ára skeið og þar af bæjar-
stjóri um aldarfjórðung. Hann hefur því gegnt
þvi starfi lengur en aðrir menn á íslandi. Kona
Ásgríms er Helga Sigurðardóttir frá Ólafsfirði.
Þau eiga sex börn. íslendingur-ísafold hefur haft
viðtal við Ásgrím í tilefni af þessum tímamótum,
sem hér birtist. Þar er bæði fjallað um hann
sjálfan og þann stað, sem hann hefur helgað svo
til allan starfsaldur sinn. Blaðið óskar Ásgrími
Hartmannssyni og fjölskyldu hans til hamingju
með afmælið og framtíðina. Það óskar einnig því
byggðarlagi, sem afmælisbarnið hefur helgað
starfskrafta sína, allrar blessunar og þess einnig
að það fái að njóta fleiri slíkra sem Ásgríms í
framtíðinni, þótt það verði að teljast ósk, sem
örðugt mun reynast að uppfylla.
Myndin er af Ásgrími og konu hans, Helgu.
• Þu ert Skagfirðingur að ætt,
Asgrimur?
Ég er fæddur og uppalinn að Kolkuósi í Skagafirði.
Þar bjó faðir minn og hafði þar búskap og verzlun.
Faðir minn, Hartmann Ásgrímsson, var að ýmsu leyti
sérstæður maður. Ég held að hann hafi að sumu leyti
verið á undan sinni samtíð, þótt afkoma af rekstri hans
hafi orðið minni en vonir stóðu til fyrst, vegna breyttra
atvinnu- og verzlunarhátta, samgangna og hafna við
Skagafjörð. Mér finnst að ég hafi mótazt mikið af
honum. Ég leit upp til hans, og beint og óbeint lcenndi
hann mér nokkur heilræði, sem hafa orðið mér drjúgt
vegarnesti á lífsleðiinni. Hann lagði t. d. mikla áherzlu
á, að maður ætti ekki að hlusta á illt umtal og fyrir það
sem maður gerði öðrum vel, skyldi maður ekki ætlast
til endurgjalds. Hann varaði einnig mjög við ágirnd
og sjálfselsku, enda má segja, að mér hafi elclci verið
verr við nokkuð en tillitsleysi í hvers konar myndum
og blinda mammonsdýrkun. Þessar lífsreglur prédikaði
faðir minn ekki yfir mér, heldur fór hann að á annan
hátt. Sem dæmi um það fyrsta, sem ég nefndi, að mað-
ur ætti ekki að hlusta á illt baktal, sagði hann mér við
ýmis tækifæri frá Jóni frænda mínum, sem var kall-
aður ríki á Svaðastöðum. Hann var uppi nokkru fyrir
aldamót, og þá voru ekki komnir bankar. Hann lán-
aði þá gjarna mörgum, sem erfitt áttu. Meðal annars
vegna hans ríkidæmis, þá vildu margir vingast við Jón,
og þá oft á tíðum með því að lauma að honum Gróu-
sögum um hann frá náunganum. Þá var Jón gjarn á
að segja, að hann frábiði sér að vita nokkuð um slíkt,
því að þá gæti svo farið, að hann færi að bera kala til
viðkomandi manns, en hann vildi telja alla menn vini
sína. Þessu, sem öðru slíku, hélt faðir minn gjarnan
á lofti við mig. Móðir mín, Kristín Símonardóttir, var
að mörgu leyti ólík föður mínum. Hann var varkár
maður til orða og lét oft satt kyrrt liggja. Aftur á
móti var hún ákveðin í skoðunum og lét álit sitt gjarn-
an í Ijósi, og taldi að það ættu menn yfirleitt að gera
óhikað, ef svo bæri undir. Ef til vill hef ég ekki mót-
azt síður af þessari góðu lyndiseinkunn móður minn-
ar. Þau höfðu bæði mikil og varanleg áhrif á mig,
hvort með sínu móti.
® Og hvert lá svo leiðin?
Ég fór í skóla að Eiðum. Þar var þá afburða skóla-
stjóri og kennari, Jakob Kristinsson, síðar fræðslu-
málastjóri, sem ég minnist ætíð síðan sem eins mesta
vitmanns og ræðumanns, sem ég hef kynnzt, og fleiri
munu segja það sama, sem hjá honum lærðu. Þetta
urðu mér mikil þroskaár.
Þaðan fór ég svo í gagnfræðadeild Menntaskólans
á Akureyri. Það var nú svo, að þá stóð að vísu til að
ég héldi áfram að læra, en mér fannst einhvern veginn,
að faðir minn hefði varla efni á því að kosta öllu
meira til náms míns, og því varð ekki úr því, svo að
eftir gagnfræðapróf var ég í Reykjavík stuttan tíma.
Einhverra hluta vegna kom ég svo hingað til Ólafs-
fjarðar. Fyrst til þess að hitta skólabræður rnína, en
einhvern veginn komu þeir mér til þess að setjast hér
að.
• Og hvað tókstu þér svo
fyrir hendur i Ólafsfirði?
Ég flutlist til Ólafsfjarðar 1935, að mig minnir, og
byrjaði þá smá verzlun. Ég hafði verið, og er raunar
enn, í hugsun ungmennafélagi, og fór því að skipta
mér hérna af félagsmálum, bæði ungmennafélagi, og
svo síðar af sveitarstjórnarmálum. Það byrjaði með
því að ég var svo vitlaus — verð ég að segja — að láta
ánetjast af því að gefa kost á mér í hreppsnefnd. Það
mun hafa verið árið 1942, þegar ég fór fyrst í hrepps-
nefnd, og ‘hef verið síðan í sveitarstjórn hér. Þar fór
fór nú svo, að ég var fenginn til þess að vera hér bæjar-
stjóri, þrátt fyrir það að ég treysti mér alls ekki til
þess í fyrstu. Það æxlaðist þannig til, að það vantaði
mann til þess að taka að sér starfið meðan beðið var
eftir umsækjanda, því starfið hafði verið auglýst. Svo
ég tók þetta að mér fyrst með því að lofa einum mán-
uði, en svo hefur það atvikazt svo, að ég hef verið
bæjarstjóri hér síðan. Á undan mér var Þórður Jóns-
son í aðeins eitt ár. En það er svo sem ekkert skemmti-
legt að segja frá því, að ég er víst sá bæjarstjóri á
landinu, sem hefur hæstan starfsaldur, því ég er bú-
inn að vera í þessu starfi frá 1946.
• Bjóstu við því að verða svona
lengi i Ólafsfirði, þegar þú
komst hérna, og hvernig var
þá umhorfs i Ólafsfirði?
Nú, ég var nú hálfgerður sveitadrengur. Að vísu
hafði ég verið um stundarsakir í Reykjavík og hafði
verið á slcóla á Akureyri, en mér fannst Ólafsfjörður
við fyrstu sýn frekar lítill staður. Þá voru hér engin
hafnarskilyrði, atvinna var takmörkuð og fá reisuleg
hús. En mér leizt strax vel á fólkið. Sá, að þetta var
dugnaðarfólk, en vissulega var ég nú ekki beint ákveð-
inn í því að ílengjast hér. Ég hafði nú gjarnan annað
í huga. En þá vildi svo til, að ég náði mér í kvenmann
hér. — Og það var nú mín hamingja. — Þar með
datt mér aldrei í hug að fara héðan. Sérstaklega kynnt-
ist ég fólkinu vel. Þetta urðu allt vini rmínir, og eigin-
lega hefur mér fundist alltaf síðan að hérna í Ólafs-
firði sé bara ein stór fjölskylda. Pólitík hefur aldrei
verið svo hörð hér, að hún hafi komið í veg fyrir vin-
áttu milli manna.
• Hafnarmálin urðu til þess að
hreppurinn var gerður að
kaupstað.
Hvernig atvikaðist það?
Það var nú dálítið sérstætt. Það var sótt mjög fast
að fá hér gerða höfn, og það var komið svo málum,
að ungir menn treystu sér ekki til þess að fara út í út-
gerð, né búa sér yfirleitt hér heimili, nema til lcæmi
bætt hafnarskilyrði. Ef ekkert yrði af höfn, þá sáu
menn, að engin framtíð yrði fyrir stáðinn. Þegar svona
kom, þá gengu hér margir fram fast í því máli. Skil-
yrði fyrir því að það næði fram að ganga, var að sýslu-
nefnd Eyjafjarðarsýslu vildi ganga í bakábyrgð fyrir
hreppinn vegna þeirra skulda, sern hann hlaut að taka
á sig vegna hafnargerðarinnar. Sýslunefndin synjaði um
ábyrgðina. Þá virtust nú ekki margar dyr opnar. Nú,
ég var þá í hreppsnefnd, og mér datt í hug, að það
væri kannski ein leið — ég hef stundum fengið orð
fyrir að vera dálítið, kannski um of bjartsýnn — að
gera þetta bara að bæ, þá voru hér ekki að mig minnir
nema um 800 íbúar, og raunar er miðað við 1000
manna byggð til þess að hún geti orðið kaupstaður.
Ég hreyfði þessu í hreppsnefndinni, hvort ekki ætti
að prófa þetta, og a. m. k. ræða málið við þingmenn-
ina okkar, um það hvernig þeim litist á að flytja það
mál á Alþingi, að Ólafsfjörður yrði kaupstaður. Öll
hreppsnefndin féllst strax á að athuga þetta, og þing-
mennirnir, Garðar Þorsteinsson og Bernharð Stefáns-
son, sem voru mjög duglegir þingmenn fyrir Ólafs-
fjörð og sitt kjördæmi, Eyjafjörð, þeir hvöttu til að
láta reyna á þetta og þetta flaug í gegn um þingið.
• Hitaveitumálið var lika mjög
merkilegt mál á sinum tima
hér i Ólafsfirði. Þetta var
fyrsta hitaveita, sem lögð
var i heilan kaupstað á land-
inu. Hvernig var aðdragandi
þess máls?
Aðdragandinn hefur nú sennilega verið sá, að ung-
mennafélögum hér datt í hug að leiða heitt vatn frá
lind, sem er fram á þessum hitaveitudal okkar, Bursta-
brekku og Garðsdal, að sundlaug, sem þá var fyrir-
huguð. Menn grófu þá í sjálfboðavinnu skurði til þess
að safna vatninu og þá kom í ljós, að það var nægi-
lega heitt vatn í sundlaug. Ég held, að það sé ekkert
vafamál, að sá sem hvatti til þess, og trúði því, að það
væri hægt að fá nægilegt vatn til þess að hita upp